Trên chặng đường gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân đã không ngừng phát triển, đóng góp to lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Đất nước.

Hiện nay, hơn lúc nào hết, tiềm năng của kinh tế tư nhân cần được khơi dậy để phát triển mạnh mẽ và gánh vác sứ mệnh là “một trong những trụ cột quan trọng hàng đầu của nền kinh tế”, từng bước hiện thực hóa các mục tiêu phát triển đất nước.

Trước Đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân gần như “đi lên từ con số 0”. Sau ngày thống nhất đất nước (1975), mô hình kế hoạch hóa tập trung khiến kinh tế tư nhân không được thừa nhận và bị xem là thứ cần xóa bỏ. Chỉ đến Đại hội VI năm 1986, với chủ trương phát triển kinh tế nhiều thành phần, khu vực tư nhân mới bắt đầu được nhìn nhận trở lại và từ đó, kinh tế tư nhân Việt Nam đã trỗi dậy ngoạn mục.

“Như vậy, về mặt chủ trương, Đảng đã từng bước đổi mới tư duy về kinh tế tư nhân qua các kỳ Đại hội. Nếu Đại hội IX (2001) lần đầu khẳng định kinh tế tư nhân là một bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế thì đến Hội nghị Trung ương 5 khóa XII (năm 2017), Nghị quyết số 10-NQ/TW được ban hành đã đặt mục tiêu “phát triển kinh tế tư nhân lành mạnh, hiệu quả, bền vững, thực sự trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”. Nghị quyết số 10-NQ/TW thể hiện bước đột phá khi chính thức xem khu vực tư nhân là một động lực quan trọng cho tăng trưởng”, ông Trần Văn Khải - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Nam khẳng định.

Thể chế hóa các chủ trương, quan điểm của Đảng, hệ thống pháp luật về kinh tế tư nhân liên tục được hoàn thiện. Nổi bật là quyền và mức độ tự do kinh doanh ngày càng mở rộng cùng với việc thu hẹp ngành, lĩnh vực kinh doanh có điều kiện; ngành, lĩnh vực cấm kinh doanh và giảm thiểu điều kiện kinh doanh.

Hiện thực hóa quyền tự do kinh doanh, các phiên bản Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư đã có những điều chỉnh đột phá. Từ chỗ chỉ được kinh doanh những gì Nhà nước cho phép (Luật Doanh nghiệp 1999), đến kinh doanh những gì pháp luật không cấm nhưng phải đăng ký (Luật Doanh nghiệp 2005) và kinh doanh tất cả các ngành nghề mà pháp luật không cấm (Luật Doanh nghiệp 2014, 2020…). Những thay đổi to lớn và có tính đột phá này đã tác động mạnh mẽ đến sự gia nhập thị trường của các chủ thể kinh tế tư nhân.

Dù đạt được những thành tựu nhất định, kinh tế tư nhân vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức như thiếu liên kết, khả năng cạnh tranh còn yếu, hiện tượng trốn thuế…

Đặc biệt, một số định kiến vẫn tồn tại, nhất là từ góc nhìn về vai trò và vị thế của khu vực này trong nền kinh tế chung. Kinh tế tư nhân còn bị coi là kém ổn định, thiếu bền vững hoặc thậm chí là “thiếu minh bạch”. Những định kiến này không chỉ cản trở sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân mà còn làm suy yếu tiềm năng kinh tế quốc gia.

“Điều này đòi hỏi bên cạnh việc khuyến khích phát triển cần có sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ nhằm đảm bảo kinh tế tư nhân phát triển theo hướng bền vững, minh bạch và tuân thủ pháp luật. Việc phát triển kinh tế tư nhân không chỉ là vấn đề về lượng mà còn về chất, đảm bảo phát triển đi đôi với trách nhiệm xã hội và tuân thủ quy định của nhà nước. Lịch sử đã cho thấy, suốt nhiều thập kỷ, kinh tế tư nhân vẫn chưa thực sự được nhìn nhận đúng mức”, ông Khải nhấn mạnh.

Rõ ràng, đã đến lúc vai trò của kinh tế tư nhân cần được nhìn nhận một cách đúng đắn. Tại Tọa đàm “Để kinh tế tư nhân bứt phá theo Nghị quyết số 68-NQ/TW - những việc cần làm ngay”, TS. Nguyễn Sĩ Dũng - nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội khẳng định, Nghị quyết số 68-NQ/TW, với chủ trương “xóa bỏ triệt để định kiến về kinh tế tư nhân” đã thể hiện rõ tinh thần đổi mới, cởi mở trong tư duy và hành động.

Đây sẽ là nền tảng quan trọng, là bước tiến đột phá về tư duy phát triển khi lần đầu tiên “kinh tế tư nhân được xác định là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia”. Đồng thời, Nghị quyết còn trân trọng, nuôi dưỡng tinh thần kinh doanh, khẳng định vai trò của doanh nhân là những “chiến sĩ trên mặt trận kinh tế”.

Nghị quyết số 68-NQ/TW ra đời đã lần đầu tiên khẳng định rằng kinh tế tư nhân là “một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia”. Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm cũng đã đưa ra những con số đáng chú ý cho thấy sự phát triển không ngừng và vai trò ngày càng quan trọng của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế nước nhà.

Theo đó, khu vực kinh tế tư nhân hiện có hơn 940.000 doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đây là lực lượng nòng cốt tạo ra của cải, vật chất, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, tăng thu nhập, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, góp phần xóa đói giảm nghèo và ổn định xã hội.

Kinh tế tư nhân đang đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước, hơn 30% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu, gần 60% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, tạo việc làm cho khoảng 82% tổng số lao động trong nền kinh tế. Điều đó có nghĩa là cứ 10 lao động thì hơn 8 người đang làm việc trong khu vực tư nhân - từ những doanh nghiệp lớn cho tới các hộ kinh doanh, tiểu thương.

Tuy nhiên, 97% doanh nghiệp tư nhân có quy mô vừa và nhỏ (chỉ gần 3% là doanh nghiệp lớn), thiếu những “đại bàng” dẫn dắt thị trường. Năng suất lao động của khu vực tư nhân thấp nhất trong các thành phần kinh tế; mức đầu tư cho công nghệ và R&D cũng rất nhỏ (xấp xỉ 0,5% GDP).

Trong bài viết “Kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng”, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã nhấn mạnh: Kinh tế tư nhân không chỉ giúp mở rộng sản xuất, thương mại, dịch vụ mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia.

Sự vươn lên mạnh mẽ của nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam không chỉ làm chủ thị trường nội địa mà còn khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế. Điều này chứng tỏ rằng, nếu có môi trường phát triển thuận lợi, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể vươn xa, cạnh tranh sòng phẳng với thế giới.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Kinh tế - Tài chính, TS. Trần Văn Khải - Đoàn Đại biểu quốc hội tỉnh Hà Nam nhận định, kinh tế tư nhân không chỉ tạo sinh kế cho phần lớn người dân, mà còn là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Trong khi hơn 5 triệu hộ kinh doanh là nguồn sinh kế của hàng chục triệu gia đình và là “cỗ máy cái” sản sinh của cải, dịch vụ cho xã hội thì khối doanh nghiệp tư nhân cũng vươn lên thành lực lượng hùng hậu, đóng góp lớn cho sự phồn vinh của đất nước.

Khu vực kinh tế tư nhân cũng tích cực tham gia giữ nước bằng sức mạnh kinh tế trong thời bình, thể hiện qua nỗ lực giữ vững thị phần nội địa, vươn ra chinh phục thị trường thế giới và có nhiều đóng góp thiết thực cho xã hội.

Việc ngày càng nhiều thương hiệu tư nhân Việt hình thành và khẳng định tên tuổi trên thị trường khu vực cũng như toàn cầu như: Vinamilk (sữa), Vingroup/VinFast (công nghệ, ô tô), Thaco (công nghiệp ô tô), Vietjet (hàng không), Masan (hàng tiêu dùng)... là sự khẳng định rõ nhất cho những đóng góp của kinh tế tư nhân vào sự phát triển chung của kinh tế đất nước. “Kinh tế tư nhân đã phát triển rộng khắp các ngành, lĩnh vực, địa bàn và bước đầu hình thành một số tập đoàn, doanh nghiệp tư nhân lớn, tham gia trực tiếp xây dựng nhiều công trình hạ tầng quy mô rất lớn, phức hợp như cầu cảng, sân bay, đường cao tốc…, góp phần quan trọng làm thay đổi diện mạo đất nước”, TS. Khải khẳng định.

09:46 26/05/2025