Những bước chân đầu tiên và sự chuyển mình

Lịch sử KBNN gắn liền với sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào năm 1945. Chỉ một năm sau đó, vào ngày 29/5/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 75/SL, thành lập Nha Ngân khố trực thuộc Bộ Tài chính. Đây chính là tiền thân của hệ thống KBNN ngày nay, với các chức năng ban đầu tập trung vào việc in và phát hành tiền của Chính phủ, quản lý quỹ Ngân sách Nhà nước (NSNN), cùng với việc quản lý các tài sản quý của Nhà nước như vàng, bạc, kim khí quý và đá quý.

Đến năm 1951, để phù hợp với bối cảnh kinh tế và tài chính mới, nhiệm vụ của Nha Ngân khố được chuyển giao sang hệ thống Ngân hàng, cụ thể là Ngân hàng Quốc gia Việt Nam (sau này là Ngân hàng Nhà nước).

Trong giai đoạn này, Ngân hàng Nhà nước đóng vai trò kép, vừa quản lý nhà nước về tiền tệ - tín dụng, vừa thực hiện các nhiệm vụ của Nha Ngân khố, bao gồm chấp hành quỹ NSNN, tập trung nguồn thu, tổ chức cấp phát chi trả các khoản chi theo lệnh của cơ quan tài chính, kế toán thu chi NSNN, in tiền, phát hành tiền và quản lý dự trữ nhà nước.

Tái lập và hành trình hiện đại hóa

Tuy nhiên, trước yêu cầu tách bạch quản lý quỹ NSNN với quản lý tiền tệ để phù hợp với cơ chế quản lý kinh tế mới, ngày 02/02/1990, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 25-TC/TCCB về việc tái thành lập Hệ thống KBNN trực thuộc Bộ Tài chính.

Chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/04/1990, KBNN được giao các chức năng quan trọng như quản lý quỹ NSNN (bao gồm quỹ ngoại tệ tập trung của Nhà nước), quỹ Dự trữ tài chính nhà nước, tiền và tài sản tạm thu tạm giữ, huy động vốn cho NSNN và đầu tư phát triển, cùng với việc cấp phát vốn NSNN cho các chương trình mục tiêu.

Trải qua 35 năm tái thành lập và phát triển, KBNN đã không ngừng đổi mới, trở thành một tổ chức hiện đại, đóng góp tích cực vào việc xây dựng nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững, công khai và minh bạch.

Đặc biệt, từ năm 2007, việc triển khai các Chiến lược phát triển KBNN được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (Quyết định số 138/2007/QĐ-TTg và Quyết định 455/QĐ-TTg) đã thúc đẩy mạnh mẽ quá trình cải cách, hiện đại hóa toàn diện trên các mặt cơ chế chính sách, tổ chức bộ máy, nguồn nhân lực và công nghệ thông tin.

Nhờ đó, KBNN đã hoàn thiện và thực hiện xuất sắc chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về quỹ NSNN, các quỹ tài chính nhà nước, quản lý ngân quỹ nhà nước, tổng kế toán nhà nước và huy động vốn cho NSNN thông qua phát hành trái phiếu Chính phủ.

Tinh gọn bộ máy – Nâng cao hiệu quả hoạt động

Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh cải cách hành chính, KBNN đã thể hiện sự tiên phong khi thực hiện một cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy. Thực hiện chủ trương của Đảng và Chính phủ về việc tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, KBNN đã khẩn trương xây dựng Đề án sắp xếp tổ chức bộ máy, quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức.

Đồng thời, các phương án sắp xếp nhân sự, chuyển đổi dữ liệu và hướng dẫn quy trình nghiệp vụ cũng được triển khai để đảm bảo hệ thống KBNN tinh gọn, hoạt động không gián đoạn, đáp ứng kịp thời nhu cầu thu – chi NSNN trên toàn quốc.

Sau sắp xếp, cơ cấu tổ chức của KBNN được tinh gọn đáng kể. Tại cơ quan KBNN có 10 đơn vị bao gồm: Ban Chính sách - Pháp chế; Ban Kế toán Nhà nước; Ban Quản lý ngân quỹ; Ban Tổ chức cán bộ; Ban Tài vụ - Quản trị; Ban Quản lý hệ thống thanh toán; Ban Công nghệ thông tin và Chuyển đổi số; Ban Giao dịch; Thanh tra Kho bạc Nhà nước và Văn phòng.

Tại địa phương, KBNN được tổ chức thành 20 Kho bạc Nhà nước khu vực, với mỗi khu vực bố trí bình quân 10 phòng tham mưu, giúp việc và tổng số 350 Phòng Giao dịch trong toàn hệ thống. Như vậy, sau sắp xếp, KBNN đã cắt giảm 465 đầu mối, đạt tỷ lệ trên 44%, giúp giảm thiểu bộ máy cồng kềnh và tăng hiệu quả hoạt động.

Việc sắp xếp tổ chức bộ máy đã được KBNN hoàn thành và đi vào hoạt động ngay từ thời điểm ngày 15/03/2025, đồng bộ với các hệ thống dọc trong ngành Tài chính. Thành công này có được nhờ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Đảng, Chính phủ và Lãnh đạo Bộ Tài chính, cùng với kế hoạch triển khai khoa học và sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan.

Đặc biệt, KBNN đã nhận được sự đồng thuận cao từ cán bộ, công chức và người lao động, cũng như các tổ chức, đơn vị, cá nhân có giao dịch, nhờ vào các chương trình, kế hoạch truyền thông hiệu quả trên cả nước.

Với quyết tâm chính trị cao, tinh thần đoàn kết và nỗ lực vượt khó của toàn thể cán bộ, công chức, KBNN đã thực hiện thành công mục tiêu sắp xếp tổ chức bộ máy, góp phần xây dựng bộ máy của hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh, hoạt động hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả.

Kiến tạo "Kho bạc số" và văn hóa nghề nghiệp

Hành trình 35 năm tái thành lập của KBNN không chỉ là câu chuyện về sự trưởng thành và tinh gọn bộ máy mà còn là minh chứng cho những nỗ lực không ngừng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động. Với tầm nhìn đến năm 2030, KBNN đã xác định rõ con đường phát triển, lấy chuyển đổi số và hiện đại hóa làm trọng tâm.

KBNN đang mạnh mẽ thực hiện cuộc cách mạng chuyển đổi số, hướng tới xây dựng một "Kho bạc số" hiện đại, minh bạch và hiệu quả. Các quy trình nghiệp vụ được tự động hóa, ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm giảm thiểu thời gian, chi phí và tăng sự hài lòng cho khách hàng.

Hệ thống Dịch vụ công trực tuyến là một ví dụ tiêu biểu, giúp người dân và doanh nghiệp thực hiện các giao dịch với KBNN một cách thuận tiện, nhanh chóng và chính xác.

Bên cạnh đó, KBNN tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc thực thi chính sách tài khóa, kiểm soát ngân quỹ quốc gia và quản lý hiệu quả các nguồn lực tài chính công. Những cải cách trong quản lý ngân quỹ, kế toán nhà nước và kiểm soát chi ngân sách đã góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và kỷ luật tài chính.

Không chỉ tập trung vào hiệu quả hoạt động, KBNN còn chú trọng xây dựng văn hóa nghề – một giá trị cốt lõi làm nên bản sắc riêng của hệ thống. Lòng tự trọng, tính kỷ luật, sự trung thực và tinh thần trách nhiệm là những giá trị mà mỗi cán bộ, công chức KBNN luôn lấy làm kim chỉ nam trong công việc.

79 năm đã qua, KBNN đang vững bước trên hành trình mới – hành trình của sự chuyển mình để vươn xa hơn. Với sự trưởng thành qua năm tháng, sự tinh gọn trong bộ máy và hiệu quả trong hoạt động, KBNN không chỉ tiếp tục khẳng định vai trò là “người giữ ngân khố quốc gia” mà còn là một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế Việt Nam.

Trong tương lai, với tầm nhìn chiến lược và sự nỗ lực không ngừng nghỉ, KBNN sẽ tiếp tục viết nên những trang sử vẻ vang, đồng hành cùng dân tộc trên con đường phát triển thịnh vượng, xứng đáng với lòng tin và kỳ vọng của Đảng, Chính phủ và nhân dân.