Từ tư duy giám sát truyền thống chỉ dừng lại ở kiểm tra, kiểm soát, Quốc hội khóa XV đã và đang mạnh mẽ “chuyển mình” sang tư duy giám sát để đồng hành, kiến tạo và phát triển. Trong dòng chảy đổi mới sâu rộng ấy, giám sát trở thành “mạch nguồn” sức mạnh, không chỉ là “đôi mắt sáng” của cử tri mà còn là điểm tựa vững chắc, mở lối khơi thông những điểm nghẽn, hoàn thiện chính sách, nâng cao hiệu lực pháp luật, thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
Quốc hội – cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất – không chỉ là nơi hoạch định luật pháp, quyết định những vấn đề hệ trọng của quốc gia, mà còn là nơi thể hiện rõ ràng nhất trí tuệ, bản lĩnh và trách nhiệm của Nhân dân trong việc giám sát quyền lực. Trong vai trò là “mắt sáng” của cử tri, Quốc hội thực hiện một trong ba chức năng hiến định cốt lõi: giám sát tối cao đối với hoạt động của bộ máy nhà nước – một hoạt động không mang tính hình thức, không dừng ở nghi lễ thủ tục, mà là hành động thiết thực vì lợi ích của dân, vì sự phát triển của đất nước.
Ngay từ những ngày đầu lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt nền móng cho tư tưởng giám sát khi Người trực tiếp đến các địa phương, những nơi quan trọng về kinh tế - xã hội, để sát dân, hiểu dân, đồng hành cùng Nhân dân. Tư tưởng ấy đã được kế thừa xuyên suốt bởi các Chủ tịch Quốc hội tiền nhiệm như đồng chí Trường Chinh, Lê Quang Đạo, Nguyễn Hữu Thọ... – những người coi giám sát không chỉ là quyền lực mà còn là nghĩa vụ thiêng liêng, là cách để Quốc hội giữ vững mối liên hệ máu thịt với Nhân dân, đóng góp vào công cuộc kiến tạo và bảo vệ Tổ quốc.
Trong kỷ nguyên phát triển mới, khi đất nước đang vươn mình mạnh mẽ, hoạt động giám sát đã được Quốc hội khóa XV đẩy lên một tầm cao mới – một cơ chế vừa kiểm tra, vừa đồng hành, vừa dẫn dắt. Giám sát không chỉ nhằm phát hiện sai phạm mà còn để khơi thông điểm nghẽn, thúc đẩy cải cách thể chế, hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng đời sống người dân. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá, nhiều cuộc giám sát được triển khai nghiêm túc, chất lượng, với kết quả rõ ràng, báo cáo minh bạch trước Nhân dân, Quốc hội và cử tri.
Thực tế cho thấy, hoạt động giám sát của Quốc hội thời gian qua đã đạt được những bước tiến nổi bật. Hệ thống thể chế pháp luật phục vụ cho công tác giám sát từng bước được hoàn thiện. Sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan của Quốc hội với Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cơ quan tư pháp, kiểm toán, thanh tra, bộ ngành và chính quyền địa phương… tạo nên sức mạnh tổng hợp, bảo đảm tính toàn diện, kịp thời và thiết thực. Các phương tiện truyền thông đại chúng cũng đóng vai trò cầu nối quan trọng, giúp Nhân dân theo dõi, giám sát hoạt động của cơ quan quyền lực nhà nước một cách công khai và minh bạch.
Chất vấn – một hình thức giám sát đặc biệt đang ngày càng trở thành tâm điểm tại các kỳ họp Quốc hội, không chỉ thu hút sự quan tâm rộng rãi của người dân mà còn tạo ra sức ép tích cực buộc các cơ quan quản lý phải hành động quyết liệt, hiệu quả. Các phiên giải trình tại Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội được tổ chức bài bản, đúng trọng tâm, tập trung vào những vấn đề nổi cộm mà cử tri và dư luận xã hội quan tâm.
Đáng chú ý, hoạt động giám sát thời gian qua cho thấy một tinh thần đồng hành chặt chẽ giữa Quốc hội và Chính phủ – mối quan hệ giám sát nhưng không phủ định, mà ngược lại, hỗ trợ, bổ sung và thúc đẩy lẫn nhau. Công tác dân nguyện – nơi lắng nghe trực tiếp tiếng nói từ Nhân dân cũng được đổi mới về hình thức và nội dung, xử lý thông tin phản ánh một cách kịp thời, đúng thẩm quyền, đúng pháp luật. Ủy ban Thường vụ Quốc hội thường xuyên dành thời gian tại các phiên họp hằng tháng để xem xét báo cáo dân nguyện, thể hiện sự coi trọng và cam kết hành động vì dân.
Song hành với đó, hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật không ngừng được nâng cao chất lượng. Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 197/2025/QH15 của Quốc hội đã tạo hành lang pháp lý và động lực chính trị mạnh mẽ để đổi mới toàn diện công tác xây dựng và thi hành pháp luật, hướng đến mục tiêu tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, khơi thông nguồn lực, tạo đột phá phát triển quốc gia.
Không chỉ dừng lại ở kiến nghị và chỉ ra tồn tại, giám sát còn là khâu “mở đường” cho cải cách và phát triển. Kết quả từ các kỳ họp Quốc hội gần đây, nhất là từ kỳ họp thứ 8, kỳ họp bất thường lần thứ 9 đến kỳ họp thứ 9 đều thể hiện rõ nỗ lực lập pháp nhằm xử lý các vấn đề cấp bách, gỡ vướng về chính sách, đồng thời thúc đẩy việc tổ chức thực hiện hiệu quả hơn.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định khẳng định, hoạt động giám sát của Quốc hội thời gian qua dù diễn ra dưới hình thức nào cũng không nằm ngoài mục tiêu hoàn thiện và tổ chức thực hiện có hiệu quả cao nhất thể chế, chính sách, pháp luật, gợi mở và đề ra các giải pháp góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nâng cao đời sống của nhân dân. Thông qua hoạt động giám sát, các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội đã được đề xuất và khi triển khai thực hiện đã đạt được những thành tựu không nhỏ, từng bước phát huy hiệu quả, góp phần củng cố tâm lí thị trường, doanh nghiệp, nhà đầu tư, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách.
Ở góc nhìn Chính phủ, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho rằng, các hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn Đại biểu Quốc hội và các đại biểu Quốc hội đã được triển khai toàn diện, đồng bộ, bám sát những vấn đề lớn nổi lên trong xã hội; đồng thời có sự cải tiến, đổi mới, điều chỉnh linh hoạt cho phù hợp với thực tiễn. Các hoạt động này đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả, tăng tính dân chủ, pháp quyền, công khai, minh bạch và tạo chuyển biến rõ nét về nhận thức và trách nhiệm của các cấp, các ngành được cử tri và Nhân dân đánh giá cao.
Trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, áp lực chuyển đổi mô hình tăng trưởng, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển nhanh và bền vững ngày càng lớn, hoạt động giám sát của Quốc hội tiếp tục được xác định là một trong ba chức năng hiến định trọng yếu, bên cạnh lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Giám sát không chỉ là công cụ kiểm tra, kiểm soát, mà còn là cơ chế bảo đảm kỷ cương, minh bạch và hiệu quả trong tổ chức thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật, góp phần định hướng phát triển và củng cố niềm tin của Nhân dân.
Quán triệt sâu sắc các chủ trương, đường lối của Đảng, Quốc hội qua các nhiệm kỳ đã không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động, đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đặc biệt là trong nhiệm kỳ khóa XV – nhiệm kỳ của hành động, đổi mới và kiến tạo phát triển. Trong bức tranh tổng thể đó, hoạt động giám sát đã thực sự vươn lên như một trụ cột vững chắc, không chỉ khẳng định vai trò là chức năng hiến định, mà còn trở thành công cụ không thể thiếu trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, thúc đẩy cải cách thể chế, bảo đảm tính dân chủ, pháp quyền, hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước.
Những thành tựu ấy không chỉ được ghi nhận trong các báo cáo, văn kiện mà còn in đậm dấu ấn trong lòng Nhân dân, được cử tri cả nước đồng tình, ủng hộ. Phát biểu tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Hoạt động giám sát của Quốc hội không ngừng được cải tiến, tập trung vào những vấn đề bức xúc của cuộc sống, góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, thúc đẩy các cơ quan Nhà nước thực hiện tốt hơn nhiệm vụ.” Đó là sự đánh giá sâu sắc từ người đứng đầu Đảng cũng là minh chứng cho hiệu quả và tầm vóc của giám sát nghị trường trong đời sống chính trị - xã hội.
Hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật đã được Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội thực hiện thường xuyên, chặt chẽ và định kỳ báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội, Quốc hội. Hoạt động này đã tác động tích cực đến Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương trong việc khắc phục những hạn chế trong ban hành văn bản quy định chi tiết các luật, nghị quyết của Quốc hội; từng bước chấn chỉnh, khắc phục tình trạng ban hành văn bản chậm, chưa đúng về trình tự, thủ tục, chưa phù hợp, thống nhất với luật, nghị quyết.
Các cuộc giám sát chuyên đề được tổ chức bài bản, chuyên sâu, tập trung vào những lĩnh vực then chốt, nhạy cảm, còn nhiều bất cập như đất đai, đầu tư công, quy hoạch, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, giáo dục, khoa học – công nghệ, an sinh xã hội, giải quyết khiếu nại, tố cáo, cải cách bộ máy hành chính... Với phương pháp tiếp cận đa chiều, tăng cường tham vấn chuyên gia, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan, hoạt động giám sát đã đi thẳng vào các điểm nghẽn, đề xuất giải pháp cụ thể, gắn với mục tiêu hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu lực thi hành pháp luật.
Không dừng ở việc phát hiện vấn đề, các kết quả giám sát đã được hiện thực hóa thành hành động lập pháp cụ thể. Nhiều đạo luật và nghị quyết quan trọng đã được sửa đổi, ban hành kịp thời như Luật Đất đai, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý và sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Luật Doanh nghiệp, Luật Đấu thầu… cùng với các nghị quyết mang tính đột phá như Nghị quyết 111 về cơ chế thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia, hay Nghị quyết 206 về xử lý vướng mắc do quy định của pháp luật; các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính... Những văn bản này không chỉ tháo gỡ rào cản, mà còn là động lực pháp lý mạnh mẽ thúc đẩy phát triển.
“Giám sát không chỉ để phát hiện những bất cập, mà ngày càng khẳng định vai trò kiến tạo, thúc đẩy hoàn thiện chính sách, nâng cao hiệu lực thực thi pháp luật và hiệu quả điều hành” – Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh. Nhiều kiến nghị sau giám sát đã được các bộ, ngành tiếp thu nghiêm túc, tạo chuyển biến tích cực trên nhiều lĩnh vực, tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực và góp phần nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình, trong thời gian tới, trên cơ sở thông tin có được từ hoạt động giám sát, Quốc hội sẽ tiếp tục khẩn trương sửa đổi nhiều đạo luật quan trọng như: Luật Quy hoạch, Luật Tiết kiệm, chống lãng phí, Luật Thương mại điện tử, Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, Luật giáo dục nghề nghiệp... Đây sẽ là những bước đi pháp lý nền tảng, đột phá, góp phần kiến tạo môi trường pháp lý hiện đại, minh bạch, phù hợp với yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới, tạo đột phá trong đầu tư công, hỗ trợ doanh nghiệp, nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển nguồn nhân lực quốc gia.
Từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đến nay, trước những biến động chưa từng có của tình hình thế giới và yêu cầu đổi mới trong nước, Quốc hội Việt Nam ngày càng bản lĩnh, đổi mới và hành động vì lợi ích quốc gia, dân tộc, kịp thời quyết định nhiều vấn đề quan trọng của Đất nước. Với tinh thần chủ động, sát thực tiễn và không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội đã đồng hành trách nhiệm cùng Chính phủ, liên tục đưa ra những quyết sách mạnh mẽ, kịp thời, nhằm ứng phó với bối cảnh mới, đặt nền móng vững chắc cho phục hồi và phát triển bền vững kinh tế - xã hội.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi, trong bối cảnh thế giới diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, hoạt động giám sát của Quốc hội tiếp tục được chú trọng đổi mới, đi vào thực chất, sát với đời sống kinh tế - xã hội và phát huy vai trò là “kênh cảnh báo sớm” đối với các vấn đề lớn của Đất nước.
Với tinh thần ấy, Quốc hội đã tổ chức hàng loạt chuyên đề giám sát quy mô lớn, tác động sâu rộng như: giám sát tối cao thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; chính sách quy hoạch; thị trường bất động sản, nhà ở xã hội; các chương trình mục tiêu quốc gia; chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ phục hồi kinh tế; quản lý và sử dụng nguồn lực phòng, chống dịch COVID-19… Những chuyên đề này không chỉ thể hiện sự quan tâm sát sao đến các lĩnh vực then chốt, mà còn khơi nguồn cho nhiều quyết sách thực tiễn, đồng thời lan tỏa tinh thần minh bạch, trách nhiệm và vì dân của cơ quan quyền lực cao nhất.
Từ kết quả giám sát, Quốc hội đã kiến nghị, thúc đẩy sửa đổi, bổ sung nhiều luật, nghị quyết quan trọng, khơi thông những điểm nghẽn, tháo gỡ rào cản thể chế, góp phần mạnh mẽ vào việc thúc đẩy tăng trưởng, ổn định vĩ mô và phát triển bền vững. Các Diễn đàn và tọa đàm kinh tế - xã hội được tổ chức định kỳ đã trở thành “kho dữ liệu sống”, nơi kết tinh trí tuệ của đại biểu Quốc hội, chuyên gia, doanh nghiệp, cử tri… tạo nền tảng vững chắc cho quá trình hoạch định chính sách của Quốc hội.
Trên cơ sở thực tiễn và kết quả giám sát, Quốc hội khóa XV đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, có tính chiến lược và lâu dài, như: Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; các Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, đầu tư công hằng năm và 5 năm; Nghị quyết về cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025; Nghị quyết về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Nghị quyết về Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm 2021-2025; Nghị quyết về Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; các Nghị quyết quyết định chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia; cùng các Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù nhằm tạo động lực phát triển cho một số địa phương…
Không dừng lại ở nghị trường, hoạt động giám sát còn hiện diện sâu sát ở các Bộ, ngành, địa phương – nơi “hơi thở” đời sống hiện thực đang diễn ra từng ngày. Đây chính là nguồn thông tin đầu vào quan trọng, có giá trị thực tiễn cao, giúp Quốc hội kịp thời quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Đặc biệt, vai trò giám sát thông qua chất vấn, giải trình và theo dõi sau giám sát tiếp tục được nâng cao, thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm, sự đồng hành của Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội cùng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương trong triển khai các chủ trương, chính sách và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều nội dung chất vấn, giải trình đã chạm đến những vấn đề cấp thiết của người dân và doanh nghiệp, yêu cầu trách nhiệm giải trình rõ ràng, gắn với cam kết hành động cụ thể, qua đó tạo chuyển biến tích cực trong công tác điều hành và thực thi chính sách.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhấn mạnh, những kết quả đạt được đã khẳng định rõ vai trò giám sát tối cao của Quốc hội trong phát triển kinh tế - xã hội. Quốc hội không chỉ thể hiện rõ vai trò kiến tạo, dẫn dắt mà còn củng cố niềm tin của cử tri và Nhân dân cả nước. Đây cũng là minh chứng sinh động cho tinh thần trách nhiệm, sự chủ động thích ứng và đổi mới của Quốc hội trong giai đoạn phát triển mới - giai đoạn phát triển có chọn lọc, ổn định vĩ mô, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, và khơi dậy mạnh mẽ nội lực quốc gia.
Tuy nhiên, trong dòng chảy liên tục của thực tiễn, yêu cầu đặt ra cho hoạt động giám sát là ngày càng cao hơn, sâu hơn và kịp thời hơn. Chất lượng giám sát dù có nhiều tiến bộ nhưng vẫn cần tiếp tục cải thiện để theo kịp tốc độ phát triển và những đòi hỏi mới của cuộc sống. Nhất là trong bối cảnh bộ máy đang tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả được đặt lên hàng đầu, giám sát càng phải đúng, trúng, nhưng cũng phải dẫn dắt, kiến tạo chính sách.
Những kỳ họp gần đây của Quốc hội khóa XV đã ghi dấu ấn đậm nét bằng việc ban hành số lượng lớn các luật, nghị quyết quan trọng, “mở đường” cho một giai đoạn phát triển mới, sâu rộng và toàn diện hơn của đất nước. Không chỉ đổi mới trong nội dung, mà ngay cả cách thức làm luật, ban hành chính sách cũng đang “chuyển mình” mạnh mẽ. Việc phân cấp, phân quyền cho Chính phủ và chính quyền địa phương được đẩy mạnh theo tinh thần cải cách hành chính đặt ra nhiều yêu cầu mới trong hoạt động giám sát.
Trước yêu cầu đó, hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan trực thuộc không còn là một quy trình hậu kiểm mang tính hình thức, mà đã trở thành một “lá chắn pháp lý”, một “bộ lọc thể chế”, một công cụ chủ động để kịp thời phát hiện những bất cập, lỗ hổng trong văn bản pháp luật, từ luật đến nghị định, thông tư. Từ đó tháo gỡ những điểm nghẽn về chính sách, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất và khả thi trong tổ chức thực hiện.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã nhấn mạnh tinh thần này khi dẫn lại chỉ đạo sâu sắc của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV: “Cần sớm nghiên cứu xác định rõ phương pháp, hình thức giám sát tối cao của Quốc hội phù hợp thực tiễn, tránh trùng dẫm với hoạt động của các cơ quan Nhà nước khác gây lãng phí. Tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn, giải trình, giám sát văn bản pháp luật; chú trọng theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát”.
Tại Diễn đàn Quốc hội chuyên đề về hoạt động giám sát mới đây, các đại biểu, chuyên gia đều thống nhất rằng, giám sát ngày nay không đơn thuần là công cụ kiểm tra, kiểm soát, mà cần mang trong mình “hơi thở” của kiến tạo và phát triển. Giám sát để kịp thời tháo gỡ vướng mắc, nâng cao trách nhiệm giải trình, thúc đẩy thực thi chính sách, và trên hết, là giám sát để đồng hành, để dựng xây, để khơi thông các nguồn lực đang bị kìm hãm trong lòng xã hội, trong doanh nghiệp, trong chính bộ máy hành chính.
Đứng trước yêu cầu ấy, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đã nhấn mạnh 06 nhóm giải pháp chính để đổi mới hoạt động giám sát, thực sự trở thành công cụ kiến tạo và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội Đất nước:
Một là, tiếp tục đổi mới tư duy lựa chọn nội dung giám sát, tập trung vào những vấn đề lớn, trọng điểm, bức xúc từ thực tiễn, có tác động trực tiếp đến phát triển kinh tế - xã hội, đời sống Nhân dân và hiệu quả hoạt động của bộ máy sau sáp nhập, tổ chức lại; trong đó theo tinh thần chỉ đạo tại Hội nghị lần thứ 12 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng vừa qua, cần chú trọng giám sát quá trình thể chế hóa, đẩy nhanh tiến độ sửa đổi Luật Đất đai, Luật Quy hoạch và các luật có liên quan, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, phát huy nguồn lực và bảo đảm phát triển đồng bộ, bền vững trong bối cảnh mới.
Hai là, nâng cao chất lượng tổ chức và phương pháp giám sát, bảo đảm đi vào chiều sâu. Gắn kết chặt chẽ giữa khảo sát thực tế, làm việc trực tiếp với đối tượng giám sát và phân tích dữ liệu khách quan; đồng thời đề cao trách nhiệm giải trình cá nhân của người đứng đầu trong bối cảnh bộ máy tinh gọn hơn, khối lượng công việc ngày càng lớn.
Ba là, hoàn thiện cơ chế phối hợp liên ngành trong hoạt động giám sát, tạo sự gắn kết giữa các Ủy ban, các cơ quan của Quốc hội, Kiểm toán Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức liên quan, tránh chồng chéo, phân tán nguồn lực.
Bốn là, tăng cường huy động trí tuệ chuyên gia, nhà khoa học, các tổ chức nghiên cứu độc lập tham gia vào quá trình xây dựng đề cương, phân tích, phản biện và tổng hợp kết quả giám sát.
Năm là, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu số trong giám sát, xây dựng hệ thống thông tin thống nhất, liên thông giữa các cơ quan, nâng cao năng lực xử lý, phân tích số liệu, hỗ trợ ra quyết định kịp thời, chính xác và minh bạch.
Sáu là, tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn, giải trình, giám sát văn bản quy phạm pháp luật. Xây dựng cơ chế theo dõi, đôn đốc và chế tài thực hiện kiến nghị sau giám sát, đảm bảo tính ràng buộc, hiệu lực và trách nhiệm thực thi, khắc phục tình trạng kiến nghị bị bỏ ngỏ, kéo dài, không được xử lý đến nơi đến chốn.
Về phía Chính phủ, Phó Thủ tướng Lê Thành Long mong muốn hoạt động giám sát của Quốc hội sẽ tiếp tục được chỉ đạo triển khai hiệu quả, có các giải pháp cải tiến, đổi mới phù hợp với thực tiễn phát triển. Trong đó, chú trọng giám sát tổ chức thi hành các luật, nghị quyết đã được Quốc hội thông qua, đặc biệt là các luật, nghị quyết quan trọng vừa được thông qua tại kỳ họp không thường lệ vào tháng 2/2025 và Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV về tổ chức Chính phủ, chính quyền địa phương; về quản lý cán bộ, công chức; phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; các cơ chế đặc thù, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo; phát triển đường sắt; phát triển kinh tế tư nhân và công tác xây dựng, thực thi pháp luật.
Theo Phó Thủ tướng, cần xác định đúng và trúng những lĩnh vực cần giám sát; tiếp tục đẩy mạnh giám sát chuyên đề, trọng tâm, trọng điểm. Đặc biệt, đi sâu vào cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số; vấn đề phân cấp, phân quyền; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. “Đây là những lĩnh vực tác động trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp cần được Quốc hội giám sát thường xuyên”, Phó Thủ tướng nhận định.
Hơn bao giờ hết, trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển có chọn lọc, hướng đến bền vững, tự cường và hội nhập sâu rộng, công tác giám sát của Quốc hội không chỉ là “hậu kiểm” mà là “tiền đề”, là “chất xúc tác” cho những cải cách lớn. Đó là giám sát để kiến tạo, để định hướng và để xây dựng một thể chế pháp quyền mạnh mẽ, minh bạch – nơi mà mỗi quyết sách đều bắt nguồn từ hơi thở cuộc sống, và quay trở lại phục vụ cuộc sống.
06:56 01/09/2025