Công ty (Cty) Vàng bạc đá quý Bảo Tín Minh Châu mới đây bị khách hàng tố bán vàng giả. Ngay sau đó Bảo Tín Minh Châu đã phản bác, “tung” bằng chưng cho rằng vàng đã bị đánh tráo. Chưa có kết luận cuối cùng của các cơ quan chức năng, nhưng người dân “ôm vàng” vẫn cứ nóng ruột vì thông tin này. Vậy cách nào để tránh mua phải vàng giả? Một chuyên gia về đá quý, kim hoàn là chủ tiệm vàng trên phố Hàng Bạc (Hoàn Kiếm, Hà Nội) đã bật mí một số chiêu rút ruột vàng và cách phân biệt vàng thật, vàng giả.

Rút ruột, độn vàng

Nói riêng về vàng ta và vàng tây (không kể vàng trắng), các chiêu để rút ruột vàng ta là tạo ra vàng “hai da” và vàng bọng. Cụ thể, vàng “hai da” được thợ kim hoàn tạo hai lớp: lớp thứ nhất bên ngoài là vàng có độ tuổi cao, lớp thứ hai bên trong có độ tuổi thấp. Vàng “bọng” (vàng rỗng ruột) sẽ được bơm chì, bạc, thau vào để nâng trọng lượng. Đặc biệt, hiện tượng gian lận tuổi vàng xảy ra nhiều nhất ở vàng Tây. Dựa vào quy trình chế tác, nhiều thợ kim hoàn đã rút nguyên liệu vàng trong quá trình pha chế. Hàm lượng vàng chỉ còn lại từ 50% - 55% vàng ta. Trong khi người tiêu dùng vẫn phải trả tiền với giá là 58,5% - 75% vàng ta.

Một số cửa hàng vàng làm ăn “bát nháo” có thể pha vàng Tàu, vàng Lào (chất lượng không bằng và giá thì rẻ hơn vàng ta) và độn thêm chì và đồng vào vàng – khiến tuổi vàng thấp, bằng mắt thường khách hàng không thể nhận biết được. Có những cửa hàng độn từ 1-90% các loại kim loại kể trên, hàm lượng vàng ta chỉ còn tí xíu, không đáng kể - nên mới gọi là “vàng giả”, khi mua thì đắt, khi bán thì “rẻ bèo”.

Ngay cả khi các cửa hàng vàng có máy cân đo tuổi vàng (hàm lượng vàng ta), kết quả cũng khác nhau, đo nhà này một tuổi, đo hàng bên cạnh lại tuổi khác. Đến nay chưa có cơ quan kiểm định tuổi vàng độc lập để người tiêu dùng có thể mang đến cân đo. Do đó, khách hàng khi mua vàng tích trữ hay vàng trang sức (kể cả vàng ta, vàng tây, vàng trắng) nên mua ở những cửa hàng có uy tín và đáng tin cậy.

Kiểm tra vàng thật, vàng giả

Cách kiểm tra tuổi vàng đơn giản nhất và phổ thông nhất là thử vàng bằng axit clo hydric (có trong các bình ắc quy) hoặc axit sulffuric. Thử vàng bằng axit, do axit tác dụng hầu hết các kim loại, trong trường hợp miếng kim loại không phải vàng thì khi thấm axit bề mặt kim loại sẽ sùi bọt. Đối với vàng pha tạp chất, bề mặt miếng vàng sẽ nổi bong bóng li ti, nếu dùng kính lúp thì nhìn rất rõ. Còn vàng nguyên chất bề mặt miếng vàng sẽ không có hiện tượng nổi bong bóng hay sùi bọt, (cách này phát hiện đồng rất hiệu quả).

Cách hai, thử vàng bằng nam châm loại tốt để loại bỏ khả năng trong vàng có sắt.

Cách ba, dùng mỏ đốt nung vàng từ 1.000 – 1.400 độ, vàng sẽ nóng chảy như giọt nước và sẽ co vào với nhau, một số kim loại khác sẽ bị cháy và bay hơi, sau khi để nguội vàng sẽ trở lại bình thường.

Cách bốn, thử và kiểm tra vàng theo kinh nghiệm như cầm thử nặng nhẹ, nhìn bằng mắt, đặc biệt là gõ nghe tiếng kêu, thậm chí cắn, nhiều người có thể kết luận khá chính xác, do vàng có màu sắc, độ nặng, độ mềm và tiếng kêu khá riêng biệt. Đối với vàng miếng, trong điều kiện có thể ta có thể dùng lực uốn, hoặc xung lực tác động (dùng búa gỗ hoặc nhựa) miếng vàng giả sẽ rất cứng thậm chí có thể đột ngột gãy, miếng vàng thật vì khá dẻo nên sẽ cong đều.

Về mặt công thức, có thể thử vàng bằng cách phân tích thành phần hóa học, cách này thực hiện trong phòng thí nghiệm thuộc các viện phân tích. Cách khác là phân kim, dân chế tác vàng hay dùng, lấy hỗn hợp hai axit Clohydric và axit Nitric biến vàng thành hỗn hợp lỏng, sau đó cho kết tủa để loại bỏ tạp chất. Cách tiếp theo là dùng máy đo quang phổ, dựa vào các vạch của quang phổ để xác định được thành phần của vàng. Các cách trên cho kết quả chính xác tuy nhiên chỉ áp dụng cho các cơ sở chuyên nghiệp./.