Trọng tâm cốt lõi của Kế toán quản trị môi trường (KTQTMT) theo Ủy ban phát triển bền vững Liên Hiệp Quốc (USDND) là đánh giá tổng CPMT hàng năm cho việc xử lý, thải bỏ, bảo vệ và quản lý môi trường.

Ngoài ra, đây là yêu cầu mới mẻ và đầy thách thức đối với hầu hết các DN, giá trị mua nguyên liệu của tất cả các đầu ra không phải sản phẩm và chi phí sản xuất của nó đều được cộng thêm.

Tổng số tiền này thường cung cấp một bức tranh đáng sợ về tổng chi phí hàng năm liên quan đến sự kém hiệu quả trong việc xử lý chi phí môi trường và khiến các DN phải cải thiện hệ thống thông tin và các phương án sản xuất hiệu quả, đây là mục tiêu của sản xuất sạch hơn (Jasch, C.,2003)

Trong kế toán chi phí thông thường, việc tổng hợp các chi phí môi trường và phi môi trường trong các tài khoản chi phí sản xuất chung dễ dẫn đến việc chúng bị “che giấu” với nhà quản trị. Có bằng chứng đáng kể cho thấy Ban Giám đốc có xu hướng đánh giá thấp mức độ và mức tăng của các chi phí đó.

Bằng cách xác định, đánh giá và phân bổ CPMT, KTQTMT cho phép ban quản lý xác định các cơ hội tiết kiệm chi phí và thực sự tính toán mức tiết kiệm chi phí của các dự án và các khoản đầu tư đã thực hiện.

Các ví dụ điển hình là sự tiết kiệm có thể đạt được bằng cách thay thế các dung môi hữu cơ độc hại bằng các chất thay thế không độc hại, do đó loại bỏ chi phí cao và ngày càng tăng của báo cáo theo quy định, xử lý chất thải nguy hại và các chi phí khác liên quan đến việc sử dụng các vật liệu độc hại. Nhiều ví dụ khác đề cập đến việc sử dụng vật liệu hiệu quả hơn, cho thấy thực tế là chất thải đắt không phải vì phí xử lý mà vì giá trị sử dụng vật liệu lãng phí.

Việc hạch toán CPMT sẽ hướng đến mục tiêu giảm lượng chất thải, đánh giá và kiểm soát rủi ro môi trường, phát triển sản phẩm thân thiện môi trường và nhận dạng các vấn đề môi trường. Thực tế là CPMT không được ghi nhận đầy đủ thường dẫn đến các tính toán sai lệch cho các phương án cải tiến và tiết kiệm chi phí.

Các dự án bảo vệ môi trường, nhằm ngăn chặn phát thải và chất thải tại nguồn (phương án tránh) bằng cách sử dụng tốt hơn các nguyên liệu thô và phụ trợ và yêu cầu ít nguyên liệu vận hành hơn (độc hại) không được công nhận và thực hiện. Các lợi thế kinh tế và sinh thái có được từ các biện pháp đó không được sử dụng.

Những người chịu trách nhiệm thường không nhận thức được rằng việc tạo ra chất thải và khí thải thường đắt hơn so với việc thải bỏ chúng. Kinh nghiệm cho thấy, người quản lý môi trường hiếm khi được tiếp cận với các tài liệu kế toán chi phí thực tế của công ty và chỉ biết được một phần rất nhỏ trong tổng CPMT.

Do đó, chi phí môi trường phát sinh có thể không được xem xét một cách đầy đủ  và chính xác. Mặc dù, các công ty gặp khó khăn trong việc đánh giá các chi phí và lợi ích bên ngoài của CPMT và những gì họ thường tiết lộ vẫn là dữ liệu về các khoản đầu tư cho môi trường và chi phí hoạt động hàng năm.

KTQTMT ra đời là một giải pháp và đã được phát triển dựa trên các chi phí thông thường làm cơ sở cho việc xử lý chất thải, chi phí xử lý, bảo vệ môi trường và chi phí quản lý cũng như các vấn đề liên quan.

Kế toán quản lý môi trường đại diện cho một phương pháp tiếp cận kết hợp cung cấp việc chuyển đổi dữ liệu từ kế toán tài chính, kế toán chi phí và cân đối dòng nguyên vật liệu để tăng hiệu quả sử dụng vật liệu, giảm tác động và rủi ro môi trường và giảm chi phí bảo vệ môi trường.

Các chỉ số KTQTMT để ra quyết định nội bộ bao gồm cả hai: chỉ số vật lý (phi tiền tệ) cho việc tiêu thụ nguyên liệu và năng lượng, dòng chảy và việc thải bỏ cuối cùng và các chỉ số tiền tệ cho chi phí, tiết kiệm và doanh thu liên quan đến các hoạt động có tác động môi trường tiềm ẩn.

Thực tế, một số công trình đã chứng minh rằng CPMT có thể là lý do thúc đẩy việc thực hiện KTQTMT (Chang và Deegan, 2010). Do đó, các nỗ lực để thúc đẩy KTQTMT tập trung vào việc phát triển các công cụ giúp xác định CPMT và giải thích việc thực hiện KTQTMT trong các tổ chức.

Thông tin chi phí môi trường cũng được đo lường, xử lí tương tự như những thông tin chi phí khác, phục vụ cho việc ra quyết định của DN. Nhận diện và hiểu rõ CPMT phát sinh từ đâu, được đo bằng bao nhiêu giá trị tiền tệ sẽ góp phần xác định chi phí sản phẩm, từ đó khẳng định lại vai trò của KTQTMT trong DN.