Sự phân hóa đó liệu đã dẫn được đến việc hình thành những NH khác biệt về chiến lược và lĩnh vực cung cấp dịch vụ?

Nhóm “Big four”

Nếu xét nhóm các NH quy mô lớn cả về vốn, tổng tài sản tới hiệu quả hoạt động, câu chuyện “chiếu trên” của 4 NHTM quốc doanh BIDV, Vietcombank (VCB), Vietinbank (CTG) và Agribank đang có sự thay đổi. Trong đó, Agribank từ chỗ NH có tổng tài sản lớn nhất, nay đã phải nhường chỗ cho Vietinbank.  Bản thân Agribank, với định vị “ngân hàng nông nghiệp nông thôn” và chưa được cổ phần hóa, nên vẫn được thị trường “liệt” vào dạng “NH chính sách” hơn là “thi đấu”, cạnh tranh trực tiếp và  sòng phẳng trên thị trường với các NH còn lại.

So với BIDV quy mô vốn điều lệ lớn, tổng tài sản, Vietinbank và Vietcombank lại đang có sự vượt trội xét về mặt cấu trúc vốn sở hữu với độ mở lớn hơn, có đối tác chiến lược đầu tư nước ngoài hiện hữu với tỷ lệ sở hữu lớn, có hiệu quả hoạt động cũng thể hiện vượt trội, liên tục bắt đầu từ năm 2013-2014 cũng như ở các chỉ tiêu kế hoạch đặt ra cho 2015. Cụ thể, Vietinbank, Vietcombank đã không chỉ lần lượt dẫn đầu về tổng tài sản mà cũng bứt phá vượt trội về lợi nhuận cũng như thu nhập lãi thuần. 

Dù vậy, so với điểm xuất phát cách đây hơn 10 năm từ chỗ NH có nợ xấu lớn phải được Chính phủ hỗ trợ thanh khoản để bảo đảm CAR (hệ số an toàn vốn), sự hồi phục của BIDV ngày nay đã được đánh giá là quá tốt. Do đó trong nhóm các NH lớn, vẫn không thể thiếu BIDV. Đặc biệt, theo bảng đánh giá chất lượng tài sản NH do Chứng khoán Bản Việt thực hiện vào cuối năm 2014, nếu xét chất lượng tín dụng ở các NH thường phụ thuộc vào mức độ giải ngân tín dụng cho các NH quốc doanh, thì cả ba NH lớn kể trên đều có “điểm” giải ngân cho nhóm khách hàng này rất cao.

Nhóm Top đầu NHTMCP: Đổi ngôi

Xét ở góc độ các NTHM CP, nhiều NH cũng đang có tiềm năng trở thành những NH dẫn đầu quy mô và hiệu quả tốt. Trước đây, những NH đứng đầu trong top lớn của các NHTMCP có tên ACB, Sacombank, thì nay bên cạnh đó còn có những cái tên cũ còn xuất hiện tên mới mới MBB – NH Quân đội hay SHB – NH SaiGon Ha noi.

Cũng trong bảng đánh giá chất lượng tài sản ngân hàng do Chứng khoán Bản Việt thực hiện, các nhà phân tích VCSC đánh giá ACB đáng xứng đáng là lựa chọn số 2 đứng sau VCB  trên mức độ ổn định của bảng cân đối tài sản. “VCB hiện đã vượt trội so với các NH khác, và ACB được dự báo sẽ là NH đầu tiên bứt phá khỏi nhóm các NH còn lại”, báo cáo nhấn mạnh.

Một trường hợp rất đáng tiếc của nhóm này là Eximbank, ở thời điểm cách đây 2 năm vẫn là NH top đầu của nhóm NHTMCP, nay lại đang tụt hạng do một số vấn đề, trong đó việc trích lập dự phòng rủi ro quá lớn. Chưa biết Eximbank có kế hoạch tái cấu trúc để vực lại phong độ của mình ra sao nhưng nếu NH này nhận sáp nhập NamABank như một kế hoạch dự phóng mà lãnh đạo NHNN vừa tiết lộ sẽ diễn ra thời gian gần đây, Eximbank lại sẽ có sự tăng vọt về tổng tài sản và quy mô vốn điều lệ. Vấn đề điều này có giúp Eximbank lấy lại phong độ một thời của mình hay không, vẫn chưa thể chỉ dựa vào sức mạnh quy mô vốn mà khẳng định.

Nhóm NH có tiềm năng bứt phá

Theo chuyên gia NH Lê Trọng Nhi, một nhóm NHTM CP chưa thể xếp vào nhóm 1 hoặc nếu xét về lợi nhuận, doanh thu thuần hoặc tổng tài sản, nhưng về tương lai, lại là những NH có chiến lược tốt và có sự phân hóa sâu về chất, về chiến lược tương đối rõ ràng, có triển vọng sẽ sánh ngang hoặc “soán ngôi” những NHTM CP đầu ngành (không bao gồm các NH có vốn quốc doanh), nổi bật lên phải kể đến VPBank, VIB. 

Với VPBank, sau một giai đoạn ráo riết chuẩn bị để đạt mục tiêu NH bán lẻ hàng đầu như tuyển dụng hàng nghìn nhân sự trong giai đoạn 2013-2014, thành lập các trung tâm SMEs để tiếp cận và tư vấn hiệu quả cho các DNNVV, mua lại Cty tài chính Than Khoáng sản để thuận lợi phát triển tài chính vi mô, VPBank đã có bước chuyển mình mạnh mẽ.

Còn với VIB, theo ông Rahn Wood, Giám đốc Khối bán lẻ - Mạng lưới Phân phối VIB, ở mũi nhọn chiến lược khai thác bán lẻ, VIB chưa có kế hoạch mua lại hoặc thành lập Cty Tài chính để phát triển tài chính tiêu dùng, vi mô. “Nhưng điều đó không cản trở VIB đi sâu vào mảng bán lẻđầy tiềm năng của thị trường VN. Dự kiến, những mũi nhọn để VIB cắm rễ trong lĩnh vực này của thời gian tới đây, sẽ là nhóm DN cá nhân, hộ tiêu dùng trong các ngành hàng thực phẩm tiêu dùng...

Chia sẻ với DĐDN, TS Đinh Thế Hiển, chuyên gia Tài chính Đầu tư cho rằng trong giai đoạn tái cơ cấu. Việc bỏ chữ “nhà” trong thương hiệu của NH này đã loại trừ việc bị nhận diện là một NH bó hẹp trong một ngành chỉ chuyên lĩnh vục bất động sản làm ảnh hưởng đến khả năng phát triển. "Đối với các NH nhỏ hoặc NHTM CP không thể cạnh tranh đi vào nhóm các DN Nhà nước, DN lớn, thì việc giảm dần hoạt động phụ thuộc tài sản/ lĩnh vực địa ốc, việc đi sâu vào lĩnh vực phát triển SMEs ở từng ngành hàng, dịch vụ là rất quan trọng. HDBank với quy mô lớn, tổng tài sản lớn và định hướng NH vươn ra thị trường quốc tế, đang có cơ hội bán chéo sản phẩm bán lẻ, tiêu dùng khi kết hợp với HD Finance lẫn một DN có liên quan là VietJet ra tới thị trường quốc tế. Vấn đề chỉ là HDBank có tận dụng được lợi thế này hay không mà thôi”, ông Hiển nói.