Nghịch lý ngành sữa
(Tài chính) Sự phát triển của ngành sữa Việt Nam đang đi ngược xu hướng thế giới, khi đầu tư vào khâu chế biến, pha chế và đóng gói trước thay vì đầu tư vào sản xuất nguồn nguyên liệu phát triển ngành sữa trước khi đầu tư vào phát triển nguồn nguyên liệu.
Với 90 triệu dân, nhu cầu sử dụng sữa của Việt Nam là rất lớn. Tuy nhiên, đàn bò sữa của Việt Nam thì còn rất hạn chế.
Những sự thật vô lý
Mặc dù có điều kiện thiên nhiêu ưu đãi, Việt Nam vẫn là một trong 20 nước nhập khẩu sữa đứng đầu thế giới. Mỗi năm, Việt Nam phải nhập khẩu khoảng 1,2 triệu tấn sữa các loại. Theo số liệu thông kê, tính đến đầu năm 2013, tổng đàn bò của Việt Nam chỉ khoảng 167.000 con, trong đó có trên 120.000 con đang nuôi tại các hộ gia đình.
Việc phát triển đàn bò trong các hộ gia đình gặp khó khăn chủ yếu liên quan đến việc không kiểm soát được chất lượng sữa. Người dân thiếu thông tin và hướng dẫn về quy trình thu gom, bảo quản sữa nên chất lượng còn rất hạn chế. Nhiều doanh nghiệp (DN) thu mua sữa từ các hộ gia đình cho biết, mặc dù tiêu chuẩn sữa mua vào do các nhà máy đưa ra không cao nhưng vẫn có từ 20 - 50% số sữa không đạt đầy đủ các tiêu chuẩn chất lượng.
Chất lượng sữa chưa đảm bảo cũng dẫn đến việc người tiêu dùng mất lòng tin vào sản phẩm sữa nội, chuyển sang dùng sữa ngoại. Các DN thu mua trong nước cũng buộc phải tính đến phương án nhập khẩu nguyên liệu. Kéo theo đó, đàn bò trong dân sẽ teo tóp dần vì không có đầu ra.
Một thực tế khác là Việt Nam vẫn chưa xây dựng được hành lang pháp lý rõ ràng cũng như các quy chuẩn phân loại chất lượng sữa tươi. Thông tin trên sản phẩm sữa còn mập mờ, khiến người tiêu dùng rơi vào ma trận thông tin về ngành sữa. Kiến thức phổ cập về các loại sản phẩm sữa còn hạn chế, không minh bạch và công khai. Điều này đã gây nhiều yếu tố tiêu cực cho thị trường sữa nội địa. Đơn cử như, sữa hoàn nguyên (pha lại) đang chiếm tới 70% thi phần sữa nước có chất lượng kém hơn sữa tươi sạch nhưng giá thì cao hơn.
Từ những bất hợp lý trong khẩu sản xuất và thu mua khiến sản xuất nguyên liệu không phát triển được. Trong khi đó, nhu cầu về sữa vẫn tăng cao khiến ngành sữa đang phát triển theo xu hướng ngược lại với thế giới. Mặc dù, nền kinh tế Việt Nam được xác định ở mức trung bình thấp, công nghệ còn rất khiêm tốn. Tuy nhiên, ngành sữa Việt Nam lại đang đầu tư vào khâu chế biến, pha chế và đóng gói trước thay vì đầu tư vào sản xuất nguồn nguyên liệu.
Hóa giải bằng mô hình bền vững
Theo các chuyên gia, sữa có một vị trí quan trọng trong chế độ dinh dưỡng cũng như phát triển thể chất của thế hệ trẻ. Chính vì vậy, những nghịch lý của ngành sữa cần phải dần dần được loại bỏ. Ngành sữa rất cần được phát triển bền vững.
Bắt đầu từ phát triển nguồn nguyên liệu. Người nông dân cần được hướng dẫn và tổ chức lại sản xuất sữa nguyên liệu theo hướng hàng hóa chuyên nghiệp. Ví dụ mô hình thí điểm Hợp tác xã bò sữa Tân Thông Hội tại huyện Củ Chi, TP. Hồ Chí Minh. Nông dân trên địa bàn 20 xã và thị trấn huyện Củ Chi đều nuôi bò sữa và hiện đang được áp dụng mô hình khoa học công nghệ cao để tạo ra hiệu quả cao về nuôi bò sữa. Đây là nguồn cung cấp sữa bò chủ yếu cho các công ty sản xuất sữa như Vinamilk, Dutch Lady...
Do được áp dụng đúng phương pháp khoa học từ nguồn thức ăn, quy trình nuôi cho đến khâu vắt sữa nên chất lượng sữa tại đây rất đảm bảo. Người nông dân nuôi bò sữa tại Củ Chi được ổn định đầu ra với giá sữa thu mua luôn cao hơn khoảng 30% - 50% các loại sữa thu mua đơn lẻ không áp dụng đúng quy trình. Hợp tác xã bò sữa Tân Thông Hội là một trong những mô hình tiêu biểu có thể nhân rộng và phát triển nguồn nguyên liệu cho ngành sữa.
Một mô hình khác được đầu tư ở quy mô lớn và chuyên nghiệp hơn đó là mô hình đàn bò tập trung của TH true MILK. Trên cơ sở nghiên cứu các công nghệ hiện đại của thế giới, Tập đoàn TH đã đưa công nghệ cao của Israel về ứng dụng thành công tại Dự án Chăn nuôi bò sữa tập trung quy mô công nghiệp lớn tại Nghệ An.
Nhờ đó, chỉ sau thời gian ngắn là 14 tháng, mô hình ứng dụng công nghệ cao của TH trong chăn nuôi bò sữa và sản xuất sữa đã thành công, đưa ra thị trường những sản phẩm sữa tươi sạch nguyên chất của Việt Nam có chất lượng cao đồng nhất đạt tiêu chuẩn quốc tế, được người dân ưa chuộng tin dùng. Tính đến tháng 10/2013, tổng đàn bò của TH đã lên đến 35.000 con, chiếm 20% tổng số đàn bò của cả nước.
Dự án chăn nuôi bò sữa và chế biến sữa tập trung quy mô công nghiệp lớn của Tập đoàn TH với tổng số vốn đầu tư 1,2 tỷ USD là dự án có quy mô lớn, quy trình khép kín, được trang bị máy móc và công nghệ hiện đại nhất châu Á. Với chất lượng sữa tươi sạch đạt chuẩn thế giới được tạo ra theo quy trình khép kín “từ đồng cỏ tới bàn ăn”, dự án sữa tươi sạch của Tập đoàn TH đã góp phần đặt những viên gạch đầu tiên tạo nền móng cho ngành công nghiệp sữa tươi sạch tại Việt Nam, tạo ra chuẩn mực mới cho chất lượng sữa tươi Việt Nam.
Theo TS. Đặng Kim Sơn - Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp (Bộ NN & PTNT), phát triển chăn nuôi bò sữa của Việt Nam phải thực sự chuyển sang giai đoạn mới, phải có bước đột phá về phương thức và quy mô chăn nuôi. Phát triển chăn nuôi bò sữa tập trung quy mô công nghiệp, công nghệ cao gắn liền với chế biến và phân phối sản phẩm trực tiếp tới tay người tiêu dùng như TH đang làm là một tư duy mới đầy sáng tạo.
Những sự thật vô lý
Mặc dù có điều kiện thiên nhiêu ưu đãi, Việt Nam vẫn là một trong 20 nước nhập khẩu sữa đứng đầu thế giới. Mỗi năm, Việt Nam phải nhập khẩu khoảng 1,2 triệu tấn sữa các loại. Theo số liệu thông kê, tính đến đầu năm 2013, tổng đàn bò của Việt Nam chỉ khoảng 167.000 con, trong đó có trên 120.000 con đang nuôi tại các hộ gia đình.
Việc phát triển đàn bò trong các hộ gia đình gặp khó khăn chủ yếu liên quan đến việc không kiểm soát được chất lượng sữa. Người dân thiếu thông tin và hướng dẫn về quy trình thu gom, bảo quản sữa nên chất lượng còn rất hạn chế. Nhiều doanh nghiệp (DN) thu mua sữa từ các hộ gia đình cho biết, mặc dù tiêu chuẩn sữa mua vào do các nhà máy đưa ra không cao nhưng vẫn có từ 20 - 50% số sữa không đạt đầy đủ các tiêu chuẩn chất lượng.
Chất lượng sữa chưa đảm bảo cũng dẫn đến việc người tiêu dùng mất lòng tin vào sản phẩm sữa nội, chuyển sang dùng sữa ngoại. Các DN thu mua trong nước cũng buộc phải tính đến phương án nhập khẩu nguyên liệu. Kéo theo đó, đàn bò trong dân sẽ teo tóp dần vì không có đầu ra.
Một thực tế khác là Việt Nam vẫn chưa xây dựng được hành lang pháp lý rõ ràng cũng như các quy chuẩn phân loại chất lượng sữa tươi. Thông tin trên sản phẩm sữa còn mập mờ, khiến người tiêu dùng rơi vào ma trận thông tin về ngành sữa. Kiến thức phổ cập về các loại sản phẩm sữa còn hạn chế, không minh bạch và công khai. Điều này đã gây nhiều yếu tố tiêu cực cho thị trường sữa nội địa. Đơn cử như, sữa hoàn nguyên (pha lại) đang chiếm tới 70% thi phần sữa nước có chất lượng kém hơn sữa tươi sạch nhưng giá thì cao hơn.
Từ những bất hợp lý trong khẩu sản xuất và thu mua khiến sản xuất nguyên liệu không phát triển được. Trong khi đó, nhu cầu về sữa vẫn tăng cao khiến ngành sữa đang phát triển theo xu hướng ngược lại với thế giới. Mặc dù, nền kinh tế Việt Nam được xác định ở mức trung bình thấp, công nghệ còn rất khiêm tốn. Tuy nhiên, ngành sữa Việt Nam lại đang đầu tư vào khâu chế biến, pha chế và đóng gói trước thay vì đầu tư vào sản xuất nguồn nguyên liệu.
Hóa giải bằng mô hình bền vững
Theo các chuyên gia, sữa có một vị trí quan trọng trong chế độ dinh dưỡng cũng như phát triển thể chất của thế hệ trẻ. Chính vì vậy, những nghịch lý của ngành sữa cần phải dần dần được loại bỏ. Ngành sữa rất cần được phát triển bền vững.
Bắt đầu từ phát triển nguồn nguyên liệu. Người nông dân cần được hướng dẫn và tổ chức lại sản xuất sữa nguyên liệu theo hướng hàng hóa chuyên nghiệp. Ví dụ mô hình thí điểm Hợp tác xã bò sữa Tân Thông Hội tại huyện Củ Chi, TP. Hồ Chí Minh. Nông dân trên địa bàn 20 xã và thị trấn huyện Củ Chi đều nuôi bò sữa và hiện đang được áp dụng mô hình khoa học công nghệ cao để tạo ra hiệu quả cao về nuôi bò sữa. Đây là nguồn cung cấp sữa bò chủ yếu cho các công ty sản xuất sữa như Vinamilk, Dutch Lady...
Do được áp dụng đúng phương pháp khoa học từ nguồn thức ăn, quy trình nuôi cho đến khâu vắt sữa nên chất lượng sữa tại đây rất đảm bảo. Người nông dân nuôi bò sữa tại Củ Chi được ổn định đầu ra với giá sữa thu mua luôn cao hơn khoảng 30% - 50% các loại sữa thu mua đơn lẻ không áp dụng đúng quy trình. Hợp tác xã bò sữa Tân Thông Hội là một trong những mô hình tiêu biểu có thể nhân rộng và phát triển nguồn nguyên liệu cho ngành sữa.
Một mô hình khác được đầu tư ở quy mô lớn và chuyên nghiệp hơn đó là mô hình đàn bò tập trung của TH true MILK. Trên cơ sở nghiên cứu các công nghệ hiện đại của thế giới, Tập đoàn TH đã đưa công nghệ cao của Israel về ứng dụng thành công tại Dự án Chăn nuôi bò sữa tập trung quy mô công nghiệp lớn tại Nghệ An.
Nhờ đó, chỉ sau thời gian ngắn là 14 tháng, mô hình ứng dụng công nghệ cao của TH trong chăn nuôi bò sữa và sản xuất sữa đã thành công, đưa ra thị trường những sản phẩm sữa tươi sạch nguyên chất của Việt Nam có chất lượng cao đồng nhất đạt tiêu chuẩn quốc tế, được người dân ưa chuộng tin dùng. Tính đến tháng 10/2013, tổng đàn bò của TH đã lên đến 35.000 con, chiếm 20% tổng số đàn bò của cả nước.
Dự án chăn nuôi bò sữa và chế biến sữa tập trung quy mô công nghiệp lớn của Tập đoàn TH với tổng số vốn đầu tư 1,2 tỷ USD là dự án có quy mô lớn, quy trình khép kín, được trang bị máy móc và công nghệ hiện đại nhất châu Á. Với chất lượng sữa tươi sạch đạt chuẩn thế giới được tạo ra theo quy trình khép kín “từ đồng cỏ tới bàn ăn”, dự án sữa tươi sạch của Tập đoàn TH đã góp phần đặt những viên gạch đầu tiên tạo nền móng cho ngành công nghiệp sữa tươi sạch tại Việt Nam, tạo ra chuẩn mực mới cho chất lượng sữa tươi Việt Nam.
Theo TS. Đặng Kim Sơn - Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp (Bộ NN & PTNT), phát triển chăn nuôi bò sữa của Việt Nam phải thực sự chuyển sang giai đoạn mới, phải có bước đột phá về phương thức và quy mô chăn nuôi. Phát triển chăn nuôi bò sữa tập trung quy mô công nghiệp, công nghệ cao gắn liền với chế biến và phân phối sản phẩm trực tiếp tới tay người tiêu dùng như TH đang làm là một tư duy mới đầy sáng tạo.