Lãi suất có thể giảm thêm bao nhiêu?

Chính phủ yêu cầu ngân hàng nhà nước (NHNN) tiếp tục điều hành giảm lãi suất tín dụng nhằm tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế và hỗ trợ các doanh nghiệp (DN). Đây có thể xem là một áp lực đối với ngành Ngân hàng. Bởi muốn giảm lãi suất cho vay (LSCV) cần giảm tiếp lãi suất huy động, trong khi không lâu trước đó, trần lãi suất huy động đã được đưa về mức 7,5%/năm. Nhiều ý kiến cho rằng dư địa giảm lãi suất không còn nhiều, do mục tiêu giữ ổn định của tiền đồng vẫn luôn là một ưu tiên hàng đầu.

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu – chuyên gia tài chính ngân hàng, giả thiết lạm phát năm nay (trên cơ sở diễn biến của 3 tháng vừa qua) chỉ ở mức 6,5%. Khi đó có thể giảm tiếp trần lãi suất huy động về 7%/năm và LSCV bình quân về 10%/năm. Đây là mức lãi suất được nhìn nhận hợp lý với bối cảnh kinh tế của Việt Nam hiện nay.

“Không thể nào bắt buộc các ngân hàng phải chịu lỗ mà phải cho họ một biên độ lợi nhuận (NIM) khoảng 3% là vừa vặn”, TS. Hiếu nói. Mức giảm như vậy tuy không lớn nhưng vẫn giúp tác động tích cực đến thị trường; đồng thời giúp cho NHNN thực hiện được các mục tiêu của CSTT, phù hợp với diễn biến lạm phát vẫn đảm bảo ổn định tỷ giá.

Quan trọng hơn, điều này được xem là thông điệp về quỹ đạo giảm - ổn định của lãi suất và sẽ được thị trường và DN đón nhận một cách tích cực. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng dự báo, lạm phát năm nay có thể sẽ ở mức cao hơn, ví dụ 7 - 8% và trong trường hợp đó liệu có thể chấp nhận mức lãi suất thực âm để kéo lãi suất cho vay về 10%/năm?

Cũng chính bởi áp lực lạm phát còn rất lớn nên NHNN tỏ ra rất thận trọng trong việc điều hành lãi suất. Sự thận trọng này cũng được nhiều chuyên gia tán đồng cho rằng “rất cần thiết” trong bối cảnh hiện nay.

Bên cạnh đó nhiều chuyên gia cũng cho rằng, mức NIM 3% là phù hợp với những ngân hàng lành mạnh, có chi phí hoạt động, chi phí vốn, dự phòng rủi ro... ở mức hợp lý. Riêng đối với các ngân hàng yếu kém, có chi phí và nợ xấu cao thì mức NIM 3% khó có thể áp dụng được ngay.

Tuy nhiên, từ nay đến giữa năm các ngân hàng này cũng buộc phải đạt để có thể tồn tại được. Đồng thời với đó, quá trình tái cơ cấu hoạt động và tổ chức, thúc đẩy xử lý nợ xấu ở những ngân hàng này cần được thúc đẩy mạnh.

Bên cạnh đó, một số chuyên gia cũng đề xuất, NHNN có thể giảm thêm các lãi suất chủ chốt để hỗ trợ NHTM trong giảm chi phí vốn. Đồng thời NHNN có thể dùng các công cụ như dự trữ bắt buộc, nghiệp vụ thị trường mở, tái cấp vốn... để điều tiết khi cần thiết.

Không nới lỏng điều kiện cho vay

Chỉ đạo của Chính phủ là tháo gỡ khó khăn về điều kiện, thủ tục vay vốn để tín dụng nhanh chóng đi vào nền kinh tế. Có nhiều ý kiến khác nhau về việc hiểu “thông điệp” trên của Chính phủ thế nào cho đúng.

Ví dụ, nếu nới lỏng về điều kiện tín dụng để DN tiếp cận vốn dễ hơn, tình trạng cho vay “thiếu chuẩn” có thể xảy ra, dẫn đến hậu quả khó lường hơn về sau... Tuy nhiên, đa số ý kiến nhìn nhận, tháo gỡ khó khăn ở đây không có nghĩa là nới lỏng các điều kiện cho vay, mà là việc ngân hàng thay đổi tư duy cũng như cần điều chỉnh, tinh giản các thủ tục đằng sau việc cấp tín dụng.

“Ngân hàng cần là bạn đồng hành thực sự của DN, giúp DN chứ không phải là cho vay xong thì đứng cầm “cái gậy” tín dụng đó để sẵn sàng “gõ đầu” DN thì không nên”, một chuyên gia bình luận.

DN cần đồng hành với ngân hàng bằng những thông tin tài chính minh bạch

TS. Hiếu cho rằng: “Các ngân hàng không nên tháo lỏng các chỉ tiêu về cấp tín dụng. Tất cả các tiêu chuẩn cần được tuân thủ một cách chặt chẽ để chất lượng tín dụng tốt lên. Vấn đề ở đây là cần điều chỉnh các thủ tục để giảm bớt những rườm rà, phức tạp, tốn thời gian không cần thiết cho khách hàng”.

Chuyên gia này dẫn chứng, chẳng hạn ngân hàng quyết định cấp một gói tín dụng cho khách hàng. Khoản tín dụng ấy được giải ngân nhiều lần, nhưng mỗi lần giải ngân thì lại phải kiểm tra xem vốn được đưa cho ai, mua những loại hàng hóa nào, hợp đồng đầu vào – đầu ra...

“Tất cả những cái đó gây ra một sự phiền phức, làm chậm tiến trình giải ngân và thực sự không cần thiết. Bởi một khi đã có quyết định cấp tín dụng, tức là ngân hàng đã phải phải xem xét, phân tích, thẩm định rất kỹ khả năng vay và trả của khách hàng rồi”, chuyên gia này lý giải.

Như vậy, những thủ tục phía sau trong quá trình thực hiện cấp tín dụng như vậy có thể tinh giản đi. Ngược lại, về phía các DN cũng phải có trách nhiệm đồng hành cùng với các ngân hàng trong tháo gỡ khó khăn, bằng cách thông tin tài chính minh bạch, sổ sách rõ ràng. Khi DN chứng tỏ được mình là khách hàng tin tưởng được thì chắc chắn ngân hàng cũng rất muốn giúp để giải quyết vì lợi ích chung.

Cán bộ tín dụng của một số ngân hàng cho biết, vẫn còn tình trạng có DN trên sổ sách cung cấp những số liệu “ngon lành”, nhưng khi ngân hàng đi thực tế kiểm tra thì lại khác. Đây là ví dụ cho thấy sự tin tưởng nhau giữa ngân hàng và DN còn có vấn đề và dẫn đến tình trạng các bên đều ở trong “thế thủ”, nhất là trong bối cảnh kinh tế còn khó khăn và nợ xấu cao.

“Tình trạng một DN có tới 3 loại sổ (một sổ để đối phó với ngân hàng, một sổ đối phó với cơ quan thuế và một sổ cho ông chủ DN) cần được loại bỏ hoàn toàn. Có như vậy thì các bên mới tin tưởng và hỗ trợ lẫn nhau”, TS. Hiếu nhìn nhận.