Nhân Kỷ niệm 80 năm ngày thành lập ngành Tài chính (28/8/1945 - 28/8/2025), nhằm ghi dấu những công chức ngành Tài chính có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng và phát triển của ngành, Tạp chí Kinh tế - Tài chính thực hiện bài viết về Trưởng Ban Pháp chế (Cục Thuế) Nguyễn Thị Lan Anh, một trong những nữ công chức gắn bó với sự nghiệp xây dựng và phát triển của ngành Thuế.

Sau khi tốt nghiệp đại học Tài chính chuyên ngành Kế toán, năm 1993 chị vào làm việc tại cơ quan thuế tỉnh Quảng Ninh. Từ đó, nghiệp thuế gắn bó cùng chị đến nay, với nhiều vị trí công tác khác nhau.

Chị là Nguyễn Thị Lan Anh - Trưởng ban Pháp chế của Cục Thuế.

Chị Lan Anh nhớ lại, khi vào ngành Thuế, sau một thời gian tận tụy với công việc của một kế toán thu chi về thuế tại Chi cục Thuế Hạ Long, đến năm 1999 ngành Thuế thực hiện những chính sách mới theo Luật Thuế TNDN (sửa đổi) thay thế cho thuế lợi tức ban hành năm 1990, Luật Thuế GTGT thay thế cho Luật Thuế doanh thu, chị được phân công làm ở Phòng Quản lý thuế ngoài quốc doanh, Cục Thuế Quảng Ninh.

Công việc của một công chức quản lý thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh của Cục Thuế Quảng Ninh đòi hỏi chị phải gắn liền với những con số, những đêm dài miệt mài bên sổ sách, chứng từ. Tất cả đều vì mục tiêu hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp và gắn bó lâu dài với quê hương Đất Mỏ.

Rồi năm 2008, có một sự lựa chọn ngoài dự tính, khi chồng chị chuyển công tác từ Quảng Ninh về Hà Nội, chị phân vân vừa muốn ở lại gắn bó với công việc là niềm yêu thích, trách nhiệm và nhiệt huyết vừa không nỡ để gia đình phải ở hai nơi. Trong bộn bề lo toan đó, chị cũng trăn trở giữa hai con đường: chuyển lên Hà Nội liệu có được tiếp tục gắn bó với ngành Thuế hay chuyển sang làm việc ở khu vực doanh nghiệp với nhiều lời mời hấp dẫn.

Nhưng cơ duyên gắn bó với nghiệp thuế vẫn tiếp tục, khi chị được chuyển tới công tác tại Ban Thanh tra, Tổng cục Thuế. Theo chị Lan Anh, đây là sự lựa chọn vì lòng yêu nghề, niềm yêu thích công việc quản lý thuế, hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân.

Tiếp tục hành trình gắn bó với sự nghiệp thu ngân sách, chị Lan Anh tâm sự, lúc mới tốt nghiệp đại học ra trường, với tấm bằng chuyên ngành kế toán đúng vào thời điểm ngành Thuế cần tuyển số lượng lớn công chức để thực hiện chính sách mới, khi đó, nghề chọn chị. Còn khi lựa chọn tiếp tục gắn bó với chính sách thu và những con số, đó là lúc chị chọn nghề.

Mạnh mẽ, quyết đoán lựa chọn, dù biết nghiệp vụ thanh tra kiểm tra thuế là công việc vất vả, gian nan. Biết bao đêm thức trắng với những “ca khó” khi cùng đồng nghiệp thực hiện thanh tra giá chuyển nhượng của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài như Metro, Big C, Coca Cola… thu về cho ngân sách nhà nước hàng nghìn tỷ đồng. Đồng thời bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan thuế và Nhà nước.

Tháng 10/2020, chị tiếp tục thử sức mình trên một cương vị mới khi được điều động, bổ nhiệm từ vị trí Phó Vụ trưởng Vụ Thanh tra Kiểm tra sang Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp nhỏ và vừa và Hộ kinh doanh, cá nhân (khi vẫn là mô hình Tổng cục Thuế). Ở đây, cùng với tập thể anh chị em của một đơn vị được ví là “làm dâu trăm họ” bởi quản lý nhiều chức năng thuế, chị Nguyễn Thị Lan Anh đã lãnh đạo đơn vị đạt được nhiều thành công.

Trước hết, phải kể đến là nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước đối với thuế TNCN và đối với hộ, cá nhân kinh doanh luôn được Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp nhỏ và vừa và Hộ kinh doanh, cá nhân thực hiện tốt, trong các năm từ 2021 đến 2024 số thu năm sau đều cao hơn năm trước.

Dấu ấn cá nhân của chị và cả đơn vị cũng gắn liền với việc toàn ngành Thuế triển khai hóa đơn điện tử, hoá đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, một chuyển đổi lớn của ngành Thuế được người dân, doanh nghiệp ghi nhận. Đó còn là việc đưa ứng dụng Thuế điện tử dành cho cá nhân (eTax Mobile) đến với đông đảo người dân biết và sử dụng hiệu quả… Những đổi mới này góp phần không nhỏ trong công cuộc chuyển đổi số của cả nền kinh tế, cũng như nâng cao hiệu quả quản lý và hiện đại hóa ngành Thuế.

Hay những chuyên đề về công tác quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử, hoạt động kinh doanh trên nền tảng số; quản lý thuế và chống thất thu đối với các khoản thu về đất, bất động sản; tổ chức thu thuế TNCN đối với cổ tức bằng cổ phiếu; quản lý thuế đối với cá nhân hành nghề độc lập...

Tháng 3/2025, ngành Thuế bước vào giai đoạn mới theo yêu cầu sắp xếp lại tổ chức bộ máy. Lại một lần chị Nguyễn Thị Lan Anh lựa chọn tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp thu ngân sách, khi được lãnh đạo Cục Thuế (trước là Tổng cục Thuế) tín nhiệm, điều động, bổ nhiệm vị trí Trưởng Ban Pháp chế. Trên cương vị mới, chị đã chia sẻ nhiều vấn đề, nhưng khẳng định vẫn chọn sự gắn bó với ngành Thuế.

Phóng viên: Đảm nhiệm vị trí “thuyền trưởng" công tác pháp chế của ngành Thuế không chỉ là kiểm soát, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật để đảm bảo sự đồng bộ, mà còn tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật cho người nộp thuế và cơ quan thuế để doanh nghiệp, người dân biết, hiểu đúng, thực hiện đúng. Công việc ở một lĩnh vực mới có khiến chị áp lực?

Mỗi vị trí có một vai trò và nhiệm vụ riêng khác nhau, trong đó pháp chế là một lĩnh vực mới đối với tôi, là cơ hội để trải nghiệm và vượt qua thử thách. Vào thời điểm hiện nay, hệ thống pháp luật đổi mới hoàn toàn, sang một cơ chế mới, thay đổi từ Hiến pháp đến các Luật, Nghị định, Thông tư. Do vậy, phải có sự đồng bộ trong xây dựng chính sách pháp luật không chỉ của riêng lĩnh vực thuế mà của tất cả các lĩnh vực. Cùng với đó là sự thay đổi cơ cấu tổ chức gắn với chính quyền địa phương 2 cấp, chính sách và tư duy chính sách cũng thay đổi rất khác.

Ngoài ra, Ban Pháp chế còn thực hiện nhiệm vụ tham gia tố tụng, hỗ trợ pháp lý cho các cơ quan thuế  từ sơ thẩm đến phúc thẩm rồi giám đốc thẩm  để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan thuế và cũng là bảo vệ nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Với tôi, 33 năm gắn bó với ngành Thuế, tất cả những kinh nghiệm đã đúc rút được trong thời gian làm nghề sẽ phục vụ công tác pháp chế, phục vụ người dân, doanh nghiệp và công tác quản lý của ngành Thuế được hiệu quả hơn.

Phóng viên: 33 năm trong nghề, với nhiều vị trí, nhiệm vụ khác nhau, theo chị, đây là thử thách hay sự may mắn?

Công việc ở mỗi vị trí có một sự căng thẳng riêng. Công việc của một công chức thanh tra, kiểm tra thuế là áp dụng pháp luật để hành thu, cũng như rà soát lại việc thực hiện chính sách pháp luật của doanh nghiệp, nếu thực hiện chưa đúng thì có quyết định truy thu, ngoài ra, thực hiện các cuộc thanh tra giá chuyển nhượng… Có khi, để ban hành được một kết luận thanh tra, một quyết định thu sau thanh tra, kiểm tra là cả bao đêm trằn trọc để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan thuế và Nhà nước.

Còn khi thực hiện nhiệm vụ ở Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp nhỏ và vừa và Hộ kinh doanh, cá nhân thì đây lại là môi trường quản lý và là công tác triển khai những chính sách quản lý thuế để phục vụ cho người dân, doanh nghiệp với đối tượng nhiều, phức tạp, nhạy cảm. Lúc này đã có tư duy cơ quan thuế đứng ở vai trò phục vụ. Do đó, các Vụ/Cục chức năng cần có tham mưu chính xác, hiệu quả với Tổng cục để chỉ đạo toàn ngành triển khai chính sách, cũng như các công cụ phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Hồi đó, khi ngành Thuế triển khai hóa đơn điện tử, hoá đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền rồi ứng dụng eTax Mobile, quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử, Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp nhỏ và vừa và Hộ kinh doanh, cá nhân là một trong những đơn vị nghiệp vụ triển khai kịp thời, nhịp nhàng với cục Công nghệ thông tin, với toàn ngành, với các cơ quan, bộ, ngành địa phương và các đơn vị cung cấp giải pháp. Chúng tôi đã triển khai với nhiều cách làm để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân tiếp xúc với chính sách mới, ứng dụng mới.

Phải nói đây là những dịp để trải nghiệm, là những kỷ niệm. Mặc dù công việc quá bận nhưng rất vui, là dịp để chúng tôi thể hiện những khả năng cá nhân để cùng với cả tập thể đạt được những kết quả trong công việc, cũng là dịp để chúng tôi giúp đỡ lẫn nhau từ công việc đến chia sẻ những vấn đề trong cuộc sống, với niềm say nghề và nhiều kỷ niệm đáng nhớ.

Còn đối với công việc của Ban Pháp chế-cơ quan “gác cửa” pháp lý cho ngành Thuế, đây là vị trí với khối lượng công việc nhiều, phải rà soát những bất cập, chồng chéo, mâu thuẫn, hướng tới hệ thống văn bản pháp luật thống nhất, đồng bộ theo một tư duy mới, không phải là đơn giản. Đây là lĩnh vực nhiều thử thách, nhưng cũng là cơ hội để tiếp tục trải nghiệm.

Phóng viên: Tâm thế của chị như thế nào khi nhận nhiệm vụ này?

Đây chính là chặng cuối trên con đường gắn bó với nghiệp thuế của tôi. Trên cơ sở những kinh nghiệm đã đúc rút được trong thời gian làm nghề, tôi sẽ dành để phục vụ công tác pháp chế, rà soát xây dựng văn bản pháp luật, công tác tham mưu, tố tụng.

Cái chính là mình đã có kiến thức rồi, giờ chỉ củng cố lại để nghiên cứu chuyên sâu hơn và tiếp tục đóng góp công sức của mình trong giai đoạn mới. Tôi không suy nghĩ gì nhiều, vẫn chọn con đường ở lại để gắn bó với ngành Thuế, để chứng kiến thời khắc chuyển mình lịch sử của ngành và của đất nước. Tôi chỉ nghĩ thế thôi!

Phóng viên: Xin cảm ơn chị!

14:12 12/08/2025