Không để lọt thuế từ các nền tảng số

Sự bùng nổ của TMĐT tại Việt Nam đã tạo ra một bức tranh sôi động với hàng triệu giao dịch mỗi ngày trên các sàn thương mại điện tử… Trước thực tế này, ngành Thuế đã tích cực ứng dụng công nghệ số và khai thác hiệu quả dữ liệu lớn để quản lý chặt chẽ các giao dịch, từ đó nâng cao hiệu quả thu thuế.

Theo báo cáo của Chi cục Thuế TMĐT thuộc Cục Thuế, tổng thu từ hoạt động TMĐT trong 4 năm gần đây đạt khoảng 296 nghìn tỷ đồng. Trong đó, số thu năm 2022 là 83 nghìn tỷ đồng, tiếp tục tăng lên 97 nghìn tỷ đồng năm 2023, và năm 2024 đã đạt mức 116 nghìn tỷ đồng.

Riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, số thuế từ các tổ chức, cá nhân kinh doanh TMĐT và các hoạt động kinh tế số khác đã đạt 98 nghìn tỷ đồng, tăng 59,2% so với cùng kỳ năm 2024.

Công tác rà soát dữ liệu được triển khai bài bản và chặt chẽ. Gần 93 nghìn tổ chức kinh doanh TMĐT đã được rà soát, với tổng số thuế đã nộp là 88,6 nghìn tỷ đồng.

Ngành Thuế cũng xử lý truy thu thuế đối với hơn 1.830 doanh nghiệp và 550 cá nhân, hộ kinh doanh. Đây chính là minh chứng cho tinh thần kiên quyết không khoan nhượng đối với các hành vi trốn thuế trên nền kinh tế số.

Các nguồn dữ liệu phục vụ quản lý thuế cũng rất đa dạng và phong phú, gồm thông tin từ các sàn TMĐT lớn, dữ liệu từ đơn vị vận chuyển, thông tin từ nhà cung cấp nước ngoài và hệ thống quản lý thuế tập trung (TMS). Tính đến ngày 18/6/2025, Cổng TMĐT dành cho hộ, cá nhân kinh doanh đã thu hút hơn 129 nghìn hộ, cá nhân kinh doanh đăng ký, kê khai và nộp thuế.

Ngoài ra, với hơn 1,4 tỷ lượt giao dịch được tổng hợp từ các sàn TMĐT, tổng giá trị giao dịch thành công lên đến 315.574 tỷ đồng, cơ quan thuế đã có trong tay nguồn dữ liệu quý giá để minh bạch hóa các giao dịch, kiểm soát nghĩa vụ thuế của người kinh doanh trên nền tảng số. Điều này cũng minh chứng rõ nét cho nỗ lực quản lý các giao dịch xuyên biên giới của cơ quan thuế, với mục tiêu không để lọt thuế từ các nền tảng số quốc tế.

Tăng cường trách nhiệm cung cấp thông tin từ các nền tảng số

Theo Chi cục Thuế TMĐT, hiện nay công tác quản lý thuế TMĐT vẫn đối mặt nhiều thách thức.

Trong đó về chính sách, mặc dù các sàn TMĐT bắt buộc phải cung cấp thông tin, nhưng chế tài xử phạt còn hạn chế, chủ yếu xử lý hành vi chậm cung cấp thông tin. Còn việc xử lý cung cấp sai lệch thông tin chưa đủ mạnh, làm ảnh hưởng đến quyền lợi thuế của tổ chức, cá nhân khác.  

Bên cạnh đó, định danh đối tượng kinh doanh TMĐT cũng là một vấn đề lớn khi nhiều hộ, cá nhân chưa đăng ký kinh doanh, không có mã số thuế, không có địa điểm kinh doanh cố định, hoặc sử dụng tên giả trên các nền tảng TMĐT. Điều này khiến việc quản lý và kiểm soát trở nên khó khăn trong bối cảnh số lượng đối tượng ngày càng đông, trong khi nguồn lực cơ quan thuế có hạn.

Cơ sở dữ liệu hiện nay chủ yếu tập trung vào các sàn TMĐT lớn, chưa bao phủ được hết các nền tảng số và các giao dịch xuyên biên giới.

Ngoài ra, ý thức chấp hành nghĩa vụ thuế của một số cá nhân, tổ chức vẫn còn yếu kém, với những hành vi gian lận như sử dụng thông tin người khác, tài khoản ngân hàng không chính chủ, hoặc yêu cầu chuyển khoản không ghi rõ nội dung giao dịch, gây khó khăn cho công tác quản lý.

Vấn đề phối hợp liên ngành cũng đang đặt ra thách thức lớn khi việc chia sẻ thông tin giữa các sở, ngành với cơ quan thuế còn thiếu đồng bộ, chưa thường xuyên. Nhiều cơ quan, đơn vị vẫn e ngại cung cấp thông tin do lo ngại vi phạm bảo mật khách hàng, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thuế.

Đối mặt với những thách thức này, ngành Thuế đã và đang tích cực hoàn thiện hệ thống pháp luật, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm quản lý hiệu quả hơn hoạt động TMĐT.

Trong đó,  ngoài việc đề xuất các quy định sàn TMĐT có chức năng thanh toán phải khai, nộp thuế và xuất hóa đơn thay cho cá nhân kinh doanh, cần tăng cường trách nhiệm cung cấp thông tin từ các nền tảng số như TikTok, YouTube, các đơn vị vận chuyển, logistics và nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam.

Cùng với đó, chính sách thuế GTGT và thuế TNCN cũng được rà soát, làm rõ hơn các đối tượng, thuế suất, phạm vi áp dụng đối với dịch vụ số và giao dịch xuyên biên giới. Sự phối hợp liên ngành nhằm hoàn thiện pháp luật chuyên ngành cũng được đẩy mạnh để bổ sung chế tài xử lý vi phạm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nhà sản xuất trong nước.

Cơ sở dữ liệu TMĐT được tăng cường thu thập và tích hợp từ nhiều bộ, ngành và tổ chức trong hệ sinh thái TMĐT (sàn thương mại điện tử, đơn vị vận chuyển, ngân hàng, trung gian thanh toán…) để chia sẻ hiệu quả cho các cơ quan thuế địa phương.

Ngành Thuế cũng ứng dụng công nghệ hiện đại, phát triển các công cụ rà quét dữ liệu TMĐT, mở rộng dịch vụ thuế điện tử để hỗ trợ người nộp thuế, nâng cao tính tiện lợi và chính xác trong kê khai, nộp thuế.

Ngoài ra, việc phối hợp với Bộ Công an, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương cùng các ngân hàng thương mại nhằm kiểm soát giao dịch, chống gian lận, hàng giả và tăng cường quản lý người kinh doanh trên nền tảng số cũng được triển khai tích cực.

Việc tăng cường quản lý và thu thuế TMĐT không chỉ giúp ngành Thuế đảm bảo nguồn thu ổn định, mà còn góp phần xây dựng nền kinh tế số minh bạch, công bằng và phát triển bền vững.

Đây chính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong chiến lược chuyển đổi số quốc gia và hội nhập quốc tế, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các bộ ngành, doanh nghiệp và người dân.