Việc áp dụng thí điểm cơ chế chuyển cửa khẩu đối với hàng tiêu dùng tại ICD Mỹ Đình được thực hiện theo Công văn 789/TTg  ngày 26-5-2014 của Thủ tướng Chính phủ và công văn số 8669/BTC-TCHQ ngày 27-6-2014.

Ông Phạm Văn Hiền- Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội cho biết, thời gian đầu thực hiện cơ chế thí điểm này đã phát sinh một số khó khăn, vướng mắc, bởi phần lớn các DN đã quen làm thủ tục tại Hải Phòng và đã ký hợp đồng với các đơn vị vận chuyển đến hết năm 2014. Mặt khác, quãng đường vận chuyển, chi phí xếp dỡ... làm tăng chi phí, nên thời gian đầu DN còn e ngại về làm thủ tục tại chi cục. Vì vậy, sau 3 tháng thực hiện số lượng DN đến làm thủ tục còn rất hạn chế, mới chỉ có 10 DN làm thủ tục với 24 tờ khai, số thuế thu gần 19 tỷ với mặt hàng chủ yếu là ô tô bán tải, rượu, thực phẩm.

Trong khi đó, được biết, một số DN lớn NK mặt hàng ô tô nguyên chiếc có nhu cầu làm thủ tục tại ICD Mỹ Đình nhưng lại chưa đủ điều kiện làm thủ tục tại Chi cục vì không có trụ sở tại địa bàn Hà Nội (Công ty TNHH Sản xuất và Lắp ráp ô tô du lịch Trường Hải-KIA, Công ty  CP Ô tô  Hyundai Thành Công,..).

Nắm bắt vướng mắc của DN, Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội đã tập hợp những kiến nghị của DN và kịp thời báo cáo Cục Hải quan Hà Nội để trình Tổng cục Hải quan, UBND thành phố Hà Nội xin ý kiến Bộ Tài chính. Vì vậy, ngày 29/10/2014, được sự đồng ý của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã có Công văn số 13094/TCHQ-GSQL cho phép các công ty có chi nhánh, văn phòng đại diện tại Hà Nội NK ô tô nguyên chiếc được thực hiện theo cơ chế đặc thù này.

Công văn số 13094/TCHQ-GSQL đã gỡ vướng được phần nào vướng mắc ban đầu, số lượng các DN đến tìm hiểu, làm thủ tục đã tăng lên. Qua số liệu thống kê cho thấy, sau hơn 5 tháng thực hiện cơ chế này, số DN đến tìm hiểu tăng lên đáng kể. Số lượng DN làm thủ tục tăng lên là 38 DN, tổng số thuế đã thu được hơn 190 tỷ đồng với số lượng tờ khai 234 tờ khai, kim ngạch NK đạt 585,15 triệu USD… Các mặt hàng NK làm thủ tục tại đây chủ yếu là: ô tô, phụ tùng ô tô, xe máy, rượu, thực phẩm chức năng, bánh kẹo,… trong đó số thu chủ yếu từ NK ô tô (593 chiếc, chiếm 70% số thu).

Theo đánh giá của các DN làm thủ tục tại đây, thực hiện thí điểm cơ chế này đã giúp DN giảm được chi phí đi lại và thời gian thông quan nhiều so với làm tại Hải quan cửa khẩu.

Tuy nhiên, đánh giá khách quan, những điều kiện đưa ra vẫn còn là rào cản đối với một số DN muốn được triển khai cơ chế này. Cụ thể, khoản b điều 2 công văn 8669/BTC-TCHQ quy định về thời gian hoạt động XNK tối thiểu 365 ngày tính đến ngày đăng ký tờ khai NK. Hiện nay, nhiều DN có trụ sở đóng trên địa bàn Hà Nội có nhu cầu làm thủ tục tại Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội nhưng thời gian hoạt động XNK chưa đủ 365 ngày nên chưa đủ điều kiện làm thủ tục tại Chi cục.

Một số công ty lớn chấp hành tốt pháp luật có trụ sở và nhà máy lắp ráp, kho (cách xa ICD Mỹ Đình khoảng 30 km) như: Công ty TNHH GENERAL MOTORS Việt Nam địa chỉ tại xã Tứ Hiệp, Thanh Trì Hà Nội; Công ty HONDA Việt Nam có trụ sở tại... Vĩnh Phúc đã được công nhận địa điểm kiểm tra tại kho riêng. Theo quy định tại điều 4, đối với hàng hóa phải kiểm tra thực tế, hàng mang về bảo quản phải thực hiện việc vận chuyển theo tuyến đường Hải Phòng đến ICD Mỹ Đình. Do đó sẽ phát sinh thêm thời gian và chi phí vận chuyển gây ách tắc giao thông. 

Bên cạnh đó, hiện tại việc vận chuyển hàng hóa từ cảng Hải Phòng đến ICD Mỹ Đình chủ yếu vào ban đêm (do một số tuyến đường cấm: đường Phạm Hùng, đường Tôn Thất Thuyết) gây khó khăn cho DN làm phát sinh thời gian chi phí vận chuyển lưu ca xe và kho bãi hàng hóa.

Hiểu được mong muốn của DN và tạo điều kiện nhiều hơn cho các DN muốn tham gia thủ tục tại ICD Mỹ Đình, ông Phạm Văn Hiền cho biết, Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội đã đề xuất một số giải pháp tạo điều kiện thuận lợi cho DN muốn được thực hiện chuyển cửa khẩu hàng hóa tiêu dùng tại Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội. Trong đó, đã đề xuất được áp dụng Công văn số 13094/TCHQ-GSQL ngày 29-10-2014 của Tổng cục Hải quan đối với các công ty NK các mặt hàng khác (ngoài mặt hàng ô tô).

Đối với mặt hàng ô tô, xe máy là mặt hàng đồng thời chịu sự quản lý của cơ quan Đăng kiểm vừa thực hiện kiểm tra giám sát hải quan. Để tạo thuận lợi cho DN, Hải quan Bắc Hà Nội cũng đề nghị cho phép các công ty này được phép đưa hàng về kiểm tra tại nhà máy hoặc kho riêng (được công nhận là địa điểm kiểm tra) của DN để giảm thời gian vận chuyển, chi phí vận tải, kết hợp cơ quan quản lý chuyên ngành để kiểm tra thực tế.

Cùng với đó, cần mở rộng phạm vi áp dụng đối với các cửa khẩu cảng biển, đường bộ khác như áp dụng đối với hàng chuyển cửa khẩu từ cảng Hải Phòng về ICD Mỹ Đình như hiện nay. Và cho phép áp dụng cơ chế đặc thù đối với các DN đóng trên địa bàn do Cục Hải quan Hà Nội quản lý như Vĩnh Phúc, Phú Thọ...