Không chịu thua, vào cuối tháng 3 vừa qua Tập đoàn Central Group (Thái Lan) cũng đưa Trung tâm mua sắm Robinsons (tòa nhà Royal City, Hà Nội) vào hoạt động. Không chuyên sâu xây dựng siêu thị tiêu dùng, Robinsons lại chọn thời trang và mỹ phẩm để hướng đến. Theo kế hoạch của tập đoàn này, ngay trong năm 2014 cũng sẽ mở thêm siêu thị tại TP. Hồ Chí Minh.

Bên cạnh sự xuất hiện của những “đối thủ” mới, các siêu thị ngoại đã có nhiều năm hoạt động tại thị trường Việt Nam như: Metro, Big C, Lotte... vẫn không ngừng đầu tư vào nhiều loại hình bán lẻ hiện đại cũng như mở thêm hàng loạt siêu thị mới. Big C đã nâng tổng số siêu thị lên con số 27 tại Việt Nam. Trong khi đó, đại diện Tập đoàn Lotte (Hàn Quốc) cho biết tại thị trường Việt Nam, Lotte Mart đang vận hành 7 trung tâm thương mại ở Việt Nam và dự kiến đến năm 2020, sẽ sở hữu 60 trung tâm thương mại trên khắp cả nước.

Bên cạnh đó, việc các tập đoàn đa quốc gia chuyên về phục vụ thức ăn nhanh mở cửa hàng kinh doanh tại Việt Nam cũng cho thấy sức hấp dẫn của thị trường bán lẻ và những cải thiện của môi trường đầu tư Việt Nam. Ngày 8/2, Tập đoàn thức ăn nhanh McDonald’s của Hoa Kỳ đã khai trương cửa hàng đầu tiên tại TP. Hồ Chí Minh. McDonald’s lên kế hoạch mở ít nhất 100 cửa hàng trong vòng 10 năm tới. Với sự hiện diện của McDonald’s, đến thời điểm này, trong “sân chơi” thức ăn nhanh Việt Nam đã hiện diện hầu như đầy đủ các “đại gia” trên thế giới như: KFC, Lotteria, Burger King, Subway, Jollibee, Pizza Hut, McDonald’s...

Bên cạnh sự xuất hiện của các DN bán lẻ nước ngoài, các DN bán lẻ nội địa còn gặp phải nhiều thách thức khác. Thách thức lớn nhất là chiến lược phát triển của ngành bán lẻ nước ta chưa được xây dựng ở ba cấp: Nhà nước, ngành và DN. Quy mô kinh doanh với vốn nhỏ, hạ tầng phục vụ của chúng ta nhìn chung còn thấp, tính chuyên nghiệp chưa cao, văn hóa phục vụ còn nhiều điều cần khắc phục, quản trị DN chưa theo kịp với tình hình, đặc biệt là tính liên kết, hợp tác giữa các DN bán lẻ với nhau, giữa bán lẻ với sản xuất còn chưa cao.

Tìm hướng cho doanh nghiệp bán lẻ trong nước

Để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh cho các DN bán lẻ Việt Nam, trước hết, Nhà nước, chính quyền các địa phương cần nhận thức đúng đắn hơn về vai trò của lĩnh vực này, trên cơ sở đó có biện pháp hỗ trợ cụ thể. Ngoài ra, Bộ Công Thương cần có quy hoạch phát triển hệ thống thương mại hiện đại gắn liền với phát triển kinh tế vùng miền. Bên cạnh đó, cần tập trung vào một số giải pháp quan trọng sau:

Một là, cần có những chính sách và quy định chặt chẽ hơn, không trái với các cam kết gia nhập WTO, FTA… để hỗ trợ cho các hiệp hội ngành hàng, DN, như hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, nghiên cứu thị trường, xu hướng mua sắm…

Hai là, đẩy mạnh tiêu thụ hàng Việt ở khu vực nông thôn thông qua các hội chợ, chương trình bán hàng lưu động.

Ba là, cần có các chương trình liên kết thương mại giữa các tỉnh trong toàn quốc về nguồn hàng, tham gia chương trình xúc tiến thương mại trong nội bộ của các tỉnh.

Bốn là, các DN phải tính đến mô hình liên kết giữa người sản xuất và bán hàng. Kinh nghiệm ở các nước phát triển cho thấy, các DN phân phối đều phải đi theo con đường như vậy. Tuy nhiên, để giúp cho các DN có thể liên kết được tốt hơn, đưa ra các sản phẩm cạnh tranh hơn thì phải có một nguồn vốn giá rẻ, vậy nhưng so với các nước trong khu vực thì lãi suất vốn vay hiện nay ở Việt Nam vẫn còn cao…

Một vấn đề khó khăn nữa là phần lớn các cơ sở sản xuất và nuôi trồng của bà con nông dân có quy mô nhỏ, tự phát, manh mún, không đại trà. Ngay quy trình sản xuất cũng chưa tuân thủ các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, vì vậy, rất cần cơ quan nhà nước hỗ trợ về kỹ thuật, quy trình công nghệ, chính sách ưu đãi…

Tài liệu tham khảo:

1. Thị trường hàng hóa trong nước: Bối cảnh và những vấn đề đặt ra – PGS.,TS. Phạm Công Đoàn – Đại học Thương mại (2014);

2. Doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam làm gì để đứng vững trong cuộc cạnh tranh khốc liệt – TS. Liên Hà – Đại học Ngoại thương;

3. Tổng cục Thống kê (năm 2012, 2013): Số liệu thống kê về thương mại trong nước.