2025 là năm cuối về đích của kế hoạch 5 năm 2021-2025 nhằm tăng tốc bứt phá với mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên. Nhưng nửa đầu năm nay, nền kinh tế Việt Nam phải đối mặt với hàng loạt thách thức, với những bất ổn từ thương mại đến chính trị quốc tế. Điều này đòi hỏi sự cân bằng, linh hoạt và hiệu quả trong phối hợp chính sách tài khoá và chính sách tiền tệ, để trở thành yếu tố then chốt giúp duy trì đà phục hồi kinh tế.

Số liệu kinh tế vĩ mô Việt Nam trong 5 tháng đầu năm 2025 tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ với xu hướng hồi phục rõ ràng của các động lực tăng trưởng truyền thống. Các chỉ tiêu, chỉ số về tăng trưởng, xuất khẩu, đầu tư đều duy trì tích cực, trong mục tiêu đề ra. Đặc biệt, lạm phát tiếp tục được kiểm soát ở mức thấp, với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 6 tháng tăng khoảng 3,5%, nằm trong ngưỡng mục tiêu 4-4,5% mà Chính phủ đề ra.

Một trong những yếu tố giúp đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế là giải ngân vốn đầu tư công được cải thiện. Theo Bộ Tài chính, nhờ các giải pháp quyết liệt, sự chỉ đạo sát sao của Thủ tướng Chính phủ, nhất là tại Hội nghị về Giải ngân vốn đầu tư công, tiến độ giải ngân trong tháng 5/2025 đã tăng rõ rệt, vượt cùng kỳ năm trước. Giải ngân đến ngày 31/5/2025 là 199,3 nghìn tỷ đồng, đạt 24,1% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (cao hơn cùng kỳ năm 2024, đạt 21,63% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao).

Không những thế, việc tiếp tục triển khai kích cầu tiêu dùng thông qua giảm thuế giá trị gia tăng (GTGT) tăng 2% cũng mang đến nhiều tác động tích cực. Vừa qua, Quốc hội cũng đã thông qua Nghị quyết về giảm thuế GTGT, với hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025 đến hết ngày 31/12/2026. Nghị quyết không chỉ kéo dài thêm 1,5 năm, mà còn mở rộng đối tượng được giảm thuế cho lĩnh vực kinh doanh vận chuyển, logistics, hàng hóa, dịch vụ công nghệ thông tin.

Theo Bộ Tài chính, dự kiến chính sách giảm 2% thuế suất thuế GTGT sẽ làm giảm thu NSNN trong 6 tháng cuối năm khoảng 39,54 nghìn tỷ đồng; năm 2026, giảm khoảng 82,2 nghìn tỷ đồng. Nhưng việc giảm thuế này lại có tác động kích thích sản xuất, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, qua đó góp phần tạo thêm nguồn thu cho NSNN.

Đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, giảm thuế là cách để bơm mạnh thêm dòng tiền vào nền kinh tế nhưng nếu không cẩn trọng, việc này có thể gây áp lực lên lạm phát. Vì thế, chính sách tiền tệ linh hoạt sẽ góp phần thêm “bộ đệm” cho kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô.

Theo đó, việc duy trì lãi suất điều hành ở mức thấp, cũng như việc áp dụng các công cụ tái cấp vốn, điều hành thị trường mở… của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã giúp hệ thống ngân hàng duy trì thanh khoản dồi dào, thúc đẩy dòng tín dụng đưa ra nền kinh tế. Theo NHNN, tính đến ngày 18/6/2025, dư nợ tín dụng toàn hệ thống đạt 16,73 triệu tỷ đồng, tăng 7,14% so với cuối năm 2024, cao gần gấp đôi so với mức tăng 3,87% của cùng kỳ năm ngoái. Dư nợ tập trung vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên theo định hướng của Chính phủ.

Về thị trường ngoại hối, NHNN cũng đã điều hành linh hoạt để ổn định tỷ giá VND/USD trong bối cảnh đồng USD còn biến động trước những tác động từ động thái của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Nhờ đó, dự trữ ngoại hối của Việt Nam đã được bổ sung lên mức kỷ lục, tạo đệm vững chắc để ứng phó với các cú sốc từ bên ngoài, giúp ổn định tâm lý doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu.

Sau cú sốc từ đại dịch COVID-19 và cuộc chiến Nga-Ukraine, thế giới vẫn chưa thể hoàn toàn phục hồi, trong khi những căng thẳng mới lại tiếp tục nổi lên, đe dọa đà tăng trưởng vốn đã mong manh.

Lạm phát vẫn là mối lo ngại hàng đầu khi nhiều nền kinh tế lớn như Mỹ, các nước châu Âu duy trì lãi suất ở mức cao nhằm kiềm chế lạm phát, gây áp lực lên tỷ giá và dòng vốn đầu tư. Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung và xung đột tại Trung Đông đang đẩy giá năng lượng, vận tải và lương thực lên cao, làm trầm trọng thêm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp…

Rõ ràng, rủi ro luôn hiện hữu, nên việc phối hợp chính sách trong giai đoạn này cũng đặt ra không ít thách thức. Theo PGS., TS. Phạm Thế Anh - Trưởng khoa Kinh tế học (Đại học Kinh tế Quốc dân), Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng trưởng GDP cao, ít nhất là 8% cho năm 2025 và hai con số trong những năm tiếp theo, nên trước những thách thức về thuế quan và sự quay lại của chủ nghĩa bảo hộ trên thế giới, Việt Nam đang có xu hướng chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu sang mô hình tăng trưởng dẫn dắt bởi đầu tư công.

PGS., TS. Phạm Thế Anh cho rằng, điều này có nghĩa là các chính sách tài khóa và tiền tệ đang có xu hướng mở rộng hơn, đòi hỏi cần có những chính sách kinh tế vĩ mô phù hợp, phát huy nội lực và giảm thiểu rủi ro của bất ổn kinh tế vĩ mô và căng thẳng địa chính trị trên thế giới.

Thực tế cho thấy, nhiều chính sách trong điều hành kinh tế của nước ta đang phải “gánh” đa mục tiêu. Trong đó, chính sách tiền tệ vừa phải hỗ trợ kiểm soát lạm phát và ổn định giá trị tiền đồng nhưng vẫn phải hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế thông qua việc thúc đẩy tín dụng, hỗ trợ lãi suất.

PGS., TS. Phạm Thế Anh nhận định, điều này có thể dẫn đến thông điệp chính sách thiếu nhất quán, gây tâm lý bất an cho nhà đầu tư. Chưa kể, công cụ chính sách tiền tệ có tác động thực sự tới thị trường lại là “hạn mức tăng trưởng tín dụng” – mang nặng tính “xin cho” giữa NHNN với các tổ chức tín dụng. Chất lượng tín dụng và đích đến của dòng vốn còn chưa hiệu quả, nợ xấu có nguy cơ gia tăng và khó xử lý.

Mặc dù tăng trưởng tín dụng đang được kiểm soát ở mức hợp lý, nhưng theo các chuyên gia, tỷ lệ tín dụng trên GDP ở mức cao còn phản ánh rủi ro nợ xấu tiềm ẩn, đặc biệt trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, khó xoay vòng vốn để trả nợ.

Mặt khác, hiệu quả của chính sách nới lỏng tiền tệ cũng bị hạn chế do tâm lý thận trọng từ các ngân hàng thương mại. Dù lãi suất huy động và cho vay đã giảm xuống mức thấp trong vài năm qua, nhưng các ngân hàng vẫn e ngại trong việc mở rộng tín dụng do lo lắng về rủi ro chất lượng tín dụng trong khi khó thu hồi và thanh lý tài sản đảm bảo…

Nửa cuối năm 2025 sẽ tiếp tục là giai đoạn đầy thử thách đối với công tác điều hành chính sách kinh tế vĩ mô của Việt Nam. Các chuyên gia của SSI Research dự báo, GDP quý II/2025 của Việt Nam đang hướng tới mức tăng trưởng 7,5%, nhưng thuế quan và tỷ giá tiếp tục là những yếu tố rủi ro cần được theo dõi chặt chẽ. Do vậy, việc phối hợp nhịp nhàng giữa chính sách tài khóa và tiền tệ sẽ tiếp tục đóng vai trò then chốt để duy trì ổn định và thúc đẩy tăng trưởng.

Dư địa chính sách không còn nhiều nên phải có sự đồng bộ giữa các chính sách. PGS.TS. Phạm Thế Anh cho rằng, cần nâng cao hiệu quả chi tiêu công, thực hiện sự dịch chuyển hợp lý giữa các khoản chi và khai thác các nguồn thu mới bền vững thay thế cho các nguồn thu kém bền vững hoặc đang làm giảm động lực sản xuất và tiêu dùng. Vì thế, Việt Nam phải chọn lọc được các dự án đầu tư công một cách hiệu quả, chủ yếu là các dự án cơ sở hạ tầng trọng điểm, cũng như khuyến khích được khu vực tư nhân tham gia các dự án công - tư (PPP). Đồng thời cần tích cực tìm kiếm các nguồn thu bền vững mới để thay thế một phần cho các nguồn thu truyền thống.

Đồng quan điểm, TS. Phan Đức Hiếu - Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội nhận định, cải cách thể chế về giải ngân đầu tư công chưa bao giờ mạnh mẽ như hiện nay. Các cơ chế về sửa Luật Đấu thầu, PPP đều để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Vì thế, nếu tháo gỡ được những vướng mắc thì sẽ là nguồn lực rất lớn cho đầu tư, xây dựng nhiều dự án trọng điểm.

Với chính sách tiền tệ, việc xây dựng kịch bản ứng phó linh hoạt, thận trọng là rất cần thiết. Báo cáo gửi Quốc hội mới đây của NHNN cho biết, NHNN đã tiếp tục đổi mới biện pháp điều hành tăng trưởng tín dụng, thông báo chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng từ đầu năm, công khai, minh bạch nguyên tắc để tổ chức tín dụng chủ động tăng trưởng tín dụng. Bên cạnh đó, NHNN tiếp tục lộ trình giảm dần việc giao tăng trưởng tín dụng cho các TCTD, thông báo cho một số TCTD được chủ động kiểm soát tăng trưởng tín dụng năm 2024…

Ngoài ra, theo khuyến nghị của các chuyên gia, NHNN cần tiếp tục thận trọng nhưng linh hoạt, chủ động trong điều hành chính sách tiền tệ nhằm định hướng các ngân hàng thương mại mở rộng tín dụng hiệu quả, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, cần theo dõi sát các chỉ số kinh tế vĩ mô như tỷ giá hối đoái, lạm phát để kịp thời điều chỉnh chính sách, bảo đảm mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát theo định hướng của Quốc hội và Chính phủ.

Ngoài ra, các cơ quan quản lý cần cân đối hợp lý giữa mục tiêu kiểm soát lạm phát và hỗ trợ tăng trưởng. Nhưng để nâng cao khả năng cung ứng vốn hiệu quả cho nền kinh tế, điều cần thiết là phải có sự chung tay từ thị trường vốn như thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, các quỹ đầu tư và các nguồn vốn khác.

08:25 28/06/2025