Mới đây, UBND TP. Hà Nội đã ban hành Kế hoạch 329/KH-UBND nghiên cứu lập quy hoạch chi tiết cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ trên địa bàn Thành phố. Theo đó, việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch được phân theo 4 giai đoạn

Sở Quy hoạch - Kiến trúc được UBND TP. Hà Nội giao chủ trì, cùng UBND các quận, huyện, thị xã rà soát, thống kê, đánh giá tổng thể chung cư cũ trên địa bàn thành phố; Lập danh mục những chung cư cũ cần nghiên cứu lập quy hoạch theo từng giai đoạn.

Tiến độ rà soát dự kiến lập danh mục xong trong tháng 2/2022. Trong đó, sẽ xác định lộ trình lập quy hoạch theo thứ tự ưu tiên giai đoạn 2022 - 2023 và những năm tiếp theo, xác định danh mục các dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ ưu tiên triển khai trong giai đoạn 2022 - 2025.

Về 4 giai đoạn cụ thể như sau: Giai đoạn 1 hoàn thành trong quý IV/2022 gồm các nhóm chung cư: Tập thể C86 Kim Mã Thượng, tập thể Bộ Tư pháp (quận Ba Đình); Tập thể 60 Thổ Quan (quận Đống Đa); Tập thể Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn P16 Thụy Khuê; tập thể 254A+B Thụy Khuê; Chung cư CT1A, CT1B thuộc khu nhà ở tại phường Xuân La (quận Tây Hồ); Tập thể May 10, phường Sài Đồng (quận Long Biên).

Đối với chung cư độc lập, riêng lẻ gồm đề án quy gom tái định cư các chung cư đơn lẻ trên địa bàn quận Hoàn Kiếm và tập thể Công ty Cơ khí xây dựng và lắp máy điện nước Gia Lâm, phường Ngọc Lâm (quận Long Biên).

Ở giai đoạn 2 dự kiến trong quý II/2023, gồm 8 nhóm chung cư cũ A12+A13+A14+A15 tập thể Đại học Kinh tế quốc dân, phường Đồng Tâm (quận Hai Bà Trưng); Tập thể Tân Mai (quận Hoàng Mai); Tập thể cơ khí xây dựng Đại Mỗ - phường Tây Mỗ; Tập thể A1, A2 - Tổ dân phố số 3 - phường Cầu Diễn (quận Nam Từ Liêm);

Khu tập thể T262, khu tập thể Viện Hóa, phường Phúc Diễn (quận Bắc Từ Liêm); Tập thể Khách sạn Thắng Lợi, tập thể Khách sạn Công đoàn, tập thể đá hoa An Dương, tập thể Du lịch (quận Tây Hồ); Nhà tập thể tổ 2, phường Thạch Bàn (quận Long Biên).

Giai đoạn 3 dự kiến hoàn thành trong quý III/2023, gồm các khu chung cư: Nhóm chung cư cũ phường Đồng Nhân (quận Hai Bà Trưng), tập thể Trương Định (quận Hoàng Mai).

Giai đoạn 4 hoàn thành vào quý IV/2023, gồm các khu, nhóm, chung cư cũ độc lập, riêng lẻ còn lại.

Khâu giải phóng mặt bằng là vướng nhất

Thống kê đến năm 2020, TP. Hà Nội có khoảng 1.579 nhà chung cư cũ, bao gồm 1.273 nhà thuộc 76 khu chung cư và 306 chung cư cũ độc lập, được xây dựng từ năm 1960-1994 và trước năm 1954.

Hầu hết các chung cư cũ, theo đánh giá đều xảy ra tình trạng quá tải và xuống cấp về chất lượng, các căn hộ bị đục phá, cơi nới, xây dựng thêm bể nước, chuồng cọp làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến độ bền và gây ra thấm dột...

Đáng lưu ý, có những nhà chung cư đã bị lún, nứt và xuống cấp trầm trọng, rất dễ bị sụp đổ do tác động bởi biến cố thiên nhiên như động đất, bão... khi đó sẽ trở thành những thảm họa khó lường.

Cách đây gần 10 năm, các dự án cải tạo khu tập thể cũ Thanh Xuân Bắc (quận Thanh Xuân); Nguyễn Công Trứ (quận Hai Bà Trưng), Trung Tự (quận Đống Đa)... được UBND TP. Hà Nội phê duyệt chủ trương với mục đích cải thiện chỗ ở cho hàng nghìn hộ dân, với dự kiến phá dỡ nhiều nhà tập thể cũ, để xây mới các tòa nhà cao tầng tối đa 26 tầng, mật độ xây dựng 65%. Nhưng đến nay, các dự án mặc dù đã được điều tra xã hội học, lấy ý kiến người dân, song vẫn "nằm trên giấy".

Các dự án này vướng mắc nhất là khâu giải phóng mặt bằng. Nhiều hộ dân tầng một muốn được đền bù cả diện tích lấn chiếm vốn là đất lưu không, lối đi hoặc nhiều hộ có nhà lấn chiếm đất lưu không đã bán cho 2-3 hộ khác, khó xác định nguồn gốc đất để cưỡng chế...

Cùng với đó, không ít căn hộ có nhiều thế hệ gia đình cùng sinh sống, mật độ dân cư lớn, khiến chi phí đền bù, giải tỏa phát sinh lớn nếu xây dựng mới.

Trong khi nhà được cải tạo, người dân sẽ ở đâu?

Song song với việc giải phóng mặt bằng khi quy hoạch và xây dựng lại các chung cư cũ tại Hà Nội, còn một điều mà đa phần các hộ dân đều quan tâm đó là người dân sẽ ở đâu trong khi nhà được cải tạo.

Đề án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ trên địa bàn TP. Hà Nội đã đưa ra một số nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm để thực hiện cải tạo chung cư cũ. Trong đó nêu rõ về việc tạo lập quỹ nhà ở tạm thời (tạm cư).

Theo đề án, dự kiến đầu tư xây dựng tại 5 khu đất đã hoàn thành và đang triển khai công tác GPMB: Khu đất xây dựng nhà ở tái định cư phục vụ GPMB khu di dân Đền Lừ III tại nhà CT4, CT5 quận Hoàng Mai; Khu đất 5.B1 khu Đông Hội, huyện Đông Anh; Khu đất tại điểm X1, phường Phú Thượng quận Tây Hồ; Khu đất tại X2 Kim Chung, Đông Anh.

Cùng với đó, Hà Nội sẽ tiếp tục rà soát các quỹ đất có khả năng đầu tư trên địa bàn Thành phố để làm quỹ nhà ở tạm thời; mua nhà ở thương mại làm nhà ở tạm thời; tuân thủ các hình thức tạo lập nhà ở tạm thời theo quy định tại Nghị định 69.

Đồng thời, đề án cũng đưa ra các quy định các hình thức sẽ tái định cư như: Khi tại địa điểm cũ không xây dựng nhà chung cư mà xây dựng công trình khác; Quy định đối với các chủ sở hữu tầng 1 có diện tích nhà kinh doanh;

Quy định các trường hợp chủ sở hữu không có nhu cầu tái định cư tại chỗ, quy định đối với trường hợp nhà riêng lẻ; quy định đối với nhà ở, công trình xây dựng thuộc sở hữu nhà nước; Quy định đối với trụ sở, nhà làm việc và các công trình xây dựng thuộc quyền sở hữu hợp pháp của tổ chức.

UBND TP. Hà Nội cho biết, hầu hết các chung cư này đã hết niên hạn sử dụng, xuống cấp, hư hỏng, có nguy cơ sụp đổ, nguy hiểm đến tính mạng và tài sản nhân dân. Do vậy cần thiết phải kiểm định, đồng thời có kế hoạch đầu tư xây dựng lại trong thời gian tới.