TTCK Việt Nam khép lại năm 2019 với mức tăng trưởng khoảng 8%. Dù không quá bùng nổ nhưng 2019 vẫn là một năm tích cực trong bối cảnh thị trường vừa trải qua nhịp điều chỉnh mạnh trong năm trước đó.

Điểm sáng trong năm qua với thị trường không thể không nhắc tới dòng vốn ETFs. Theo thống kê, các quỹ ETFs đã mua ròng gần 230 triệu USD trên TTCK Việt Nam, tương ứng 5.300 tỷ đồng trên tổng số 7.000 tỷ đồng mua ròng của khối ngoại trong năm 2019.

VFMVN30 ETF "vượt mặt" FTSE Vietnam ETF

Quỹ ETF nội VFMVN30 ETF là cái tên nổi bật nhất trong số các quỹ ETFs hiện diện trên TTCK Việt Nam năm qua khi phát hành ròng lượng chứng chỉ quỹ lên tới 101,2 triệu USD (khoảng 2.347 tỷ đồng). Con số huy động của VFMVN30 ETF trong năm qua thậm chí còn lớn hơn Vaneck Vectors Vietnam ETF (VNM ETF) với 100,9 triệu USD.

Dòng tiền đổ vào VFMVN30 ETF có dấu ấn lớn từ các nhà đầu tư Hàn Quốc và đặc biệt Thái Lan. Vào cuối năm 2018, CTCK hàng đầu Thái Lan là Bualuang Securities đã niêm yết chứng chỉ lưu ký (DR) trên thị trường với tài sản cơ sở là ETF VFMVN30 (E1VFVN30). Số liệu mới cập nhật vào cuối tháng 11 cho thấy lượng DR niêm yết của Bualuang Securities có giá trị hơn 1.100 tỷ đồng.

Quy mô VFMVN30 ETF hiện lên tới 285,35 triệu USD, vượt qua quy mô của FTSE Vietnam ETF (268,84 triệu USD) và trở thành quỹ ETF có quy mô đầu tư lớn thứ 2 trên TTCK Việt Nam, xếp sau VNM ETF (hiện VNM ETF phân bổ xấp xỉ 71% danh mục cho cổ phiếu Việt Nam).

Việc FTSE Vietnam ETF bị "vượt mặt" một phần đến từ việc dòng vốn đổ vào quỹ trong năm qua khá hạn chế với vỏn vẹn 9,6 triệu USD. FTSE Vietnam ETF hiện do Deutsche Bank quản lý, nhưng trong năm qua ngân hàng này đã tiến hành cải tổ, sa thải 18.000 nhân viên và điều này có thể đã ảnh hưởng ít nhiều tới dòng vốn vào Việt Nam.

Liên quan tới câu chuyện quỹ ETF nội, trong năm qua SSIAM VNX50 ETF đã phát hành ròng lượng chứng chỉ quỹ trị giá 2,4 triệu USD. Dù vậy quy mô SSIAM VNX50 ETF khá nhỏ với chỉ khoảng 7,74 triệu USD.

Sự xuất hiện của các quỹ ETFs mới

Vào tháng 11, HoSE đã chính thức công bố 3 bộ chỉ số VN Diamond Index, VNFin Lead, VNFin Select hướng đến các cổ phiếu Bluechips đã/sắp hết room ngoại và là tiền đề cho sự ra đời của các quỹ ETFs mới.

SSIAM đã được cấp phép thành lập quỹ ETF mô phỏng chỉ số VNFin Lead với quy mô huy động ban đầu khoảng 30 triệu USD. Thời điểm này, dù SSIAM VNFin Lead ETF chưa chính thức đi vào hoạt động nhưng việc được cấp phép rõ ràng là bước tiến tích cực trong hoạt động quỹ tại Việt Nam trong năm qua.

Trong thời gian tới, chúng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng thị trường sẽ xuất hiện thêm nhiều quỹ ETFs dựa trên các bộ chỉ số VN Diamond Index, VNFin Lead, VNFin Select.

Cũng trong năm 2019, thị trường Việt Nam đã đón nhận một quỹ ETF mới xuất hiện là Premia MSCI Vietnam ETF đến từ HongKong. Premia MSCI Vietnam ETF đầu tư 100% vào TTCK Việt Nam dựa theo chỉ số (benchmark) MSCI Vietnam Index. Tuy vậy, quy mô quỹ vẫn còn khá khiêm tốn với giá trị 24 triệu USD.

Các quỹ Frontier ETFs bị rút vốn

Trái với diễn biến tích cực của các quỹ ETFs tập trung vào Việt Nam, các quỹ Frontier ETFs (đầu tư vào các thị trường cận biên, bao gồm Việt Nam) nhìn chung đều bị rút vốn trong năm 2019.

Trong số các quỹ Frontier ETFs, có lẽ iShare MSCI Frontier 100 ETF là cái tên nổi bật nhất với quy mô danh mục hơn 500 triệu USD. Hiện tại, Việt Nam là thị trường lớn thứ 2 trong danh mục iShare MSCI Frontier 100 ETF với tỷ trọng 11,67%.

Trong năm 2019, iShare MSCI Frontier 100 ETF đã bị rút ròng lượng chứng chỉ quỹ lên tới 18,53 triệu USD. Ước tính lượng bán ròng của quỹ tại Việt Nam vào khoảng 2,3 triệu USD.

Tương tự, S&P Select Frontier ETF cũng bị rút ròng lượng chứng chỉ quỹ lên tới 34,26 triệu USD trong năm qua. Invesco Frontier Markets ETF là trường hợp hiếm hoi "ngược dòng" khi phát hành ròng lượng chứng chỉ quỹ trị giá 4,3 triệu USD.

Trong năm qua, dòng vốn toàn cầu có xu hướng rút ra khỏi các thị trường cận biên, mới nổi. Do đó, việc các quỹ Frontier ETFs như iShare MSCI Frontier 100 ETF hay S&P Select Frontier ETF bị rút vốn cũng không phải quá bất ngờ.

Tuy vậy, điểm tích cực là tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong danh mục các quỹ Frontier đều được gia tăng, trong khi các quỹ ETFs tập trung vào thị trường Việt Nam vẫn thu hút dòng vốn khá mạnh. Điều này cho thấy TTCK Việt Nam vẫn là điểm hấp dẫn dòng vốn quốc tế trong bối cảnh thị trường quốc tế đầy biến động như hiện nay.