Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu Nguyễn Ngọc Tuấn cho biết, trên tuyến đường bộ những tháng đầu năm, hàng hóa vi phạm khá đa dạng, trong đó nổi lên là tình trạng nhập lậu gia cầm qua biên giới diễn ra phức tạp. Nguyên nhân là do những tháng đầu năm, tại Trung Quốc xuất hiện dịch cúm A/H7N9, gia cầm đã bị cấm mua bán và bị tồn đọng với số lượng lớn.

Vì lợi nhuận phi pháp, các đối tượng buôn lậu đã bất chấp hậu quả, câu kết với các trang trại tại Trung Quốc, tìm mọi thủ đoạn để tuồn số lượng gia cầm này vào tiêu thụ tại thị trường Việt Nam. Trước tình hình trên, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo cục hải quan các tỉnh, thành phố tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ đối với gia cầm và sản phẩm gia cầm nhập lậu, kịp thời ngăn chặn, bắt giữ 38 vụ việc vi phạm với tang vật lên đến 8.287 kg thịt gia cầm và 144.928 con giống, 420.110 kg thực phẩm đông lạnh...

Tình trạng vận chuyển khoáng sản (chủ yếu là quặng các loại) không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc sau một thời gian tạm lắng, lại tái diễn tại địa bàn các tỉnh Cao Bằng, Lào Cai. Để tránh sự kiểm soát phát hiện của lực lượng chức năng, các đối tượng thường tập kết hàng hóa ngoài địa bàn kiểm soát Hải quan, sau đó thuê cửu vạn và cư dân biên giới, chia nhỏ để vận chuyển qua khu vực đường mòn lối mở vào giờ cao điểm.

Đơn cử là vụ việc ngày 06/3/2013, Chi cục Hải quan cửa khẩu Trà Lĩnh - Cục Hải quan Cao Bằng kiểm tra, phát hiện đối tượng có hành vi vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, thu giữ 1.457 kg quặng inmenit hàm lượng trên 90%. 

Bên cạnh các vi phạm đã bị phát hiện, bắt giữ trên tuyến đường bộ thì hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại trên các tuyến đường biển, đường hàng không cũng diễn ra rất phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro. Đặc biệt là tình trạng doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa không đảm bảo chất lượng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, lợi dụng loại hình kinh doanh tạm nhập – tái xuất trên tuyến đường biển để buôn lậu hàng cấm, các loại hàng hóa là thực phẩm đông lạnh, than, xăng dầu, đông vật hoang dã... Đơn cử là vụ việc ngày 28/3/2013, Đội Kiểm soát Hải quan – Cục Hải quan Hải Phòng đã kiểm tra, phát hiện 1 vụ vận chuyển trái phép động vật hoang dã trên tàu NITHI BHUM N191, thu giữ 517 kg vẩy tê tê và 2.175.5 kg mai đồi mồi.

Tình trạng một số doanh nghiệp lợi dụng hình thức khai báo thủ tục hải quan điện tử, sử dụng các thủ đoạn tinh vi như giảo mạo chứng từ hồ sơ hải quan (hợp đồng, invoice, packing list...), khai tăng, khai khống, khai sai về trị giá, số lượng, chủng loại, chất lượng hàng xuất khẩu... để được hoàn thuế, khấu trừ thuế GTGT, gây thất thu cho ngân sách có chiều hướng gia tăng. Để qua mắt cơ quan chức năng, các đối tượng dụng thủ đoạn tinh vi, giả mạo hồ sơ chứng từ hồ sơ hải quan như hợp đồng, giấy phép chuyên ngành, con dấu, chữ kí công chức hải quan, vận đơn, invoice, packing list... Thông qua chương trình thông quan điện tử, doanh nghiệp có thể biết trước thông tin phân luồng cho lô hàng xuất nhập khẩu của mình, lợi dụng việc biết trước thông tin phân luồng Xanh, doanh nghiệp đưa những container hàng hóa không đúng như khai báo để xuất khẩu. Đối với những tờ khai luồng Đỏ, doanh nghiệp đối phó bằng cách khai nhầm, xin khai lại hoặc khai bổ sung cho phù hợp với chứng từ thật nếu không thì bỏ hoặc hủy tờ khai đó rồi lại mở tờ khai khác... Liên tiếp trong các ngày 29/01 và 01/3/2013, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đà Nẵng - Cục Hải quan Đà Nẵng kiểm tra phát hiện 3 doanh nghiệp có hành vi khai thừa so với thực tế, tịch thu 4 thanh gỗ hương xẻ tương đương 0.506 m3 và 5.630 m3 gỗ.

Trên tuyến hàng không, tình trạng vận chuyển tài liệu, văn hóa phẩm có nội dung tôn giáo phản động, chống phá, xuyên tạc đường lối lãnh đạo của Đảng và Nhà nước nhằm truyền bá nội dung sai sự thật về lịch sử Việt Nam diễn ra khá phức tạp. Chỉ tính riêng tại Cục Hải quan Đà Nẵng, tính từ 01/01 đến hết 30/6/2013, Chi cục Hải quan sân bay Đà Nẵng đã kiểm tra, phát hiện 3 vụ nhập khẩu văn hóa phẩm có nội dung xấu, thu giữ 142 cuốn sách, 32 đĩa DVD, 2 bản đồ, 16 cuốn sổ tay, 240 cuốn ghi chép, 240 cuốn lịch, 7 tập truyện và 52 hình ảnh có nội dung phản động.

Đấu tranh trọng điểm góp phần tăng thu NSNN

Xác định tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới từ nay đến cuối năm tiếp tục diễn biến phức tạp, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo lực lượng kiểm soát hải quan toàn Ngành tập trung đấu tranh đối với một số địa bàn trọng điểm, đối tượng trọng điểm và mặt hàng trọng điểm, góp phần đảm bảo an ninh, an toàn cộng đồng.

Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu Nguyễn Ngọc Tuấn cho biết, để hoạt động phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại đạt hiệu quả cao, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc và cục hải quan các tỉnh, thành phố tập trung lực lượng, thu thập thông tin, nắm chắc tình hình tại các địa bàn, trên cơ sở các vụ việc bắt giữ đã được xử lí và tổng hợp các nguồn thông tin trong và ngoài nước kịp thời cảnh báo về phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm để chủ động có kế hoạch đấu tranh cụ thể.

Ngoài ra, Tổng cục Hải quan cũng yêu cầu lực lượng kiểm soát hải quan đấu tranh phát hiện, bắt giữ đối với các hành vi buôn bán, vận chuyển trái phép hàng cấm qua biên giới như ma túy, vũ khí, chất nổ, hàng hóa vi phạm môi trường, văn hóa phẩm đồi trụy... Đặc biệt chú trọng đấu tranh với các hành vi gian lận trong khai báo hải quan như khai sai về số lượng, sai về mã hàng, xuất xứ hoặc thủ đoạn lợi dụng miễn kiểm tra thực tế hàng hóa (phân luồng Xanh), làm giả và sử dụng hồ sơ, chứng từ hải quan giả trong lĩnh vực gia công hàng hóa, sản xuất hàng xuất khẩu, tạm nhập - tái xuất...