Trong những năm gần đây, gạo Việt Nam đã khẳng định vị thế là một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của đất nước, vươn lên vị trí thứ hai thế giới về xuất khẩu, chỉ sau Ấn Độ. Thành tích này không chỉ phản ánh năng lực sản xuất và chất lượng của ngành lúa gạo Việt Nam, mà còn thể hiện sự nỗ lực của cả hệ thống từ nông dân, doanh nghiệp đến cơ quan quản lý Nhà nước trong việc nâng cao giá trị và thương hiệu gạo Việt trên thị trường quốc tế.

Theo thông tin từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), trong 7 tháng năm 2025, Việt Nam đã xuất khẩu 5,5 triệu tấn gạo, đạt giá trị 2,81 tỷ USD, tăng 3,1% về khối lượng. Đặc biệt, trong tháng 7/2025, Việt Nam đã xuất khẩu 750 nghìn tấn gạo, với giá trị 366,1 triệu USD.

Mức tăng trưởng trong 7 tháng năm 2025 không chỉ đến từ sản lượng mà còn nhờ vào giá gạo xuất khẩu bình quân tăng cao, có thời điểm vượt cả Thái Lan. Điều này cho thấy chất lượng gạo Việt Nam đang ngày càng được đánh giá cao.

Trong khi Việt Nam duy trì sản lượng xuất khẩu ổn định, Thái Lan – nước đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu gạo năm 2024 lại ghi nhận mức sụt giảm đáng kể. Theo thống kê từ Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, trong 6 tháng đầu năm nay, Việt Nam đã xuất khẩu 4,72 triệu tấn gạo, tăng 3,6% so với cùng kỳ. Trong khi đó, Thái Lan xuất khẩu 3,73 triệu tấn, giảm 27,3%. Như vậy, Việt Nam đã vươn lên vị trí thứ hai thế giới về khối lượng xuất khẩu gạo, khẳng định vị thế của mình trên thị trường xuất khẩu gạo toàn cầu.

Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch VFA cho biết, gạo Việt Nam đã xây dựng được thương hiệu riêng, được nhiều thị trường ưa chuộng, với giá xuất khẩu bình quân đạt 514 USD/tấn.

Hiện nay, gạo Việt Nam đã có mặt tại hơn 150 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó những thị trường lớn gồm Philippines, Trung Quốc, Indonesia, châu Phi và Trung Đông. Đáng chú ý, cơ cấu thị trường đang dịch chuyển theo hướng tích cực, giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống và mở rộng sang các khu vực có giá trị cao.

Philippines tiếp tục là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm 42,6% tổng kim ngạch xuất khẩu. Ngược lại, thị trường Gana và Bờ Biển Ngà ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ với mức tăng lần lượt là 53,5% và 96,6%. Đáng chú ý, thị trường Bănglađét có sự tăng trưởng ấn tượng với mức tăng 188,2 lần.

Để đạt được thành tích ấn tượng trên, ngành lúa gạo Việt Nam đã thay đổi mạnh mẽ về tư duy sản xuất và xuất khẩu. Nếu như trước đây, việc chạy theo số lượng khiến giá trị gia tăng thấp, thì hiện nay trọng tâm đã chuyển sang nâng cao chất lượng sản phẩm.

Các giống lúa chất lượng cao như ST25, Jasmine, RVT ngày càng được nhân rộng, mang lại hạt gạo thơm ngon, đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.

Bên cạnh đó, việc áp dụng công nghệ cao vào sản xuất, cơ giới hóa đồng bộ từ khâu gieo trồng, thu hoạch đến chế biến, bảo quản đã giúp giảm thất thoát sau thu hoạch, nâng cao hiệu quả sản xuất.

Việt Nam cũng tập trung xây dựng thương hiệu gạo quốc gia, đẩy mạnh bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm đặc sản như gạo nếp cái hoa vàng, gạo tám xoan Hải Hậu.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, việc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế như GlobalGAP, HACCP… trở thành điều kiện tiên quyết để gạo Việt mở rộng thị trường. Nhờ đó, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo đã thành công chinh phục những thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản, nơi mà trước đây gạo Việt Nam còn gặp nhiều rào cản.

Bộ Công Thương nhận định, việc giữ vững vị thế số 2 thế giới là một thành công đáng tự hào nhưng cũng là thách thức để Việt Nam tiếp tục đổi mới. Theo đó, gạo Việt không chỉ dừng lại ở việc xuất khẩu nhiều, mà cần phải hướng tới mục tiêu xuất khẩu thông minh, giá trị cao, gắn với phát triển bền vững.

Để giữ vững vị thế thứ hai thế giới và tiến tới mục tiêu xuất khẩu bền vững, ngành lúa gạo Việt Nam cần tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, phải đẩy mạnh liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp, hình thành chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ, đảm bảo truy xuất nguồn gốc minh bạch.

Song song đó, Nhà nước cần tiếp tục hỗ trợ về hạ tầng thủy lợi, logistics và chính sách tín dụng ưu đãi cho sản xuất nông nghiệp công nghệ cao.

Việc xây dựng và quảng bá thương hiệu gạo quốc gia, đầu tư vào nghiên cứu giống mới chống chịu biến đổi khí hậu và nâng cao chất lượng chế biến sẽ là chìa khóa để gạo Việt Nam không chỉ giữ vững ngôi vị hiện tại mà còn có cơ hội bứt phá, tiệm cận mục tiêu trở thành trung tâm cung ứng gạo chất lượng cao hàng đầu thế giới.

Với những nỗ lực đó, hạt gạo Việt Nam không chỉ là niềm tự hào của người nông dân, mà còn là biểu tượng của một nền nông nghiệp hiện đại, hội nhập và phát triển bền vững trong tương lai.

15:06 30/08/2025