Việc quy định về nhà lánh nạn cho chung cư là rất cần thiết, bởi theo xu thế hiện nay, chung cư đang chiếm ưu thế tại các thành phố, trong khi công tác đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) vẫn chưa được nhiều chủ đầu tư quan tâm đúng mức.

Chủ đầu tư “ngó lơ” phòng lánh nạn

Vụ hỏa hoạn gây nên thảm cảnh nhất thời gian qua là cháy chung cư Carina Plaza (TP. Hồ Chí Minh) hồi đầu năm 2018 khiến 13 người thiệt mạng. Ban đầu khói bốc lên từ tầng hầm, sau đó lan lên các tầng trên. Nhiều người dân hoảng loạn từ tầng trên chạy xuống và từ tầng dưới chạy lên. Người dân không có chỗ thoát thân, nhiều người phải tìm đến thang dây tự chế bằng rèm cửa, dây điện…

Hồi tháng 7/2019, tại tầng 30 toà nhà CT3 The Pride (đường Tố Hữu, Hà Đông, Hà Nội) xảy ra cháy. Phải đến khi ngọn lửa bùng phát lớn, chủ nhân căn hộ phát cháy mới biết và bỏ chạy ra ngoài. Người dân sống tại tòa nhà cho biết vào khoảng thời gian này có còi báo cháy và mùi khét nồng nặc tại nhiều hành lang, ngay sau đó, mọi người hô hoán và gọi người thân chạy xuống dưới sảnh.

Cũng vào tháng 7/2019, một căn hộ ở tầng 15 tòa nhà B10A, khu đô thị Nam Trung Yên (Hà Nội) xảy ra hỏa hoạn. Khói lan tỏa, bao trùm từ tầng 14 đến tầng thượng 17. Hàng trăm người dân hò nhau theo cầu thang bộ thoát ra ngoài.

Đây chỉ là 3 trong số hàng chục vụ cháy thời gian vừa qua. Đáng chú ý, sau vụ cháy chung cư Carina tại TP. Hồ Chí Minh đã gióng lên hồi chuông báo động về bảo đảm an toàn PCCC trên các nhà cao tầng.

Khi xảy ra mất an toàn PCCC và các sự cố khác cho thấy hầu hết các chung cư đều có lỗ hổng khó có thể “bịt” được, đó là phòng lánh nạn cho cư dân. Hầu hết các vụ hỏa hoạn, cư dân đều hoảng loạn tìm đường thoát thân xuống tầng thấp hoặc lên tầng trên cùng, mà không có một phòng lánh nạn đủ tiêu chuẩn PCCC nào để cư dân trú chân. Chính vì lẽ đó nên sự cố cháy tại Carina đã làm cho 13 người thiệt mạng.

Theo một số chuyên gia bất động sản, nguyên nhân là vì dù theo Tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về nhà ở quy định chung cư cao trên 100m (khoảng 25 tầng) phải có gian lánh nạn (hay còn gọi là tầng lánh nạn) đề phòng hỏa hoạn nhưng hầu như không có chủ đầu tư nào thực hiện.

Các chuyên gia xây dựng cho rằng việc xây dựng không gian lánh nạn cần rất nhiều chi phí không khỏi khiến các chủ đầu tư e ngại sẽ đội vốn dự án chung cư.

Cần chế tài với chủ đầu tư

Tại Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nhà ở năm 2015 (QCVN 04: 2015/BXD), mục về yêu cầu an toàn cháy quy định đối với nhà cao trên 100m phải bố trí gian lánh nạn. Gian lánh nạn cách nhau không quá 20 tầng; phải được bảo vệ bằng bộ phận ngăn cháy có giới hạn chịu lửa không nhỏ hơn REI 150; phải có diện tích đảm bảo đủ chứa được ít nhất một nửa tổng số người của tất cả các tầng trên và tầng dưới của gian lánh nạn với định mức 0,3m2/người; có cửa thông với buồng thang không nhiễm khói và phải có cửa ra thang máy chữa cháy; phải có trang thiết bị chống cháy riêng…

Trong quy định này có chú thích rất rõ: Có thể sử dụng tầng kỹ thuật hoặc một phần tầng kỹ thuật làm gian lánh nạn.

Sau thời gian xảy ra nhiều vụ việc cháy nổ ở chung cư gây thiệt hại về người và tài sản, mới đây, trong Dự thảo Quy chuẩn quốc gia về nhà chung cư đang trong quá trình lấy ý kiến vẫn tiếp tục quy định “đối với nhà có chiều cao từ 100m đến 150m cần phải bố trí tầng lánh nạn, gian lánh nạn”, đáp ứng các yêu cầu như trên.

Ông Trần Chủng, nguyên Cục trưởng Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình (Bộ Xây dựng), phân tích: trước đây không có Quy chuẩn quốc gia về chung cư, nhưng nay thực tế xuất hiện nhiều chung cư cao trên 40 tầng, nên cơ quan quản lý mới xây dựng quy chuẩn để đảm bảo PCCC cho người dân.

“Theo quy chuẩn, các nhà cao tầng đều có không gian lánh nạn, tuy nhiên nếu làm như vậy, chủ đầu tư không hề thích vì họ muốn bán những không gian này như căn hộ thông thường, nên không gian lánh nạn bị biến tướng hoặc không làm”, ông Chủng nói.

Lãnh đạo một công ty phân phối bất động sản cho biết nhiều chủ đầu tư dự án chung cư cao tầng đang đặt nặng lợi ích kinh tế, buông lỏng những quy định về an toàn phát triển bền vững cũng như an toàn cho cư dân sinh sống.

Chủ đầu tư cho rằng xây dựng tầng lánh nạn, gian lánh nạn đạt chuẩn không những tốn kém chi phí thiết lập mà còn mất thêm chi phí cơ hội tận dụng diện tích hình thành căn hộ bán.

Để các chủ đầu tư thực hiện nghiêm Quy chuẩn này, ông Chủng đề xuất khi nghiệm thu công trình đưa vào sử dụng, các nhà cao tầng buộc phải có không gian lánh nạn mới đủ điều kiện đưa người dân vào ở. Trong suốt quá trình hình thành từ thiết kế sơ bộ đến thiết kế kỹ thuật, thiết kế thi công phải có sự giám sát của cơ quan chức năng. Chính quyền địa phương phải có trách nhiệm kiểm tra việc này.

Thực tế tại các thành phố lớn, đặc biệt là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, có hàng nghìn tòa nhà cao tầng đang hiện hữu sừng sững và cũng có hàng trăm tòa nhà cao tầng khác sắp được hoàn thiện, đưa vào sử dụng, nhưng cũng chưa có chủ đầu tư nào quảng cáo về tiện ích có nhà lánh nạn cho khách hàng nếu xảy ra những sự cố không đáng có.