Những năm gần đây, đa số các quốc gia trên thế giới đã có những thay đổi về chính sách thuế nhằm thích ứng với quá trình toàn cầu hóa và những thách thức từ sự phát triển của nền kinh tế số. Xói mòn cơ sở tính thuế và chuyển lợi nhuận là một thách thức lớn đối với chính phủ các nước, đặc biệt là các nước đang phát triển. Nhiều nước đã xây dựng các chuẩn mực mới để bảo vệ cơ sở tính thuế và nguồn thu ngân sách, đồng thời cũng tăng cường các hoạt động hợp tác quốc tế thực hiện các giải pháp chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển lợi nhuận.

Thuế tiêu dùng là một trong các loại thuế đóng góp số thu lớn, ổn định cho ngân sách nhà nước, với đặc điểm có phạm vi áp dụng rộng, thu gián tiếp nên tương đối dễ thu. Bài viết tóm lược cơ sở lý thuyết cơ bản về thuế tiêu dùng, đánh giá thực trạng cơ sở thuế tiêu dùng ở Việt Nam và nêu một số khuyến nghị nhằm mở rộng cơ sở thuế tiêu dùng ở Việt Nam trong giai đoạn tới.

Đối với thuế đánh vào thu nhập, việc tăng thuế suất là đi ngược lại xu hướng cạnh tranh và hội nhập của thế giới, vì vậy, biện pháp mà nhiều quốc gia lựa chọn chính là mở rộng cơ sở tính thuế và nâng cao hiệu quả quản lý thuế để kiểm soát các hành vi trốn thuế, tránh thuế. Với xu hướng nêu trên, bài viết phân tích một số cách thức đã được các quốc gia áp dụng để mở rộng cơ sở thuế đánh vào thu nhập và đưa ra một số đề xuất cho Việt Nam nhằm đảm bảo mục tiêu công bằng cho mọi đối tượng có thu nhập, tăng thu cho ngân sách nhà nước nhưng không để xảy ra tình trạng lạm thu hay gia tăng gánh nặng thuế đối với người nộp thuế.

Mở rộng cơ sở thuế phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội nhằm tăng thu ngân sách nhà nước và tăng cường khả năng quản lý của Nhà nước là xu hướng chung của tất cả các quốc gia. Thuế tài sản ở Việt Nam hiện hành vẫn còn những khoảng trống về cơ sở thuế. Bài viết tập trung đánh giá cơ sở thuế tài sản theo luật định và những định hướng nhằm lấp đầy khoảng trống cơ sở thuế của thuế tài sản ở Việt Nam thời gian tới.

Hỗ trợ cho chi tiêu công có hai nguồn chính là thu thuế và vay nợ. Tại Việt Nam, khi nợ của Chính phủ tăng với lãi suất cao dần và thâm hụt ngân sách dai dẳng thì việc gia tăng số thu thuế trên nền tảng mở rộng cơ sở thuế là giải pháp tài khóa phù hợp hơn so với việc phải nâng thuế suất. Cơ sở thuế là một hàm phụ thuộc nhiều biến số, chúng khác nhau ở các quốc gia, thậm chí trong một quốc gia cũng khác nhau qua từng giai đoạn phát triển. Bài viết thảo luận về các vấn đề sẽ nảy sinh, khi tiến hành mở rộng cơ sở thuế trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập toàn diện vào nền kinh tế quốc tế.

Số thu từ thuế phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó cơ sở thuế là một trong những yếu tố đóng vai trò quan trọng nhất. Bài viết giới thiệu vắn tắt những vấn đề lý luận về cơ sở thuế và đề xuất một số nội dung cụ thể nhằm mở rộng cơ sở thuế của Việt Nam, trong đó tập trung chủ yếu vào đề xuất giảm đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng, mở rộng đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và thu hẹp diện ưu đãi thuế.