Mùa thu năm 2008, thị trường tài chính toàn cầu lao dốc không phanh khi Lehnman Brothers - một trong những ngân hàng đầu tư lớn nhất thế giới - đệ đơn xin bảo hộ phá sản, với khoản nợ hơn 600 tỷ USD. Sự kiện này đã gây ra cú sốc mạnh cho thị trường, cũng như châm ngòi cho cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu - tác nhân khiến nền kinh tế thế giới rơi vào tình trạng suy thoái và đẩy tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ lên đến mức 10%.

Hai tuần sau đơn xin phá sản của Lehnman Brothers, 1.200 tỷ USD vốn hoá đã bốc hơi khỏi thị trường chứng khoán Mỹ chỉ trong một ngày, khi chỉ số Dow Jones giảm đến 778 điểm, mức giảm xấp xỉ 7%. Trả lời tờ New York Times trong ngày hôm đó, Ryan Larson - một nhân viên giao dịch chứng khoán - đã nói: “Bạn cảm thấy trời đất xung quanh như đảo lộn. Người ta bắt đầu bán, bán rồi lại bán. Việc giữ cổ phiếu nào đã không còn quan trọng nữa, cứ có là bán thôi”.

Dẫu vậy, tồn tại một nhà đầu tư có suy nghĩ hoàn toàn khác biệt so với số đông: CEO của Berkshire Hathaway - tỷ phú Warren Buffett. Trên thực tế, giữa lúc người ta tìm cách bán tống bán tháo số cổ phiếu của mình, Buffett lại mua chúng vào.

“Tôi vẫn đang mua cổ phiếu của nhiều doanh nghiệp Mỹ”, ông bày tỏ quan điểm với tờ New York Times hồi tháng 10/2008. Ngoài ra, trong suốt thời kỳ khủng hoảng, Berkshire Hathaway cũng mạnh tay rót vốn vào General Electric và Goldman Sachs.

Dĩ nhiên, người giàu thứ 3 thế giới hoàn toàn ý thức được sự nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng lúc ấy. Khi trả lời phỏng vấn CNBC, ông đã ví cuộc khủng hoảng tài chính như một “trận Trân Châu Cảng của nền kinh tế” Hoa Kỳ. Vậy, tại sao giữa lúc người người bán tống bán tháo cổ phiếu của mình, Buffett lại mua chúng vào với mức giá rớt gần như thẳng đứng?

Ông bật mí: “Sở dĩ, tôi mua vào là nhờ dựa trên một nguyên tắc đơn giản: Hãy sợ hãi khi người khác tham lam, và tham lam khi người khác sợ hãi”.

Theo quan điểm của huyền thoại đầu tư, về mặt dài hạn, giá trị của các doanh nghiệp Hoa Kỳ, vốn là những nơi luôn tiên phong trong đổi mới, sẽ tiếp tục tăng lên, bất chấp những tổn thất tạm thời phát sinh từ khủng hoảng. Vị tỷ phú cũng cảnh báo, nên tránh đầu tư vào “các cổ phiếu có mức độ đòn bẩy cao, hoặc các doanh nghiệp có vị thế cạnh tranh thấp”. Song, Buffett khuyên nhà đầu tư nên xem khủng hoảng là cơ hội để mua cổ phiếu của các công ty lớn với giá thấp.

“Tóm lại, tin xấu là một người bạn thân thiết của nhà đầu tư. Nó cho phép bạn sở hữu một phần tương lai của các doanh nghiệp Mỹ với mức giá rẻ mạt. Việc lo sợ về sự tăng trưởng trong dài hạn của các doanh nghiệp mạnh là hoàn toàn vô căn cứ. Thế nhưng, phần lớn những doanh nghiệp mạnh sẽ đạt được lợi nhuận ở mức kỷ lục trong 5, 10 hay thậm chí là 20 năm tới”.

Và, thực tế đã chứng minh cho dự đoán của Buffett. Mười năm sau sự sụp đổ của Lehman Brothers, chỉ số cổ phiếu của 500 doanh nghiệp sở hữu giá trị vốn hóa lớn nhất trên sàn NYSE hoặc NASDAQ (S&P 500) đã tăng đến 130%.

Theo tính toán của CNBC, nếu đầu tư 1.000 USD cho Apple vào đầu tháng 8/2008, thì đến tháng 8/2018, số tiền ấy đã trở thành 9.222 USD, tức đạt mức tăng hơn 9 lần, sau khi đã trừ cổ tức và điều chỉnh theo lạm phát.

Dẫu vậy, chiến lược đầu tư của Buffett không phải lúc nào cũng hoàn hảo. Vị tỷ phú thừa nhận, quyết định mua vào hồi tháng 10/2008 của ông chưa thực sự chín muồi, khi thị trường còn tiếp tục lao dốc trong năm 2009. “Về mặt lâu dài thì đúng, nhưng thời điểm mua vào lại lệch ít nhất từ 4 đến 5 tháng”, Buffett nói.

Nói về thói quen của số đông nhà đầu tư, Buffett đã chia sẻ, bản năng của con người đương nhiên sẽ thôi thúc họ đầu tư khi thấy thị trường tăng giá. “Người ta chỉ thấy hứng thú với một thứ gì đó khi nó bắt đầu tăng giá, chứ không phải vì họ hiểu nó hay vì lý do nào khác. Họ chỉ quan tâm tới việc hàng xóm của mình - người mà họ biết chắc là không thông minh bằng họ - đang giàu lên thế nào, trong khi bản thân vẫn đang giậm chân tại chỗ”, ông nói.

Tuy nhiên, thay vì hành động theo cảm tính, vị tỷ phú đưa ra lời khuyên sau: “Thị trường, nhìn chung khá lý trí, song đôi lúc vẫn có những sự kiện điên rồ xảy ra. Để nắm bắt cơ hội, bạn không cần phải là người thông minh, tốt nghiệp khoa kinh tế hay hiểu biết tất tần tật về mọi thứ thuật ngữ mà người ta dùng ở Wall Street. Cái mà nhà đầu tư cần là khả năng vượt qua nỗi sợ hay sự phấn khích đến từ đám đông, và biết tập trung vào những điều cơ bản nhất. Bên cạnh đó, việc chấp nhận bị người khác xem là thiếu óc sáng tạo hay ngốc nghếch cũng là điều cần thiết”.