Lỗ hổng an ninh hàng không: Nhân tố con người
(Tài chính) Vụ tai nạn thảm khốc máy bay Airbus A320 của hãng hàng không Đức Germanwings đã bộc lộ những lỗ hổng trong công tác bảo đảm an toàn bay của thế giới. Ở đây, nhân tố con người đã không được lưu tâm thỏa đáng và hậu quả là 150 hành khách đã trở thành nạn nhân của một phi công có vấn đề về tâm thần.
Hàng loạt hãng hàng không của Canada đã lập tức áp dụng quy định này, trong đó có Air Canada, Westjet và Air Transat. Bộ trưởng Giao thông vận tải Canada Lisa Raitt cho biết chỉ thị khẩn cấp này là “bắt buộc và có hiệu lực ngay lập tức”.
Tại châu Âu, Hãng hàng không EasyJet của Anh là hãng máy bay giá rẻ lớn nhất trong khu vực cũng thông báo thay đổi quy định an toàn bay. Các hãng hàng không như Icelandair của Iceland, Norwegian Air Shuttle - hãng máy bay giá rẻ lớn thứ ba châu Âu - của Na Uy, Ryanair của Ireland, Finnair của Phần Lan và Iberia của Tây Ban Nha hay Air New Zealand cũng lập tức rà soát và cập nhật các quy định mới trên chuyến bay. Theo đó, nếu một trong hai phi công điều khiển máy bay cần phải rời buồng lái trong thời gian ngắn, một thành viên khác sẽ phải vào vị trí thay thế.
Tổ chức Hàng không dân sự quốc tế (ICAO) đã yêu cầu tất các nước thành viên tiến hành kiểm tra bắt buộc đối với tất cả các phi công buộc để đánh giá sức khỏe cả về thể chất và tinh thần. Tổ chức trên nêu rõ, nếu có bất kỳ vấn đề nào về sức khỏe, các phi công cần phải được kiểm tra kỹ lưỡng hơn, đặc biệt liên quan tới tâm thần.
Hiện các điều tra viên vẫn đang tập trung vào hồ sơ bệnh lý với nhiều điểm đáng nghi ngờ của cơ phó, người vốn có sức khỏe tâm thần rất yếu và đang trong quá trình điều trị trầm cảm dài ngày. Tuy nhiên viên phi công này đã giấu mọi thông tin trên với các nhà chức trách để tiếp tục tham gia vào đội bay, và đây được coi là nguyên nhân có thể dẫn đến vụ tai nạn thảm khốc.
Theo các tài liệu y tế mô tả bệnh lý thu được tại nhà riêng, bác sĩ đã hai lần yêu cầu viên phi công người Đức này nghỉ làm để tập trung chữa bệnh. Song Lubitz đã không thông báo lại với các nhà quản lý hãng hàng không Germanwings cũng như nơi làm việc. Các giấy tờ cho thấy đối tượng này phải nghỉ làm để tới cơ sở y tế điều trị bệnh vào đúng ngày anh ta điều khiển máy bay Airbus lao vào núi.
Ngoài ra, không có bất cứ giấy tờ gì cho thấy hành động của người này có liên quan tới lý do chính trị hay tôn giáo. Về địa điểm máy bay bị nạn, một thành viên trong CLB bay của Lubitz cho biết viên phi công này bị dãy Alps ám ảnh. Do vậy, giả thuyết cho rằng phi công người Đức đã chọn địa điểm để tự sát mà không cần biết hậu quả với bao người khác là hoàn toàn có cơ sở.
Thực tế, vụ của phi công Đức này không là vụ đầu tiên cơ quan chức năng để lọt lưới các cơ trưởng và cơ phó - phần lớn bị rối loạn tâm thần, mất khả năng kiểm soát tư duy và vô tình trao tính mạng hàng trăm hành khách vào tay họ. Lịch sử hàng không thế giới đã chứng kiến nhiều tấn thảm kịch tương tự.
Các vụ tai nạn do phi công có vấn đề về tâm thần
- Ngày 9/2/1982: Máy bay DC-8 của Hãng hàng không Nhật Bản Japan Airlines chở 166 hành khách và 8 thành viên phi hành đoàn đâm xuống vịnh Tokyo khi đang hạ cánh xuống sân bay Haneda. Vụ tai nạn đã làm 24 người thiệt mạng. Sau vụ tai nạn, cơ trưởng Seiji Katagiri, 35 tuổi, đã bị bắt sau khi cơ quan điều tra cho thấy biết chính Katagiri chủ động tắt động cơ máy bay khi đang hạ cánh. Các bác sĩ kết luận, Katagiri có tiền sử bệnh tâm thần nên không bị kết án.
- Ngày 21/8/1994: Máy bay ATR 42 của Hãng hàng không Royal Air Maroc đâm xuống dãy núi Atlas chỉ 10 phút sau khi cất cánh ở phía Nam Morocco. Toàn bộ 44 hành khách và nhân viên phi hành đoàn thiệt mạng. Điều tra cho thấy cơ trưởng Younes Khayati, 32 tuổi, đã vô hiệu hóa hệ thống bay tự động của chiếc ATR 42 rồi lái máy bay đâm xuống đất.
- Ngày 19/12/1997: Máy bay Boeing 737 mang số hiệu 185 của Hãng hàng không Singapore SilkAir đâm xuống con sông Musi ở Indonesia, khi trên hành trình từ Thủ đô Jakarata, Indonesia tới Singapore. Toàn bộ 104 hành khách và nhân viên phi hành đoàn đã thiệt mạng. Cơ trưởng Tsu Wai Ming đã chủ động gây tai nạn. Lý lịch của cơ trưởng cho biết ông này đã gặp rất nhiều khó khăn về tài chính và bị nghi là mắc bệnh thần kinh nên đã có ý định tự sát.
- Ngày 31/10/1999: Chuyến bay 990 của Hãng hàng không Ai Cập Egypt Air từ New York tới Cairo rơi xuống Đại Tây Dương, cướp đi sinh mạng của toàn bộ 217 hành khách và nhân viên phi hành đoàn. Kết quả phân tích dữ liệu từ hộp đen cho thấy phi công Gameel Al-Batouti đã chủ động điều khiển máy bay đâm xuống biển.
- Ngày 29/11/2013: Chuyến bay mang số hiệu TM 470 của Hãng hàng không Mozambique Airlines bay từ Thủ đô Maputo của Mozambique đến Angola đã rơi xuống vùng Đông Bắc Namibia, làm 33 người thiệt mạng. Các nhà điều tra khẳng định, cơ trưởng Herminio dos Santos Fernandes đã chủ động lái máy bay đâm xuống đất.
