Thưa ông, vì sao phải giới hạn số DN XK gạo còn 100 DN?

Theo Nghị định 109/2010/NĐ-CP về kinh doanh XK gạo, kể từ ngày 1-10 chỉ có 100 đầu mối được cấp giấy phép kinh doanh XK gạo. Việc giới hạn này là cần thiết nhằm hạn chế việc cạnh tranh phá giá, gây bất lợi cho XK gạo Việt Nam.

Tuy nhiên, hiện các ban, ngành cùng VFA đang trong quá trình đi kiểm tra, đánh giá lại các DN đã được cấp giấy phép XK gạo và phát hiện có nhiều vấn đề. Nhiều DN có giấy phép 5 năm nhưng kho bãi còn rất sập sệ hay một số DN cho tới nay vẫn chưa có hợp đồng XK nào. Và chúng tôi đang rất cảnh giác với những trường hợp DN Trung Quốc vào núp bóng đằng sau các DN này để lũng đoạn thị trường.

Xin ông cho biết những chế tài đối với các DN XK gạo vi phạm?

Các đầu mối XK gạo nếu vi phạm một trong các điều kiện sau sẽ bị rút giấy phép kinh doanh XK gạo: Thứ nhất, khi kiểm tra lại, nếu cơ sở vật chất không đảm bảo; thứ hai, trong vòng 1 năm không tham gia XK gạo hoặc số lượng gạo XK không đúng với quy định (10.000 tấn/năm); thứ ba, DN vi phạm các quy định của Nghị định 109 hoặc quy định của VFA.

Cả nước hiện có khoảng 117 DN hội đủ các điều kiện để xin cấp giấy phép kinh doanh XK gạo, như vậy đã có 17 DN bị dôi ra. Tuy nhiên, các DN này vẫn còn có cơ hội, vì trong quá trình kinh doanh XK gạo, nếu có đầu mối nào vi phạm các quy định và bị rút giấy phép kinh doanh các DN còn lại sẽ được lựa chọn để thay thế,  dựa vào ngày nộp hồ sơ của họ.

Có ý kiến đề nghị cho phép DN ký các hợp đồng thương mại vào các thị trường tập trung, xin cho biết ý kiến của ông về vấn đề này?

Hiện tất cả các thành phần kinh tế có đăng ký kinh doanh trong lĩnh vực lương thực đều được XK gạo nếu có giấy phép của Bộ Công Thương, không bị hạn chế bằng hạn ngạch. Đầu năm, trên cơ sở chỉ tiêu định hướng XK của Chính phủ, VFA chỉ đăng ký giá sàn XK, hợp đồng XK và tổ chức điều hành hoạt động XK gạo dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Công Thương chứ không phân chỉ tiêu cho địa phương hay đơn vị nào.

Sắp tới, VFA sẽ có những điều chỉnh nhất định về quy chế XK gạo vào thị trường tập trung để DN có thể khai thác những hợp đồng thương mại với khối lượng nhỏ, hoặc quy định loại gạo nào mới được XK và sẽ có quy định giá sàn. VFA sẽ tiến hành họp với các DN hội viên, lấy ý kiến thống nhất mới đưa ra kiến nghị với bộ, ngành và Chính phủ về vấn đề này.

Xin ông cho biết những dự báo về XK gạo cho năm 2013?

Theo tôi đầu năm 2013 tình hình XK gạo của Việt Nam sẽ rất thuận lợi. Bên cạnh các thị trường truyền thống, chúng ta cũng bắt đầu chuyển đổi mặt hàng gạo sang các thị trường trước kia của Thái Lan như Trung Quốc, châu Phi… và cũng thành công.

Trong quí IV-2012 Indonesia sẽ NK từ 600.000 đến 750.000 tấn gạo. Còn lại họ sẽ để đến tháng 1 và tháng 2 - 2013 rồi nhập tiếp. Tính chung trong năm nay Indonesia sẽ nhập từ 1 đến 1,2 triệu tấn. Vừa qua Vinafood 2 đã ký bán 300.000 tấn cho Indonesia, giao hàng từ nay đến cuối năm.

Tóm lại, giá gạo XK trong quí IV-2012 và trong quí I-2013 sẽ ở mức cao.