EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 1

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024, được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 7 ngày 29/6/2024, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Với 11 chương, 141 điều, Luật BHXH 2024 bổ sung thêm 2 chương và 16 điều so với luật trước đó, thể hiện bước tiến quan trọng trong hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội của Việt Nam.

Quá trình xây dựng Luật hướng đến 3 mục tiêu lớn: (i) Bảo đảm quyền an sinh xã hội theo Hiến pháp và thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH; (ii) Giải quyết triệt để các bất cập, vướng mắc từ thực tiễn thi hành luật trước đây; và (iii) Mở rộng diện bao phủ, tăng quyền lợi, thu hút người lao động tham gia BHXH ngày càng nhiều hơn.

Luật BHXH 2024 nổi bật với 14 điểm đổi mới trọng tâm, trong đó có những quy định mang tính đột phá như: giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu; cho phép người lao động rút một phần BHXH một lần thay vì toàn bộ; mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc; bổ sung chế độ trợ cấp thai sản cho nam giới tham gia BHXH tự nguyện; tăng cường kết nối, chia sẻ dữ liệu để quản lý hiệu quả…

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 2

Việc Luật BHXH 2024 đi vào cuộc sống được kỳ vọng sẽ tạo cú hích mạnh mẽ trong bảo vệ người lao động trước các rủi ro xã hội, góp phần bảo đảm thu nhập khi về già, mất sức lao động. Trong bối cảnh già hóa dân số và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, luật mới không chỉ phù hợp với yêu cầu phát triển, mà còn khẳng định quyết tâm xây dựng một hệ thống an sinh linh hoạt, bền vững và toàn diện hơn cho mọi người dân trong kỷ nguyên mới.

Dưới đây là 14 điểm mới trọng tâm của Luật BHXH 2024:

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 3

Trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định của Luật BHXH 2024 là loại hình BHXH do ngân sách Nhà nước bảo đảm, được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển một phần từ quy định về trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi, trong đó quy định:

(i) Độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thấp hơn 5 tuổi so với tuổi hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi hiện hành, cụ thể:

- Công dân Việt Nam từ đủ 75 tuổi mà không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

- Công dân Việt Nam từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và đáp ứng đủ điều kiện thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 4

(ii) Mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng do Chính phủ quy định phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ.

Định kỳ 3 năm, Chính phủ thực hiện rà soát, xem xét việc điều chỉnh mức trợ cấp hưu trí xã hội.

Tùy theo điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, huy động các nguồn lực xã hội, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

(iii) Người vừa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội vừa thuộc đối tượng hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng thì được hưởng chế độ trợ cấp cao hơn.

(iv) Được ngân sách nhà nước đóng bảo hiểm y tế (BHYT) khi đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; khi chết thì tổ chức, cá nhân lo mai táng được nhận hỗ trợ chi phí mai táng theo quy định của pháp luật về người cao tuổi.

(v) Xem xét điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội trên cơ sở đề nghị của Chính phủ phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của Ngân sách nhà nước từng thời kỳ.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 5

Bổ sung chế độ trợ cấp hằng tháng đối với người lao động không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, cụ thể:

(i) Công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng để hưởng lương hưu và chưa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội nếu không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu mà có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng của mình. Thời gian hưởng, mức hưởng trợ cấp hằng tháng được xác định căn cứ vào thời gian đóng, căn cứ đóng BHXH của người lao động. Mức trợ cấp hằng tháng thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 6

Trường hợp tổng số tiền tính theo thời gian đóng, căn cứ đóng BHXH của người lao động cao hơn số tiền tính mức trợ cấp hằng tháng bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội tại thời điểm giải quyết hưởng cho khoảng thời gian từ khi đủ tuổi nghỉ hưu đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thì người lao động được tính để hưởng trợ cấp hằng tháng với mức cao hơn.

Trường hợp tổng số tiền tính theo thời gian đóng, căn cứ đóng BHXH không đủ để người lao động hưởng trợ cấp hằng tháng cho đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, nếu người lao động có nguyện vọng thì được đóng một lần cho phần còn thiếu để hưởng cho đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

(ii) Mức trợ cấp hằng tháng được điều chỉnh khi Chính phủ thực hiện điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng.

(iii) Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách Nhà nước đóng BHYT; khi chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp một lần cho những tháng chưa nhận và được hưởng trợ cấp mai táng nếu đủ điều kiện theo quy định.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 7

Luật BHXH 2024 sẽ mở rộng đối tượng được tham gia và thụ hưởng đầy đủ các chế độ BHXH, bằng việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với:

- Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh.

- Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố.

- Người lao động làm việc không trọn thời gian.

- Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật.

- Thành viên Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban Kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của Hợp tác xã, Liên hiệp Hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã không hưởng tiền lương.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 8

Luật BHXH 2024 giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc tham gia BHXH bắt buộc đối với đối tượng khác mà có việc làm, thu nhập ổn định, thường xuyên trên cơ sở đề xuất của Chính phủ phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ. Quy định này tạo điều kiện cho việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với các nhóm đối tượng khác phù hợp với sự thay đổi của quan hệ lao động, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, đời sống của người lao động trong tương lai.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 9

Luật BHXH 2024 đã có bước tiến đáng kể khi mở rộng quyền lợi cho người lao động không chuyên trách ở cấp xã. Nếu như theo quy định trước kia, nhóm đối tượng này chỉ được thụ hưởng 2 chế độ là hưu trí và tử tuất, thì nay, luật đã bổ sung thêm chế độ ốm đau và thai sản, những chính sách thiết thực, sát với nhu cầu thực tế của người lao động.

Việc bổ sung này không chỉ thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với đội ngũ cán bộ cơ sở, những người đang ngày đêm bám sát địa bàn, giữ gìn an ninh, trật tự và thực hiện các chính sách tại địa phương mà còn góp phần đảm bảo an sinh, khuyến khích họ yên tâm công tác, gắn bó lâu dài với nhiệm vụ được giao.

Đây cũng là một bước tiến về chính sách, góp phần rút ngắn khoảng cách quyền lợi giữa người lao động không chuyên trách và những nhóm lao động khác, hướng tới sự công bằng và toàn diện hơn trong hệ thống an sinh xã hội.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 10

Một trong những điểm đột phá nhất của Luật BHXH 2024 là việc bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện. Thực hiện tinh thần của Nghị quyết số 28-NQ/TW về việc từng bước mở rộng BHXH tự nguyện sang các chế độ khác ngoài hưu trí, tử tuất, Luật đã giải quyết một trong những nguyên nhân khiến số người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp: thiếu các chế độ ngắn hạn hấp dẫn.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 11

Theo đó, người lao động tham gia BHXH tự nguyện (bao gồm cả lao động nữ và lao động nam) khi sinh con hoặc có vợ sinh con, nếu đáp ứng đủ điều kiện (đóng BHXH từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con) thì được hưởng trợ cấp bằng 2 triệu đồng cho mỗi con được sinh ra và mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ.

Kinh phí thực hiện trợ cấp này sẽ do ngân sách Nhà nước bảo đảm, và Chính phủ sẽ quyết định điều chỉnh mức trợ cấp thai sản phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách Nhà nước từng thời kỳ.

Đặc biệt, lao động nữ là người dân tộc thiểu số hoặc lao động nữ là người dân tộc Kinh có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo khi sinh con, ngoài trợ cấp thai sản nêu trên, còn được hưởng chính sách hỗ trợ khác theo quy định của Chính phủ, thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến các đối tượng dễ bị tổn thương.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 12

Một điểm mới nổi bật trong Luật BHXH 2024 là việc giảm điều kiện về số năm tối thiểu tham gia BHXH để được hưởng lương hưu, từ 20 năm xuống còn 15 năm. Đây là quy định mang tính đột phá, nhằm mở rộng cánh cửa an sinh hưu trí cho nhiều người lao động hơn, đặc biệt là những đối tượng: Bắt đầu tham gia BHXH muộn, ở độ tuổi 45 - 47, có quá trình tham gia không liên tục, hoặc làm các công việc đặc thù, thời gian hành nghề ngắn.

Những người này trước đây rất khó tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH để đủ điều kiện nhận lương hưu. Với quy định mới, họ sẽ có cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng và tiếp tục được cấp thẻ BHYT, thay vì lựa chọn hưởng BHXH một lần rồi không được đảm bảo khi về già.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 13

Đồng thời, chính sách này cũng góp phần giảm áp lực lên hệ thống BHXH do số người rút BHXH một lần sẽ giảm, và khuyến khích người lao động gắn bó lâu dài với hệ thống. Đối với người lao động đã và đang có thời gian tham gia BHXH dài hơn 15 năm, quyền lợi không thay đổi, họ vẫn được hưởng lương hưu với tỷ lệ cao hơn tương ứng với số năm đóng thêm.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 14

Luật BHXH 2024 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần. Người lao động đã chấm dứt tham gia BHXH mà có đề nghị thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

(i) Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH.

(ii) Ra nước ngoài để định cư.

(iii) Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS.

(iv) Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng.

(v) Người lao động có thời gian đóng BHXH trước ngày 1/7/2025, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm.

(vi) Đối tượng thuộc lực lượng vũ trang khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và không đủ điều kiện để hưởng lương hưu.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 15

Người lao động không hưởng BHXH một lần mà bảo lưu thời gian đóng để tiếp tục tham gia thì có cơ hội được thụ hưởng các quyền lợi cao hơn như: mức hưởng cao hơn do các chế độ đều tính theo thời gian đóng (ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp,...); được hưởng lương hưu với điều kiện dễ dàng hơn.

Đồng thời, trong thời gian hưởng lương hưu được quỹ BHXH đóng BHYT; được hưởng trợ cấp hằng tháng khi không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách Nhà nước đóng BHYT. Ngoài ra, người lao động còn có cơ hội được hưởng chính sách hỗ trợ về tín dụng cho người lao động có thời gian đóng BHXH mà bị mất việc làm.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 16

Luật BHXH sửa đổi lần này cũng đã có bước tiến quan trọng nhằm đảm bảo tốt hơn quyền tham gia và thụ hưởng BHXH cho 2 nhóm đối tượng đặc thù trong quá trình hội nhập sâu rộng của Việt Nam: Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, và người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam.

Với mục tiêu bảo vệ quyền lợi dài hạn, Luật quy định linh hoạt hơn về nguyên tắc đóng - hưởng, đặc biệt là khi các nước có Điều ước quốc tế với Việt Nam về BHXH. Cụ thể, nếu có điều ước quốc tế quy định về việc cộng gộp thời gian tham gia BHXH giữa Việt Nam và nước ngoài, thì thời gian đó được tính chung để xét điều kiện hưởng chế độ hưu trí. Điều này đồng nghĩa với việc, khi đủ điều kiện, người lao động có thể được hưởng lương hưu từ cả hai quốc gia vừa từ Việt Nam, vừa từ nước mà họ đã từng làm việc.

Quy định mới này không chỉ tạo sự an tâm cho người lao động khi di chuyển lao động xuyên biên giới, mà còn góp phần thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an sinh xã hội, bảo đảm nguyên tắc bình đẳng, có đóng - có hưởng và hạn chế tình trạng mất quyền lợi do thay đổi môi trường làm việc.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 17

Luật cũng nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng Quỹ BHXH - yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn, bền vững cho hệ thống an sinh xã hội trong dài hạn. Theo đó, Luật đã bổ sung nhiều quy định mới, mang tính chiến lược nhằm đa dạng hóa phương thức đầu tư và tăng hiệu quả sinh lời của quỹ, cụ thể như:

Mở rộng danh mục đầu tư, cho phép đầu tư ra thị trường quốc tế dưới hình thức trái phiếu Chính phủ nước ngoài, một kênh đầu tư có độ an toàn cao. Ủy thác đầu tư tại cả thị trường trong nước và quốc tế, giúp Quỹ tận dụng được năng lực chuyên môn của các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp. Bổ sung cơ chế giám sát chặt chẽ thông qua các quy định mới về quản lý hoạt động đầu tư Quỹ BHXH, đảm bảo đầu tư minh bạch, đúng mục tiêu và an toàn.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 18

Quy định rõ trách nhiệm trong công tác tài chính, từ khâu duyệt, thẩm định, phê chuẩn quyết toán các khoản chi cho tổ chức và hoạt động BHXH. Kiện toàn Hội đồng quản lý BHXH, nâng cao vai trò giám sát, định hướng và ra quyết định trong quản lý tài chính và đầu tư quỹ. Phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan quản lý nhà nước liên quan đến tài chính BHXH, đảm bảo hoạt động giám sát và điều hành quỹ được thực hiện thống nhất, hiệu quả.

Những đổi mới này không chỉ nhằm tăng hiệu quả sử dụng quỹ, mà còn hướng đến xây dựng một hệ thống BHXH hiện đại, chuyên nghiệp, an toàn và phát triển bền vững, góp phần củng cố niềm tin của người dân vào chính sách an sinh xã hội của Nhà nước.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 19

Đáng chú ý, Luật bổ sung riêng một chương quy định về Bảo hiểm hưu trí bổ sung - một loại hình bảo hiểm mang tính tự nguyện, linh hoạt và có khả năng gia tăng mức hưởng lương hưu cho người lao động. Nội dung chương này quy định cụ thể về: Đối tượng tham gia, nguyên tắc thực hiện, cơ cấu tổ chức và quản lý quỹ hưu trí bổ sung, và chính sách của Nhà nước nhằm khuyến khích, hỗ trợ triển khai hình thức bảo hiểm này.

Với việc mở rộng thêm kênh bảo hiểm này, người sử dụng lao động và người lao động có thể chủ động thỏa thuận đóng góp thêm ngoài phần BHXH bắt buộc, từ đó nâng cao mức lương hưu khi về già, bảo đảm cuộc sống sau nghỉ hưu đầy đủ và ổn định hơn. Chính sách này đặc biệt phù hợp trong bối cảnh nhu cầu nâng cao chất lượng cuộc sống sau nghỉ hưu ngày càng tăng, đồng thời cũng góp phần giảm áp lực lên Quỹ BHXH bắt buộc, hướng tới hệ thống an sinh

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 20

Luật BHXH 2024 đã đưa ra khái niệm “mức tham chiếu” - một công cụ quan trọng dùng để xác định mức đóng và mức hưởng của một số chế độ BHXH. Đây là bước đi cần thiết nhằm chuẩn bị cho việc cải cách chính sách tiền lương và hệ thống an sinh xã hội trong tương lai.

Khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu quy định tại Luật BHXH 2024 bằng mức lương cơ sở. Tại thời điểm mức lương cơ sở bị bãi bỏ thì mức tham chiếu không thấp hơn mức lương cơ sở tại thời điểm đó. Mức tham chiếu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, phù hợp với khả năng của ngân sách Nhà nước và quỹ BHXH.

Bên cạnh đó, Luật cũng quy định giao Chính phủ trình Quốc hội xem xét điều chỉnh một số quy định liên quan đến căn cứ đóng BHXH bắt buộc, cách tính mức bình quân tiền lương làm căn cứ tính lương hưu, trợ cấp BHXH và điều chỉnh tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc khi Nhà nước áp dụng chế độ tiền lương mới theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo thay thế cho hệ thống bảng lương hiện hành.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 21

Một điểm mới nổi bật trong Luật BHXH 2024 là việc dành riêng một chương để quy định cụ thể về quản lý thu, đóng BHXH, nhằm nâng cao tính tuân thủ pháp luật, bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động.

Luật đã phân biệt rõ ràng giữa hành vi chậm đóng và hành vi trốn đóng BHXH, từ đó xác định rõ trách nhiệm và chế tài xử lý đối với từng loại vi phạm. Điều này giúp siết chặt kỷ cương trong thực hiện nghĩa vụ BHXH; đồng thời ngăn chặn tình trạng lách luật, nợ đọng kéo dài, ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 22

Luật cũng quy định cơ quan BHXH và các cơ quan có liên quan (như thuế, thanh tra lao động, quản lý thị trường, v.v.) có trách nhiệm: Xác định, theo dõi đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc; đôn đốc thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH đầy đủ, đúng thời hạn.

Lần đầu tiên, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được giao trách nhiệm cụ thể trong việc: Chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách BHXH tại địa phương; phát triển người tham gia BHXH bắt buộc và tự nguyện; xử lý các trường hợp chậm đóng, trốn đóng BHXH trong phạm vi quản lý. Quy định này cho thấy sự chuyển dịch từ cơ chế quản lý hành chính đơn thuần sang quản lý trách nhiệm đa tầng, từ Trung ương đến địa phương, bảo đảm việc thực thi chính sách BHXH sát thực tế và hiệu quả hơn.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 23

Luật BHXH 2024 tiếp tục khẳng định mục tiêu lấy người lao động làm trung tâm, thông qua hàng loạt quy định mới tạo thuận lợi hơn trong quá trình tham gia và thụ hưởng BHXH.

Luật đã bổ sung quy định về giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH, cho phép người dân, doanh nghiệp và cơ quan liên quan: Thực hiện đăng ký, kê khai, nộp hồ sơ, tra cứu thông tin và nhận kết quả giải quyết thủ tục BHXH hoàn toàn qua môi trường số. Đây là bước tiến quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số ngành BHXH, mang lại sự tiện lợi, tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 24

Luật cũng điều chỉnh, đơn giản hóa, thậm chí cắt giảm nhiều loại giấy tờ, thủ tục trong quá trình tham gia và hưởng BHXH. Người lao động, đặc biệt ở khu vực phi chính thức, sẽ dễ dàng tiếp cận chính sách hơn, không còn “ngại” vì quy trình rườm rà.

Một điểm mới có tính nhân văn và hiện đại là Luật đã bổ sung quy định về việc đánh giá sự hài lòng của người dân đối với việc tổ chức thực hiện chính sách, chế độ BHXH. Đây không chỉ là kênh tiếp nhận phản hồi mà còn là thước đo hiệu quả quản lý và chất lượng phục vụ của cơ quan BHXH.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 25

Luật BHXH 2024 đã kế thừa, phát triển những quy định hiện hành phù hợp đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn, sửa đổi các quy định chưa phù hợp, bảo đảm tính khả thi, dài hạn, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật. Có thể kể ra một số quy định như:

(i) Bổ sung quy định về hưởng chế độ ốm đau đối với trường hợp nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau không trọn ngày.

(ii) Người lao động được quỹ BHXH đóng BHYT trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng.

(iii) Sửa đổi quy định thời gian hưởng chế độ ốm đau đối với người lao động nghỉ việc do mắc bệnh thuộc danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày thống nhất tính theo năm.

(iv) Bổ sung điều kiện hưởng chế độ thai sản khi sinh con đối với trường hợp phải nghỉ việc để điều trị vô sinh.

(v) Quy định trường hợp lao động nữ mang thai từ đủ 22 tuần tuổi trở lên đủ điều kiện quy định mà bị sảy thai, phá thai, thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ thì lao động nữ và người chồng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản như trường hợp lao động nữ sinh con.

(vi) Sửa đổi quy định thời gian hưởng chế độ thai sản đối với trường hợp sau khi sinh con chết.

(vii) Người lao động được quỹ BHXH đóng BHYT trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng.

(viii) Quy định thống nhất với Bộ luật Lao động năm 2019 về tuổi nghỉ hưu, điều kiện về tuổi hưởng lương hưu.

(ix) Sửa đổi, bổ sung quy định về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu để khuyến khích người lao động tiếp tục làm việc, đóng BHXH sau tuổi nghỉ hưu.

(x) Sửa đổi quy định về điều kiện về tuổi của thân nhân hưởng trợ cấp tuất hằng tháng thống nhất, phù hợp với tuổi nghỉ hưu của Bộ luật Lao động năm 2019.

(xi) Sửa đổi quy định về quyền lựa chọn hưởng trợ cấp tuất hằng tháng hoặc một lần theo hướng tôn trọng quyền lựa chọn của thân nhân người lao động, không phân biệt trường hợp nào; khi các thân nhân đủ điều kiện hưởng trợ cấp tuất hằng tháng thì có quyền lựa chọn hưởng trợ cấp tuất hằng tháng hoặc lựa chọn hưởng trợ cấp tuất một lần theo hướng có lợi hơn.

EMAGAZINE: Luật Bảo hiểm xã hội 2024 - Bước tiến quan trọng hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội  - Ảnh 26

14:58 02/07/2025