Ngày 8-11, ông Đỗ Công Chính, Tổng giám đốc Công ty Vàng bạc Đá Quý Sài Gòn (SJC), cho biết đến nay, số lượng vàng chuyển đổi sang vàng SJC chuẩn là gần 168.000 lượng. Trong quá trình kiểm định, số lượng vàng "phi SJC" bình quân không đủ tuổi khoảng 10%.

Cụ thể, trong số 61.205 lượng vàng của 5 thương hiệu vàng "phi SJC" đã được Công ty SJC kiểm định, có 54.945 lượng vàng đạt chuẩn 4 số 9 (999,9), còn lại 6.260 lượng chỉ đạt ở 3 số 9 đầu, còn số cuối chỉ ở khoảng 5 hoặc 6 (999,5 hoặc 999,6).

Các thương hiệu không đạt khác nhau: ít nhất là 5%, nhiều nhất lên đến 55-57%. Tuy nhiên, ông Chính không tiết lộ thương hiệu vàng nào vì đây là vấn đề tế nhị mà SJC không thể công bố. Ngoài ra, trong quá trình người dân đem vàng đến công ty để ép bao, Công ty SJC cũng đã phát hiện ra có loại vàng giả, vàng nhái SJC. Công ty SJC đã có báo cáo cụ thể việc này với Tổ giám sát của NHNN chi nhánh TPHCM và UBND TP và đang chờ ý kiến của cơ quan chức năng.

Trả lời báo chí về vấn đề nhiều đơn vị đặt ra là "chuẩn" kiểm định, ông Chính cho biết, một số đơn vị đã đề nghị đưa máy của mình sang SJC cùng kiểm định để tiến hành cho nhanh. Công ty SJC cũng đồng ý và để hai bên tiến hành thực hiện nhưng sau khi thực hiện, kết quả của các thông số không giống nhau. Có loại vàng đưa vào máy của doanh nghiệp thì đạt 999,9 trong khi đưa vào máy SJC chỉ có 999,5 và ngược lại, vàng 999,5 , 999,6 của SJC đưa vào máy đó thì lại đạt 999,9.

"Tôi không biết chuẩn máy của các đơn vị khác như thế nào nhưng máy kiểm định của SJC được Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt làm dựa theo tiêu chuẩn chất lượng vàng ký của Thụy sỹ. Công ty SJC được NHNN yêu cầu phải chuyển đổi sang hương hiệu vàng SJC nên công ty phải kiểm định chất lượng chặt chẽ và theo tiêu chuẩn của SJC để đảm bảo uy tín thương hiệu." - ông Chính nói.

Về chất lượng của cùng 1 thương hiệu vàng không giống nhau, ông Trần Thu Anh, Phó Giám đốc Xí nghiệp nữ trang SJC Tân Thuận lý giải: Các doanh nghiệp làm vàng miếng khi thì dùng vàng ký, khi thì dùng vàng phân kim nên chất lượng sẽ không giống nhau. Đối với những loại vàng phân kim không kỹ thì sẽ bị lẫn tạp chất là những kim loại khác như bạc, đồng...

Có lô vàng đạt tỉ lệ tuổi thấp từ 55% đến 57%

Công ty SJC khẳng định trong quá trình chuyển đổi vàng miếng các thương hiệu khác, đã phát hiện nhiều lô vàng không đủ chất lượng nên phải trả về khiến quá trình dập vàng mất nhiều thời gian hơn. Thậm chí một số lô vàng kiểm định tỉ lệ tuổi chỉ đạt từ 55% đến 57%. Phía SJC đã báo cáo tình hình này lên UBND TP.HCM và NHNN Chi nhánh TP.HCM chờ ý kiến.

Theo một chuyên gia trong ngành, để đủ chuẩn máy kiểm định vàng phải đạt bốn yếu tố. Thứ nhất, máy phải có hiệu chuẩn của nhà sản xuất. Ví dụ, máy được nhập khẩu từ Đức thì phải có hiệu chuẩn của nhà sản xuất từ Đức. Mặt khác, đơn vị sản xuất phải đủ điều kiện cấp hiệu chuẩn và phải hiệu chuẩn máy này theo định kỳ. Thứ hai, là phải có bộ mẫu chuẩn như mẫu chuẩn vàng bốn số 9, mẫu chuẩn vàng tỉ lệ 75%, 40%... Nói đơn giản, mẫu này là một miếng vàng mẫu được bán rất đắt. Chẳng hạn, nếu muốn kiểm tra máy thì một trong các bước quan trọng là bỏ miếng vàng mẫu này vào. Nếu mẫu là vàng 75%, máy chạy đúng thông số 75% là chính xác.

Thông thường, những bộ mẫu chuẩn này được cấp bởi các phòng thí nghiệm lớn có đủ chức năng. Trên thế giới nổi tiếng có các phòng thí nghiệm ở Thụy Sĩ và Ba Lan đủ chức năng này. Thứ ba, phải biết sai số của máy kiểm định vàng là bao nhiêu chứ nếu chỉ sử dụng kết quả kiểm định từ máy thì không biết lúc nào máy cho kết quả sai, khi nào cho kết quả đúng. Thứ tư, phòng thí nghiệm phải đạt quy trình chuẩn ISO. Trên thế giới, quy trình phòng thí nghiệm chuẩn đều có văn bản hướng dẫn chạy, các chuẩn được bán rất đắt.

Thậm chí, theo vị chuyên gia trên, ngay cả vàng chìa khóa bốn số 9 trên thế giới cũng từng bị trộn vonfram vào và được rao bán công khai ở Trung Quốc. Mới đây, một công ty của Trung Quốc công khai rao bán loại vàng thỏi được làm giả tinh vi, có lõi bằng kim loại rẻ tiền. Trước đó, loại vàng giả này xuất hiện ở New York (Mỹ) buộc Cục Điều tra Liên bang (FBI) phải vào cuộc. Điều đó cho thấy có thể chỉ khoảng 0,1% số vàng chuẩn bốn số 9 đang nằm ở các ngân hàng trung ương các nước trên thế giới. Bởi vậy, ngay cả vàng bốn số 9 cũng cần được kiểm tra trước khi đưa vào dập.

Thế nên nhiều chuyên gia cho rằng SJC chỉ là đơn vị sản xuất còn đơn vị kiểm định chất lượng vàng nên chăng là một đơn vị độc lập mà NHNN chỉ định. Chẳng hạn, Nghị định 24 về quản lý vàng có quy định, Bộ Khoa học-Công nghệ và Môi trường có nhiệm vụ thực hiện điều này. Cụ thể là bộ này chủ trì phối hợp với các cơ quan có trách nhiệm ban hành tiêu chuẩn chất lượng cũng như kiểm định phương tiện đo lường của các doanh nghiệp kinh doanh vàng.