Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương Phan Đức Hiếu cho biết để chuẩn bị xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030, trong đó có nội dung về cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước và kinh tế nhà nước, cần phải tiến hành tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện giai đoạn 2011-2020, từ đó, xây dựng phương hướng, mục tiêu và giải pháp thực hiện cho giai đoạn tới.

Tại hội thảo, ông Phạm Đức Trung, Trưởng ban Ban nghiên cứu cải cách và phát triển doanh nghiệp (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương) đã trình bày những đánh giá về kết quả thực hiện cơ cấu doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2011-2020. Theo đó, nhiệm vụ cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước đã đạt được nhiều kết quả tích cực, cụ thể: Đạt mục tiêu chuyển doanh nghiệp 100% vốn thành công ty cổ phần nhiều chủ sở hữu, thay đổi mô hình quản trị, quản lý, điều hành doanh nghiệp nhà nước; đạt mục tiêu nâng cao hiệu quả doanh nghiệp thông qua cổ phần hóa... Riêng giai đoạn từ 2016 đến tháng 6/2019, cơ quan chức năng đã chuyển 185.000 tỷ đồng từ Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp về ngân sách, thông qua kết quả cổ phần hóa và thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, đạt 74% kế hoạch.

Tuy nhiên, chất lượng tăng trưởng, hiệu quả đầu tư của doanh nghiệp nhà nước còn thấp, tốc độ tăng trưởng chưa tương xứng giữa kết quả đầu ra và nguồn lực đầu vào. Vai trò dẫn dắt, điều tiết hoặc định hướng của doanh nghiệp nhà nước chưa được thể hiện rõ, sức lan tỏa chưa cao, chỉ số quay vòng vốn của doanh nghiệp thấp... Qua đó, làm giảm hiệu quả đầu tư của doanh nghiệp nhà nước nói riêng và kinh tế nhà nước nói chung.

Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, đến năm 2030, cần hoàn thành mục tiêu cơ chế thị trường hiện đại, đầy đủ và hội nhập đối với doanh nghiệp nhà nước. Doanh nghiệp nhà nước phải dẫn đầu về năng suất lao động và tỷ suất lợi nhuận và đạt trình độ công nghệ hiện đại tương đương với các nước trong khu vực.

Bên cạnh đó, đáp ứng đầy đủ về chuẩn mực quốc tế về quản trị công ty, phấn đấu có từ 3 – 5 doanh nghiệp nhà nước niêm yết trên thị trường chứng khoán quốc tế; 1-3 doanh nghiệp thuộc danh sách 500 doanh nghiệp lớn nhất thế giới. Kế hoạch đến năm 2025, sẽ chuyển khoảng 90% đơn vị trong tổng số 103 doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần.

Tại hội thảo, PGS.,TS. Trần Đình Thiên nhận định đây là chủ đề đặc biệt quan trọng. Để nhìn nhận một cách rõ nhất về vai trò, hiệu quả của khu vực kinh tế nhà nước, trước hết phải đánh giá từ hiệu quả của khu vực doanh nghiệp nhà nước với nền kinh tế. Bên cạnh đó, ông Thiên cũng cho rằng khái niệm cổ phần hóa đã được sử dụng quá lâu, nhiều doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa dù chỉ vài phần trăm cũng được coi là đã cổ phần hóa, trong khi việc cổ phần hóa như vậy không làm thay đổi cách phân bổ nguồn lực, thay đổi quản trị của doanh nghiệp như mục tiêu đặt ra, do đó không phát triển được thị trường.

Còn theo TS. Nguyễn Đình Cung, chuyên gia kinh tế, Giám đốc Chương trình Aus4Reform cho rằng, trong nhiệm vụ cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước theo kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 2016-2020, cần tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước theo hướng: tập trung vào những lĩnh vực then chốt, thiết yếu, những địa bàn quan trọng và quốc phòng, an ninh.

Chuyên gia này cũng nhấn mạnh: Cần tách chức năng chủ sở hữu tài sản, vốn của Nhà nước và chức năng quản lý nhà nước, chức năng quản trị kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước; sớm xóa bỏ chức năng đại diện chủ sở hữu nhà nước của các bộ, Ủy ban nhân dân đối với vốn, tài sản nhà nước tại các doanh nghiệp.