5 đặc điểm cơ bản của CPI năm 2013

Diễn biến CPI năm 2013 có một số đặc điểm sau:

Một là, diễn biến giá thị trường về cơ bản tuân theo quy luật chung hàng năm: giá tăng vào 2 tháng đầu năm là thời điểm diễn ra Tết Nguyên đán cổ truyền dân tộc, sau đó giá có xu hướng ổn định từ tháng 3 đến tháng 9; xu hướng tăng nhẹ vào các tháng cuối trong năm. Cụ thể: Tháng 1 tăng 1,25%, tháng 2 tăng 1,32%, tháng 3 giảm 0,19%, tháng 4 tăng 0,02%, tháng 5 giảm 0,06%, tháng 6 tăng  0,05%, tháng 7 tăng 0,27%, tháng 8 tăng 0,83%, tháng 9 tăng 1,06%, tháng 10 tăng 0,49%, tháng 11 tăng 0,34%, tháng 12 tăng 0,51%.

Hai là, mức tăng cao nhất rơi vào các nhóm thuốc và dịch vụ y tế (12 tháng tăng 18,97%), nhóm giáo dục (12 tháng tăng 11,71%) do thực hiện lộ trình tăng giá dịch vụ y tế theo Thông tư liên tịch số 04/2012/TTLT-BYT-BTC-BLĐTB&XH của liên Bộ Y tế-Tài chính và dịch vụ giáo dục theo Nghị định số 49/NĐ-CP ngày 14/5/2010 của Chính phủ. Hai nhóm này đóng góp làm tăng 1,73% (chiếm 28,7%) CPI chung.

Ba là, giá lương thực giảm trong một số tháng (từ tháng 3 đến tháng 7) đã có tác dụng bù trừ sự tăng giá nhóm thực phẩm (dịp Tết Quý Tỵ 2013) và nhóm ăn uống ngoài gia đình, kết quả là chỉ số giá nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống (nhóm chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu tính CPI) chỉ tăng 5,08% đóng góp 2,3% vào chỉ số giá chung (chiếm 33,6%).        

Bốn là, xét theo địa phương và vùng lãnh thổ: hầu hết các tỉnh thành phố có chỉ số tăng giá chung 12 tháng (so với tháng 12/2012) xấp xỉ mức chỉ số chung cả nước; một số địa phương có chỉ số giá tăng cao hơn có nguyên nhân chủ yếu là tác động từ tăng giá học phí, viện phí theo lộ trình chung, không phải nguyên nhân từ mất cân đối cung cầu hàng hóa, dịch vụ.  

Công tác điều hành, quản lý và bình ổn giá năm 2013

Công tác quản lý, chỉ đạo điều hành giá năm 2013 diễn ra trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động phức tạp, thương mại sụt giảm mạnh, tăng trưởng toàn cầu thấp so với dự báo đầu năm, tác động tiêu cực đến nền kinh tế đã hội nhập sâu rộng và có độ mở lớn như nền kinh tế nước ta. Diễn biến kinh tế trong nước cho thấy: tổng cầu nội địa giảm mạnh, hàng tồn kho lớn, lãi suất tín dụng tăng cao; doanh nghiệp khó tiếp cận vốn, sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn. Thiên tai diễn biến phức tạp và bất thường đã ảnh hưởng nặng nề đến đời sống, sản xuất, cân đối cung cầu và tạo áp lực tăng giá hàng hóa lương thực thực phẩm cục bộ…, dịch bệnh trên gia súc gia cầm diễn biến phức tạp, kéo dài, đã ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống và tạo áp lực tăng giá hàng hóa, lương thực, thực phẩm cục bộ tại một số địa phương.

Tuy nhiên, nhờ những cố gắng nỗ lực của hệ thống chính trị, các bộ ngành và địa phương triển khai quyết liệt, đồng bộ các biện pháp thực hiện Nghị quyết số 01/NQ-CP về những giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2013 và Nghị quyết số 02/NQ-CP về giải pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp; các Nghị quyết phiên họp thường hàng tháng của Chính phủ đã đưa đến kết quả tích cực, thị trường, giá cả về cơ bản ổn định.

Bên cạnh đó, cũng có thể khẳng định các kết quả trên có được phần nào cũng do công tác chỉ đạo, quản lý, điều hành và bình ổn giá trong năm 2013 đã được triển khai rất quyết liệt, tập trung vào các nội dung sau:

Thứ nhất, hoàn thiện các chế độ, chính sách về quản lý giá như: Căn cứ Luật Giá, Bộ Tài chính đã trình và được Chính phủ ban hành ba Nghị định liên quan đến lĩnh vực giá gồm: Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giá, Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Giá về thẩm định giá, Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giá, phí, lệ phí, hóa đơn và chuẩn bị ban hành các Thông tư hướng dẫn thực hiện các Nghị định này; đã tổ chức tập huấn cho các địa phương về Luật giá và các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn Luật giá.

Thứ hai, theo dõi chặt chẽ diễn biến thị trường trong và ngoài nước, kịp thời áp dụng các biện pháp điều tiết cung cầu, bình ổn thị trường, nhất là các mặt hàng thuộc diện bình ổn giá, những mặt hàng thiết yếu cho sản xuất và đời sống, không để xảy ra thiếu hàng, sốt giá, đặc biệt là trong các dịp lễ, Tết; Đã ban hành các văn bản chỉ đạo và hướng dẫn các địa phương và đơn vị trực thuộc thực hiện các giải pháp quản lý, bình ổn giá và chống buôn lậu, gian lận thương mại.

Thứ ba, phối hợp với các Bộ, ngành thực hiện nhất quán chủ trương quản lý giá theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước đối với điện, than, xăng dầu, dịch vụ công theo lộ trình với mức độ và thời gian điều chỉnh phù hợp theo mục tiêu nhất quán: ưu tiên kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và bảo đảm an sinh xã hội; đã từng bước tăng cường tính minh bạch, công khai hóa chi phí, giá sản xuất, tiêu thụ điện, than, xăng dầu, dịch vụ công; tăng cường kiểm soát chặt chẽ các yếu tố hình thành giá đối với các mặt hàng Nhà nước định giá, những mặt hàng sản xuất theo đặt hàng từ ngân sách nhà nước.

Thứ tư, tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát việc chấp hành quy định pháp luật về quản lý giá. Bộ Tài chính đã phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Y tế và cơ quan liên quan trong việc quản lý giá sữa phù hợp với quy định hiện hành về quản lý giá và quy chuẩn an toàn thực phẩm; Yêu cầu các địa phương tăng cường công tác quản lý giá cả, thị trường; Không để xảy ra tình trạng đầu cơ, găm hàng, tăng giá bất hợp lý, tuỳ tiện;

Kiểm soát chặt chẽ việc tuân thủ các quy định pháp luật về quản lý giá trên địa bàn. Xử lý kiên quyết, kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về giá, nhất là lợi dụng chủ trương chính sách của Nhà nước về điều hành giá một số mặt hàng theo cơ chế thị trường để tăng giá bất hợp lý; Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền về sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ đặc biệt là chính sách điều hành giá các mặt hàng quan trọng tạo sự đồng thuận trong xã hội.

Thứ năm, các giải pháp tài chính cũng đã hỗ trợ các doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất - kinh doanh, hạ giá thành và tiêu thụ sản phẩm: triển khai Nghị quyết 02/NQ-CP của Chính phủ, Bộ Tài chính đã hướng dẫn và tổ chức thực hiện việc gia hạn 6 tháng thời hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đối tượng theo quy định tại Nghị quyết số 02/NQ-CP; gia hạn 6 tháng thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng (GTGT) đối với số thuế GTGT phải nộp đối với các doanh nghiệp đang thực hiện nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, qua đó tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có thêm nguồn lực để duy trì hoạt động sản xuất - kinh doanh, hạ giá thành sản phẩm; đẩy mạnh tiêu thụ hàng hóa.

Công tác điều hành, quản lý giá năm 2014

Dự báo tình hình kinh tế thế giới và trong nước

Trong Báo cáo tình hình và triển vọng kinh tế thế giới năm 2014 (tháng 12/2013), Liên hợp quốc đã nhận định kinh tế toàn cầu đang cải thiện nhưng vẫn còn tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro có thể khiến đà tăng trưởng đi chệch hướng. Với những dấu hiệu tích cực xuất hiện vào cuối năm 2013, Liên hợp quốc dự đoán tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ đạt mức 3% trong năm 2014; 3,3% trong năm 2015, cao hơn so với mức ước tính 2,1% trong năm 2013. Việc chấm dứt thời kỳ suy thoái kéo dài của khu vực sử dụng đồng euro và sự hồi phục của kinh tế Mỹ cũng như một số nền kinh tế lớn đang nổi trong đó có Trung Quốc được Liên hợp quốc đánh giá là những yếu tố chủ yếu kích thích kinh tế thế giới tăng trưởng.

Lạm phát trên toàn thế giới dự báo sẽ ở mức vừa phải trong năm 2014, một phần do sản xuất suy giảm, tỷ lệ thất nghiệp cao và việc tập trung vào các mục tiêu giảm nợ công của các nước phát triển. Các hoạt động giao dịch thương mại quốc tế dự kiến sẽ hồi phục nhẹ, lên mức 4,7% trong năm 2014. Giá cả hầu hết các nguyên liệu thô vẫn ổn định mặc dù những biến động bất ngờ liên quan đến nguồn cung có thể xảy ra trong đó bao gồm những xung đột địa chính trị có thể đẩy giá các mặt hàng này lên cao hơn.

Năm 2014, quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường, cho doanh nghiệp năm 2013 sẽ tiếp tục phát huy tác dụng, quá trình thảo luận tiến tới ký kết thực hiện các hiệp ước mới TPP, đòi hỏi nước ta phải cải thiện hơn nữa môi trường kinh doanh, hệ thống pháp luật, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp, sẽ thúc đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu kinh tế ... Những yếu tố đó báo hiệu sự phục hồi kinh tế trong nước sẽ rõ rệt hơn.

Tuy nhiên, năm 2014 cũng tiềm ẩn khả năng lạm phát tăng cao do tác động theo độ trễ của những chính sách tháo gỡ khó khăn sản xuất kinh doanh năm 2013, tình hình thiên tai, bão lũ, dịch bệnh trên cây trồng vật nuôi và việc tiếp tục thực hiện chủ trương điều hành giá theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước đối với một số hàng hóa, dịch vụ chiến lược, quan trọng thiết yếu (điện, than, dịch vụ khám chữa bệnh, học phí...).

Kỳ họp thứ 6 Quốc hội khoá XIII đã thông qua mục tiêu tổng quát về phát triển kinh tế 2014 là: “Tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát; tăng trưởng hợp lý và nâng cao chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế trên cơ sở đẩy mạnh thực hiện ba đột phá chiến lược gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế. Bảo đảm an sinh xã hội và phúc lợi xã hội, cải thiện đời sống nhân dân”. Các chỉ tiêu chủ yếu: Tổng sản phẩm trong nước (GDP) tăng khoảng 5,8%; Tốc độ tăng CPI khoảng 7%.

Để góp phần thực hiện các mục tiêu trên, công tác quản lý, điều hành và bình ổn giá năm 2014 cần tập trung là:

Tuyên truyền, phổ biến và tổ chức triển khai có hiệu quả Luật giá và các văn bản dưới Luật (Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Giá, Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Giá về thẩm định giá, các Thông tư hướng dẫn...) trên phạm vi cả nước.

Theo dõi sát diễn biến cung cầu, giá cả thị trường trong nước và quốc tế, làm tốt công tác thu thập, xử lý, phân tích và dự báo thông tin thị trường để kịp thời đề xuất các giải pháp bình ổn giá, kiềm chế lạm phát theo quy định của pháp luật, nhất là trong các dịp Lễ, Tết.

Tiếp tục thực hiện cơ chế giá thị trường, khuyến khích cạnh tranh về giá, áp dụng các biện pháp khuyến mại, giảm giá theo quy định của pháp luật hiện đang áp dụng đối với đại bộ phận hàng hóa dịch vụ trong nền kinh tế. Chủ động áp dụng các biện pháp bình ổn giá theo quy định của Luật giá.

Kiểm soát chặt chẽ giá hàng hoá, dịch vụ do Nhà nước định giá, hàng hóa dịch vụ thuộc diện bình ổn giá; hàng hóa dịch vụ do Nhà nước đặt hàng, giao kế hoạch chi từ ngân sách nhà nước. Thực hiện nghiêm quy định của Pháp luật về đấu thầu, đấu giá, thẩm định giá đối với hàng hóa, dịch vụ mua sắm từ nguồn ngân sách Nhà nước.

Tăng cường kiểm tra, thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật về giá, chú trọng kiểm tra, thanh tra về đăng ký giá, kê khai giá, niêm yết giá và công khai thông tin về giá, nhất là đối với các mặt hàng nguyên nhiên vật liệu cơ bản và hàng tiêu dùng thiết yếu. Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp khác góp phần bình ổn thị trường và kiềm chế lạm phát như: chính sách tài khoá chặt chẽ, chính sách tiền tệ linh hoạt. Điều hành lãi suất phù hợp với mục tiêu kiểm soát lạm phát; Quản lý chặt chẽ, hiệu quả đầu tư công; tăng cường quản lý thị trường, hoàn thiện hệ thống phân phối lưu thông...