Tuy là người tổ chức “Ngày hội Chứng khoán” (21/9, TP. HCM) nhưng chuyên gia Alan Phan - Chủ tịch Quỹ đầu tư Viasa lại là một trong những người thuyết trình sau cùng. Chủ đề “Quyền lực của NĐT trong cải thiện chất lượng ban quản lý và tạo niềm tin” mà ông trình bày không mới nhưng vẫn thu hút người nghe, bởi ông đã nói được điều NĐT trăn trở.

Ai cũng thấy TTCK đang èo uột về thanh khoản. Đa số NĐT trông đợi Nhà nước và các cơ quan chức năng có hành động để cải thiện tình trạng này. Nhưng ông Alan Phan cho rằng, chờ đợi các giải pháp từ Nhà nước không khôn ngoan bằng việc chủ động hành động. Khi NĐT thực thi hiệu quả các quyền của mình, không chỉ tiền trong túi NĐT được bảo vệ mà TTCK cũng sẽ tốt lên.

Sử dụng hiệu quả lá phiếu trong ĐHCĐ

Luật Doanh nghiệp, Luật Chứng khoán và các nguyên tắc quản trị công ty đều ghi nhận, cổ đông có những quyền rất cơ bản như quyền giao dịch cổ phiếu, quyền tiếp cận thông tin, quyền nhận cổ tức… Nhưng quyền quan trọng của NĐT là tham dự, phát biểu và thực hiện biểu quyết trong ĐHCĐ.

Thông thường, trong ĐHCĐ, DN sẽ phải báo cáo và lấy ý kiến cổ đông về kết quả kinh doanh đã thực hiện, kế hoạch kinh doanh dự kiến, kế hoạch phân chia lợi nhuận, trả cổ tức, chính sách thù lao cho ban lãnh đạo, lựa chọn kiểm toán, bầu chọn thành viên HĐQT… Ngoài ra, trong những trường hợp đặc biệt, DN sẽ trình cổ đông các kế hoạch phát hành cổ phiếu tăng vốn, các kế hoạch chuyển nhượng/bán cổ phần, tài sản, các kế hoạch đầu tư, việc thay đổi ngành nghề kinh doanh, bổ sung, điều chỉnh điều lệ công ty…

Tùy nội dung mà các kế hoạch này sẽ cần 65% hay 75% cổ phần có quyền biểu quyết thông qua. Ông Alan Phan kêu gọi NĐT có trách nhiệm với lá phiếu của mình. Nếu thấy các kế hoạch, trình bày của DN còn lấn cấn, chưa rõ ràng, chưa thuyết phục…, NĐT cần phản đối thay vì giơ phiếu ủng hộ. Trong nhiều trường hợp, quyền phủ quyết của NĐT rất hiệu nghiệm. Điển hình như mới đây, CTCP Dược Traphaco (TRA) đã không thể tiếp tục triển khai kế hoạch phát hành 12,34 triệu cổ phần tăng vốn do chỉ 50,86% cổ phần có quyền biểu quyết đồng ý với kế hoạch trên. Hay kế hoạch thưởng vượt chỉ tiêu kinh doanh năm 2011 cho lãnh đạo Công ty tài chính cổ phần Vinaconex-Viettel(VVF) cũng phải dẹp bỏ trước sự phản đối của 44,04% cổ phần có quyền biểu quyết.

Tích cực lên tiếng

Thay vì ấm ức bực bội trước các bê bối từ DN, ông Alan Phan cho rằng, NĐT nên tìm cách chia sẻ các thông tin này đến cộng đồng NĐT. NĐT có thể chia sẻ thông tin trên diễn đàn, blog… Nhưng cách chia sẻ hiệu quả nhất là thông tin đến báo chí các thắc mắc, nghi ngờ, các bằng chứng có được của mình. Từ phản ánh và chia sẻ của NĐT, báo chí sẽ tìm hiểu để có những bài viết bao quát, kịp thời.

Thực tế, thời gian qua, những bài viết sâu về hoạt động DN trên các báo đài đều ít nhiều xuất phát từ các phát hiện của NĐT. Qua những bài viết này, tình hình ở DN được “soi” kỹ hơn, giúp NĐT có thêm cơ sở tham khảo trước khi ra quyết định đầu tư. Những bài viết liên quan đến các dấu hiệu vi phạm luật cũng tạo được chú ý và thôi thúc nhà quản lý vào cuộc. Rõ ràng, bằng cách truyền thông, NĐT đã gián tiếp thực hiện được việc giám sát hoạt động ở DN, giúp sàng lọc lại hàng hóa trên TTCK. Nếu NĐT tích cực lên tiếng và trở thành nguồn tin quan trọng của báo đài, DN có ý định vi phạm luật hay vi phạm quyền lợi cổ đông chắc chắn phải dè dặt hơn.

Sẵn sàng khiếu kiện

Lâu nay, NĐT Việt Nam vẫn được đánh giá là hiền, bởi NĐT thường xuề xòa trong việc bỏ phiếu và quan trọng là họ ít khiếu kiện. Con số khiếu kiện chỉ đếm trên đầu ngón tay. Các khiếu kiện trong lĩnh vực chứng khoán cũng chỉ mới tập trung vào tố cáo CTCK như việc NĐT tố cáo CTCK SBS, CTCK Trường Sơn… Trong khi đó, không ít DN thực hiện giao dịch nội gián, lạm dụng mua bán tư lợi, thiếu tôn trọng các quyền của NĐT như quyền bình đẳng trong tiếp cận thông tin, quyền bầu cử- bãi nhiệm thành viên HĐQT, quyền tham dự ĐHCĐ… lại bình an vô sự.

Ông Alan Phan cho biết, nếu mạnh dạn khiếu kiện, quyền của NĐT chắc chắn sẽ tăng lên. Bởi cho dẫu kết quả kiện tụng có không như kỳ vọng của NĐT do gặp vướng mắc về luật chẳng hạn, thì việc dính vào kiện tụng, gây chú ý là điều không DN nào mong muốn.

Khi DN biết rằng, họ có thể bị NĐT “soi” bất cứ lúc nào, bị tố cáo bất cứ lúc nào, DN sẽ phải hoạt động theo hướng chuẩn mực hơn, tôn trọng NĐT hơn. Từ đây, TTCK cũng sẽ minh bạch, cải thiện hơn.