Quốc tế hoá đồng Nhân dân tệ

Bắc Kinh đang không ngừng nỗ lực mở rộng khả năng sử dụng đồng Nhân dân tệ trên phạm vi toàn cầu. Tính đến giữa năm 2010, Trung Quốc tiến hành trao đổi bằng đồng Nhân dân tệ với khoảng 23 đối tác thương mại, từ Iceland đến Nhật Bản. Theo một thống kê, năm 2013, tổng giá trị các giao dịch xuyên biên giới bằng đồng Nhân dân tệ trên thế giới đã đạt 4.630 tỷ Nhân dân tệ, trong đó tỷ lệ thanh toán bằng đồng Nhân dân tệ trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa đã vượt 10%. 

Hiện có hơn 10.000 thể chế tài chính quốc tế thực hiện kinh doanh bằng đồng Nhân dân tệ, so với con số 900 trong năm 2011. 

Từ giữa năm nay, Trung Quốc và Vương quốc Anh đã bắt đầu chuyển đổi trực tiếp đồng nội tệ của nhau, không phải thông qua USD. Cùng thời điểm, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc cũng thông báo một chi nhánh của Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc được chọn để xử lý giao dịch thanh toán bù trừ đồng Nhân dân tệ ở London. 

Tiếp đó, vào tháng 10 vừa qua, Trung Quốc và Nga ký một thỏa thuận trao đổi đồng Nhân dân tệ - Rúp trị giá 150 tỷ USD nhằm tăng gấp đôi kim ngạch thương mại song phương. 

"Trung Quốc, nền kinh tế lớn đang lên, muốn khuyếch trương ảnh hưởng kinh tế chính trị nói chung trên trường quốc tế và trước hết là khu vực. Trong lĩnh vực tiền tệ, Trung Quốc muốn đưa đồng tiền của nước mình trở thành đồng tiền có thể chuyển đổi, có vị trí và có phần trong dự trữ ngoại tệ của các nước khác, muốn được quốc gia khác dùng Nhân dân tệ làm đồng tiền thanh toán trong các giao dịch quốc tế, tức muốn cạnh tranh và loại bỏ các đồng tiền khác (nhất là USD). Do đó, khi cho vay hay viện trợ ODA, Trung Quốc  thường đàm phán buộc các nước khác vay bằng đồng Nhân dân tệ. Đó là một trong những cách quan trọng và chủ yếu để đưa đồng Nhân dân tệ thành đồng tiền thanh toán quốc tế".PGS.TS. Lưu Ngọc Trịnh, Viện Kinh tế và Chính trị thế giới - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, Trung Quốc, cũng giống như các nước lớn khác, thường muốn và cho vay hay viện trợ ODA bằng đồng tiền nội tệ của nước họ. 

Đồng quan điểm của ông Trịnh,  PGS.TS. Đinh Xuân Hạng (Học viện Tài chính) cho biết, thời gian gần đây, trong đầu tư nước ngoài cũng như doanh số của hệ thanh toán quốc tế có liên quan đến hàng hoá, dịch vụ, Trung Quốc sử dụng một lượng lớn nhân dân tệ. Mục đích của Bắc Kinh chính là để đưa đồng nhân tệ có vị trí quan trọng trên thị trường quốc tế.

"Điều đó có lợi cho Trung Quốc về lâu dài. Dĩ nhiên việc cho vay bằng Nhân dân tệ hay USD tuỳ thuộc vào hợp đồng tín dụng giữa Trung Quốc và nước nhận vay, tuy nhiên, Trung Quốc sẽ cố gắng sử dụng đồng Nhân dân tệ. Khi đồng Nhân dân tệ lên giá thì nước nhận đầu tư sẽ bị thiệt. Đó chính là mục đích của Trung Quốc".

Trong khi đó, PGS.TS. Tạ Văn Lợi (ĐH Kinh tế Quốc dân) chỉ ra rằng, việc cho nước ngoài vay bằng Nhân dân tệ đã trở thành chủ trương của Trung Quốc. Trung Quốc đang muốn đẩy đồng nội tệ của nước này trở thành đồng tiền quốc tế mạnh thứ ba trên thế giới, sau đồng USD và euro. 

"Trung Quốc đang hối thúc các nước trong nhóm BRICS thành lập ngân hàng phát triển và mở rộng các khoản tín dụng bằng đồng Nhân dân tệ. Trung Quốc đã có bài học lớn từ nợ nước ngoài của Mỹ, khi quốc gia này áp dụng chính sách can thiệp vào tỷ giá thả nổi khiến Trung Quốc bị thiệt hại khá nhiều. Do đó, Trung Quốc muốn giảm áp lực bằng cách đẩy đồng Nhân dân tệ thành đồng tiền chung của một khối nào đó, khi nó có sức mạnh nhất định thì đặt ngang hàng, cạnh tranh với đồng USD và euro. Việc Trung Quốc cho vay bằng Nhân dân tệ thực ra là một bước đi cụ thể hoá chủ trương quốc tế hoá đồng nội tệ của quốc gia này".

Trung Quốc lợi, nước vay thiệt

Trong điều kiện đồng Nhân dân tệ có xu hướng tăng giá và đồng USD có xu hướng giảm giá, PGS.TS. Lưu Ngọc Trịnh cho rằng, việc Trung Quốc cho các nước vay bằng Nhân dân tệ giúp nước này chỉ có lợi, còn nước nhận đầu tư luôn bị thiệt. Sự tính toán của Trung Quốc được ông dẫn ví dụ phân tích cụ thể: 

"Giả sử Trung Quốc cho Việt Nam vay (ưu đãi không hề lấy đồng lãi nào) 700 Nhân dân tệ, tương đương 100 USD, tức tỷ giá tạm coi là 1 USD/7 Nhân dân tệ. 5 năm sau, dù chỉ cần vay bao nhiêu trả đủ bấy nhiêu nhưng đồng Nhân dân tệ lại lên giá khiến 1 USD chỉ mua được 6 Nhân dân tệ nên để  trả được 700 Nhân dân tệ đó, Việt Nam phải trả khoảng 117 USD, tức mất thêm 17 USD nữa. Điều đó cũng có nghĩa lượng dự trữ ngoại tệ của Việt Nam bị hao hụt thêm 17 USD. Không những thế, để có thêm 17 USD đó, Việt Nam phải bỏ thêm tiền VND để mua USD, khiến VND mất giá và lạm phát ở Việt Nam có nguy cơ tăng cao". 

Còn theo PGS.TS. Tạ Văn Lợi, Trung Quốc đã rất khôn ngoan khi áp dụng chính sách tỷ chặt chẽ khi quốc tế hoá đồng Nhân dân tệ bởi quản lý kinh tế tốt không phải là cứ kích đồng nội tệ lên giá còn đồng tiền các nước khác mất giá.

"Khi giá trị đồng tiền một nước tăng lên sẽ hạn chế xuất khẩu, khuyến khích nhập khẩu, còn khi mất giá nó hỗ trợ xuất khẩu nhưng lại ảnh hưởng đến gánh nặng nợ quốc gia và vấn đề đầu tư. Ví dụ, một nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào Việt Nam khi tỷ giá ở mức 20.000 đồng/USD, 1 tỷ USD đổi được 200 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau một thời gian làm ăn, dù cả vốn lẫn lãi nhà đầu tư kiếm được 220 tỷ đồng nhưng đồng tiền Việt Nam bị mất giá, tỷ giá ở mức 22.000 đồng/USD, số tiền trên sau khi quy đổi không được 1 tỷ USD thì nhà đầu tư không muốn đầu tư nữa mà chỉ muốn xuất khẩu. Bởi thế, Trung Quốc cố  gắng duy trì mức tỷ giá ổn định để hiệu quả sản xuất kinh doanh, thương mại bền vững", ông phân tích.

Bổ sung thêm, ThS. Bùi Ngọc Sơn, Viện Kinh tế và Chính trị thế giới - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, với dự trữ ngoại hối dồi dào, Trung Quốc đang tiếp tục đẩy mạnh cho vay bằng cả đồng USD và Nhân dân tệ.

"Kể cả Trung Quốc cho vay bằng USD thì Trung Quốc vẫn được lợi đơn lợi kép. Ban đầu, các nước đi vay cảm thấy mọi thứ thật dễ dàng vì Mỹ đang duy trì chính sách đồng USD yếu nhưng thực chất họ đang nhận mọi rủi ro. Giá trị đồng USD liên tục tăng cao trong những năm qua và xu hướng sẽ tiếp  tục tăng khiến các nước khi trả nợ sẽ "hết hơi" bởi đã vay bằng ngoại tệ thì phải trả bằng ngoại tệ.

Ngoài ra, các nước vay tiền từ Trung Quốc rồi lại mua công nghệ thừa ế Trung Quốc chuyển sang, Trung Quốc vừa bành trướng được kinh tế, quảng bá được tên tuổi vừa tiêu thụ được hàng thải loại", ông Sơn chỉ rõ.