Đây là hai Thông tư quan trọng hướng dẫn cụ thể việc mua bán, xử lý nợ xấu kể từ khi bắt đầu ký kết hợp đồng mua bán nợ cho đến khi thanh toán chấm dứt hợp đồng mua bán nợ. Trong đó, nêu rõ quy trình và thể thức mua bán nợ từ các tổ chức tín dụng, quy trình và thể thức bán lại nợ xấu từ VAMC cho đối tác thứ ba, nguyên tắc xử lý những vướng mắc phát sinh liên quan đến việc thực hiện nghĩa vụ của các bên tham gia mua bán nợ.

Theo NHNN, hai Thông tư trên được xây dựng dựa trên tinh thần và nội dung của Nghị định 53/2013/NĐ-CP của Chính phủ về thành lập, tổ chức và hoạt động của VAMC và Quyết định số 843/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Ðề án xử lý nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng và Ðề án thành lập VAMC.

Cho vay tái cấp vốn trên cơ sở trái phiếu đặc biệt của VAMC

Theo Thông tư 20/2013/TT-NHNN, NHNN xem xét và quyết định tái cấp vốn khi tổ chức tín dụng đáp ứng đủ các điều kiện:

1- Là tổ chức tín dụng theo quy định, không bị đặt vào tình trạng kiểm soát đặc biệt;

2- Sở hữu hợp pháp trái phiếu đặc biệt chưa được VAMC thanh toán;

3- Trích lập dự phòng rủi ro đối với trái phiếu đặc biệt theo quy định tại Nghị định số 53/2013/NĐ-CP của Chính phủ và hướng dẫn của NHNN.

Mức tái cấp vốn đối với tổ chức tín dụng trên cơ sở mệnh giá trái phiếu đặc biệt do Thống đốc NHNN quyết định căn cứ vào mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ, kết quả trích lập dự phòng rủi ro đối với trái phiếu đặc biệt và kết quả xử lý nợ xấu nhưng không vượt quá 70% so với mệnh giá trái phiếu đặc biệt.

Lãi suất tái cấp vốn đối với tổ chức tín dụng do Thủ tướng Chính phủ quyết định trong từng thời kỳ; lãi suất tái cấp vốn quá hạn bằng 150% lãi suất tái cấp vốn ghi trên hợp đồng tín dụng giữa NHNN và tổ chức tín dụng. Thời hạn tái cấp vốn dưới 12 tháng nhưng không vượt quá thời hạn còn lại của trái phiếu đặc biệt.

Mua nợ xấu bằng vàng, VND và ngoại tệ

Thông tư 19/2013/TT-NHNN quy định về việc mua, bán và xử lý nợ xấu của Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam, có nêu rõ, VAMC được sử dụng trái phiếu đặc biệt mua khoản nợ xấu bằng vàng, tiền đồng và ngoại tệ của tổ chức tín dụng.

Với các khoản nợ bằng vàng, hai bên mua bán áp dụng giá quy đổi là giá vàng mua vào của Công ty Vàng bạc đá quý Sài gòn tại thời điểm ký kết hợp đồng mua, bán nợ.

Vì đồng tiền được sử dụng trong mua, bán nợ là tiền đồng Việt Nam, nên khi mua những khoản nợ bằng ngoại tệ bằng trái phiếu đặc biệt, VAMC áp dụng tỷ giá đồng Việt Nam/đô la Mỹ để quy đổi; Tỷ giá bình quân liên ngân hàng do NHNN công bố sẽ được áp dụng  để quy đổi tại thời điểm ký kết hợp đồng mua, bán nợ.

Đối với các khoản nợ xấu bằng ngoại tệ không phải đô la Mỹ, tỷ giá đồng Việt Nam với đồng ngoại tệ đó dùng để quy đổi là tỷ giá tính thuế xuất nhập khẩu áp dụng cho ngoại tệ đó do NHNN công bố áp dụng tại thời điểm ký kết hợp đồng mua, bán nợ.

Cũng như Nghị định 53, Thông tư 19 quy định cụ thể hơn việc tổ chức tín dụng có tỷ lệ nợ xấu từ 3% so tổng dư nợ tín dụng trở lên phải bán nợ cho công ty này.

Trên cơ sở kết quả thanh tra, định giá, kiểm toán độc lập, NHNN yêu cầu tổ chức tín dụng phải bán nợ cho VAMC để đảm bảo tỷ lệ nợ xấu của tổ chức tín dụng ở mức an toàn và áp dụng các biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật.

Trong thời hạn năm ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản yêu cầu tổ chức tín dụng bán nợ cho VAMC của Thống đốc NHNN, tổ chức tín dụng phải gửi VAMC hồ sơ đề nghị mua nợ theo quy định

Thông tư 19 còn quy định thẩm quyền và trách nhiệm của các bên mua - bán nợ; việc phát hành trái phiếu đặc biệt để mua nợ xấu của VAMC; các điều kiện, trình tự, thủ tục để mua bán nợ xấu giữa VAMC và TCTD. Thông tư cũng quy định về các biện pháp xử lý nợ, tài sản đảm bảo…

Thông tư 19 nêu rõ, VAMC được phát hành trái phiếu đặc biệt để mua nợ xấu của các TCTD. Việc phát hành trái phiếu đặc biệt được thực hiện riêng lẻ, căn cứ nhu cầu thực tế và phương án phát hành đã được NHNN chấp thuận.

Một trái phiếu đặc biệt được phát hành tương ứng với một khoản nợ xấu được mua, bán. Trường hợp khoản nợ xấu được mua, bán là khoản cấp tín dụng hợp vốn, VAMC phát hành trái phiếu đặc biệt tương ứng cho từng TCTD tham gia tín dụng hợp vốn…

Theo NHNN, việc nhanh chóng ban hành hai Thông tư hướng dẫn nêu trên thể hiện ý chí và quyết tâm của ngành Ngân hàng Việt Nam trong việc xử lý nợ xấu, trong điều kiện kinh tế thế giới và trong nước đang phải đối mặt với vô vàn khó khăn, nhiều tổ chức tín dụng đang mong muốn phối hợp chặt chẽ với VAMC để xử lý nợ xấu, góp phần cải thiện bảng cân đối tài sản và củng cố năng lực tài chính.

Trên cơ sở những quy định của hai thông tư này, các TCTD sẽ đẩy mạnh việc cho vay hỗ trợ các doanh nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. NHNN cho biết, nhiều TCTD đang mong muốn phối hợp chặt chẽ với VAMC để xử lý nợ xấu, góp phần cải thiện bảng cân đối tài sản và củng cố năng lực tài chính.