Sự ra đời của Nghị quyết số 68-NQ/TW là rất cần thiết và có ý nghĩa trong bối cảnh hiện nay. Cải cách thể chế, khẩn trương thể chế hóa đầy đủ chủ trương nêu tại Nghị quyết là biện pháp hiệu quả nhất, tốn ít chi phí nhất và cũng khả thi nhất… Phóng viên Tạp chí Kinh tế - Tài chính đã có cuộc trao đổi với TS. Trần Văn Khải - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội để làm rõ hơn nội dung này.

Phóng viên: Việc kinh tế tư nhân lần đầu tiên được xác định là “một động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế quốc dân, thay vì chỉ là “một trong những động lực” như trước đây, đánh dấu sự thay đổi mang tính lịch sử trong tư duy và định hướng phát triển kinh tế của Đảng. Ông có suy nghĩ như thế nào về sự thay đổi này?

TS. Trần Văn Khải - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội:

Trên thế giới không một quốc gia nào đạt được thịnh vượng mà thiếu đi một khu vực tư nhân phát triển mạnh mẽ. Ở các nền kinh tế đang phát triển, khu vực tư nhân là “động cơ” chính của nền kinh tế, tạo ra 90% việc làm, đóng góp khoảng 70% GDP và tới 75% tổng đầu tư. Chưa kể các quốc gia thuộc OECD, khu vực tư nhân chiếm tỷ trọng áp đảo trong GDP và việc làm, là nguồn gốc của hầu hết các sáng kiến đổi mới sáng tạo.

Kinh tế tư nhân Việt Nam sau gần 40 năm đổi mới đã đóng góp mạnh mẽ vào tăng trưởng, hiện chiếm xấp xỉ khoảng 50% GDP. Nghị quyết số 68-NQ/TW là một Nghị quyết rất mới thể hiện quyết tâm chính trị cao của Đảng bằng cách phát huy hơn nữa vai trò của kinh tế tư nhân để tạo động lực chiến lược mới phát triển đất nước.

Đây là một thay đổi có tính đột phá về tư duy, từ chỗ coi kinh tế tư nhân là một bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế (Đại hội IX, năm 2001) sang “một động lực quan trọng” (theo Nghị quyết số 10-NQ/TW năm 2017) và nay trở thành một “động lực quan trọng nhất” của kinh tế quốc gia, là đầu tàu chiến lược thúc đẩy kinh tế. Đồng thời, coi khu vực kinh tế tư nhân bình đẳng và đóng vai trò ngang hàng với kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể trong vai trò nòng cốt xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập sâu rộng vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh.

Khi có Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 57-NQ/TW về khoa học công nghệ, doanh nghiệp tư nhân sẽ phát huy tối đa năng lực, khát vọng sáng tạo và tinh thần vươn lên. Theo đó, Nghị quyết yêu cầu hoàn thiện khung pháp lý, tháo gỡ rào cản về đầu tư - kinh doanh. Nhờ đó, doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể dễ dàng tiếp cận vốn vay ưu đãi, đất đai và các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp. Đồng thời, với quy định ưu đãi thuế, giảm phí và cơ chế bảo hộ sở hữu trí tuệ, doanh nghiệp được khuyến khích đầu tư vào R&D và chuyển đổi số.

Ngoài ra, việc định danh doanh nhân vào trong Hiến pháp từ năm 2013 cũng như những cam kết cụ thể: doanh nhân được đối xử bình đẳng, được bảo vệ quyền lợi khi rủi ro và có quyền tham gia xây dựng chính sách đã khơi dậy khát vọng, động lực đổi mới không ngừng cho hàng vạn doanh nghiệp khu vực tư nhân.

Phóng viên: Thưa ông, với định hướng như vậy, Nghị quyết 68-NQ/TW đã khẳng định khu vực kinh tế tư nhân là một “động lực quan trọng nhất” và cũng đã đưa ra các mục tiêu rất cao?

TS. Trần Văn Khải: Đúng vậy, cũng vì thế mà Đảng xem việc hỗ trợ khu vực tư nhân phát triển không chỉ là cần thiết, mà còn là nhiệm vụ “cần thiết và cấp bách” để hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Hơn nữa, cũng cần thấy rằng kinh tế tư nhân Việt Nam đã có những chuyển biến tích cực nhưng vẫn chưa phát huy hết tiềm năng do vấp phải nhiều điểm nghẽn, hạn chế kéo dài.

Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị ra đời một phần xuất phát từ thực tế này, nhằm giải quyết tận gốc những lực cản đang kìm hãm sự phát triển của khu vực tư nhân, đồng thời đề ra tầm nhìn, mục tiêu dài hạn cho giai đoạn mới. Cụ thể, Nghị quyết số 68-NQ/TW lần này Đảng đặt ra mục tiêu rất cao cho khu vực tư nhân vào các mốc năm 2030 và 2045, thể hiện tầm nhìn dài hạn đầy tham vọng. Đến năm 2030, phấn đấu đạt ba vấn đề.

Một là, kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Khu vực tư nhân được kỳ vọng đóng vai trò đầu tàu dẫn dắt tăng trưởng.

Hai là, tốc độ tăng trưởng khu vực tư nhân đạt bình quân 10 - 12%/năm, cao hơn tốc độ tăng GDP chung của cả nước. Đóng góp vào GDP khoảng 55 - 58%, vào ngân sách nhà nước khoảng 35 - 40% và tạo việc làm cho khoảng 84 - 85% lực lượng lao động. Năng suất lao động khu vực tư nhân tăng bình quân 8,5 - 9,5%/năm.

Ba là, quy mô doanh nghiệp tăng mạnh: Cả nước có 2 triệu doanh nghiệp tư nhân hoạt động (tương đương 20 doanh nghiệp trên 1.000 dân). Hình thành ít nhất 20 doanh nghiệp, tập đoàn tư nhân lớn có khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, thương hiệu tầm khu vực và quốc tế.

Vươn tầm xa hơn, tầm nhìn đến năm 2045, Nghị quyết đề ra mục tiêu Việt Nam có ít nhất 3 triệu doanh nghiệp tư nhân, đóng góp trên 60% GDP quốc gia. Khi đó, kinh tế tư nhân thực sự trở thành một động lực chủ đạo, cùng với các khu vực kinh tế khác đưa Việt Nam vươn lên phát triển thịnh vượng. Đồng thời, Nghị quyết số 68-NQ/TW đề ra giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, bảo đảm quyền tài sản, tự do kinh doanh, hỗ trợ vốn, đất đai, thị trường, nâng cao nhân lực, đổi mới sáng tạo, cải cách hành chính, tạo nền tảng thực hiện tầm nhìn.

*Để Nghị quyết số 68-NQ/TW cũng như Nghị quyết của Quốc hội và chương trình hành động của Chính phủ về phát triển kinh tế tư nhân sớm đi vào cuộc sống, theo ông đâu là “những việc cần làm ngay”?

TS. Trần Văn Khải: Tôi cho rằng, khi chúng ta đang có tinh thần mạnh mẽ, khẩn trương, quyết liệt, nếu tận dụng được tinh thần này càng sớm, phạm vi thể chế hóa càng rộng thì càng hiệu quả. Hiện nay chúng ta đã thực hiện Nghị quyết nói chung, trong đó có Nghị quyết số 68-NQ/TW trên một nền tảng tư duy rất đổi mới, thì tất cả những biện pháp thực thi nếu như chúng ta có quyết tâm là làm được.

Chẳng hạn như việc rà soát để cắt bỏ các thủ tục hành chính, không phải chỉ là trách nhiệm của Bộ Tài chính mà tất cả các bộ, ngành cũng cần tập trung nguồn lực để thực hiện. Mong rằng, lần này cách thực thi Nghị quyết cũng phải trên tinh thần đổi mới cả về tư duy, hành động “nói đi đôi với làm”.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần lưu ý, Nghị quyết này không chỉ thực hiện một lần, mà đây là một Nghị quyết cho lâu dài, đòi hỏi những bước đi căn cơ, lâu dài. Đúng như lưu ý của Tổng Bí thư Tô Lâm trong bài viết, đó là “ngay trong Kỳ họp thứ Chín này, Quốc hội sẽ thảo luận và ban hành nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân với các cơ chế, chính sách ưu đãi cụ thể, khả thi, hiệu quả”. Đồng thời, “lập Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai Nghị quyết 68-NQ/TW do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban, định kỳ hằng tháng rà soát, đôn đốc việc thực hiện nghị quyết của các bộ, ngành, địa phương, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng lúng túng, thực hiện theo cách riêng gây mất hiệu lực chính sách trung ương”.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!

08:06 29/05/2025