Dự thảo Thông tư hướng dẫn hoạt động mua, bán vàng miếng trên thị trường trong nước của NHNN đang nhận được sự quan tâm của dư luận. Văn bản đang còn ở Dự thảo song đã có một vài ý kiến hiểu chưa đúng về quan hệ mua bán được quy định trong Dự thảo. Lãnh đạo vụ chức năng của NHNN cho biết, Dự thảo Thông tư này xác lập quan hệ giao dịch mua bán vàng của NHNN với tư cách Ngân hàng Trung ương. Chính vì vậy, các yêu cầu, điều kiện mua, bán vàng miếng phải cao hơn nhiều so với các giao dịch bình thường trên thị trường.

Khi xây dựng Dự thảo Thông tư này, NHNN phải tuân thủ các nguyên tắc đã đặt ra và đang vận hành trên thị trường. Về cơ bản Dự thảo Thông tư phù hợp với hướng dẫn giao dịch hối đoái giữa NHNN và các tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài quy định tại Thông tư 02/TT-NHNN ban hành ngày 27/2/2012. Sự khác biệt là giao dịch ngoại tệ đơn giản hơn, hơn nữa sự kết nối mạng giữa NHNN với TCTD rất tốt nên chỉ cần vào mạng SWIFT sẽ biết được các giao dịch này. Còn với vàng miếng thì ngoài các TCTD còn có cả DN được cấp phép hoạt động kinh doanh vàng. “Và khi đã cấp phép cho DN hoạt động kinh doanh vàng thì NHNN phải giao dịch với DN với tư cách người mua bán cuối cùng”, vị này khẳng định.

Điều 7, Dự thảo Thông tư quy định: loại vàng miếng được giao dịch mua, bán, NHNN mua, bán vàng miếng SJC hàm lượng 99,99% loại 1 lượng do NHNN cho phép sản xuất hoặc tổ chức sản xuất. Đại diện Vụ Quản lý ngoại hối (NHNN) cho rằng, đây là sự tiêu chuẩn hóa trong việc mua, bán với NHNN để tránh việc khó khăn trong khâu kiểm định. “Tuy nhiên, đây là việc mua, bán vàng miếng của các tổ chức với NHNN chứ không phải mua bán trên thị trường. Trên thị trường Dự thảo Thông tư quy định TCTD, DN có thể mua bán tất cả các loại vàng SJC trọng lượng khác nhau”, đại diện Vụ Quản lý ngoại hối cho biết.

Đối với vấn đề đặt cọc được quy định tại Điều 12 Dự thảo Thông tư thì khi đăng ký mua, bán với NHNN chính là cam kết không thể hủy bỏ của TCTD, DN, trừ khi NHNN có quy định khác. Vậy nếu DN không thực hiện giao dịch thì mất tiền cọc. Liệu quy định như vậy có làm khó cho DN, TCTD? Trả lời câu hỏi này, đại diện NHNN cho rằng, việc này liên quan tới vấn đề phòng ngừa rủi ro.

Giả sử, NHNN đã chốt bán 1 tấn vàng thì ngay lập tức NHNN phải mua luôn trên tài khoản nước ngoài tương đương với lượng vừa bán ra. Nếu TCTD hay DN thay đổi mà chỉ mua 500 kg vàng, trong khi NHNN lại nhập về 1 tấn vàng thì ai sẽ chịu rủi ro? Ngoài ra, vấn đề này còn liên quan tới quản lý dự trữ ngoại hối của Nhà nước với các quy định ngặt nghèo nữa.

Không thu phí chuyển đổi vàng của dân

Theo một đại diện của NHNN, ngoài Quyết định về việc NHNN mua, bán vàng miếng đang chờ thẩm định của Bộ Tư pháp trước khi được Thủ tướng Chính phủ thông qua, NHNN cũng đang hoàn thiện hàng loạt văn bản quy phạm pháp luật khác liên quan đến giao dịch vàng: Quyết định ban hành quy trình đấu thầu; Quy trình nghiệp vụ NHNN về giao dịch với đối tác nước ngoài; Quyết định nội bộ của NHNN về giao nhận vàng khi mua bán; quy trình về ủy thác nhập khẩu, xuất khẩu vàng miếng và vàng nguyên liệu...

Hiện một vấn đề nữa là nhiều người dân gửi vàng tại các TCTD, trong đó có cả vàng phi SJC, đến kỳ đáo hạn, lại muốn nhận vàng SJC nên các TCTD đang thực hiện chuyển đổi. Một nguồn tin của Thời báo Ngân hàng cho biết, số lượng vàng phi SJC mà các TCTD đề nghị được chuyển đổi khoảng 9 tấn. Để thực hiện việc chuyển đổi nhanh, NHNN đã trình Chính phủ phối hợp với Bộ Tài chính thực hiện quy trình tạm xuất vàng phi SJC và tái nhập vàng nguyên liệu để dập thành vàng SJC; kèm theo các quy định về thuế, thủ tục hải quan. “Nhưng các chi phí chuyển đổi từ vàng phi SJC sang vàng SJC do TCTD chịu, không được thu của người dân”, một quan chức của NHNN khẳng định.