Tính đến ngày 6/12, tỷ giá VND/USD liên ngân hàng hiện là 21.333, thấp hơn 0,6% so với trần tỷ giá. Tỷ giá đã giảm 0,4% so với mức điều chỉnh xuống thấp gần đây là 21.420 vào ngày 25/11. Trong khi đó, tỷ giá tự do hiện là 21.427, tương đương thấp hơn 0,1% so với trần tỷ giá. Điều này có nghĩa là tỷ giá VND/USD tự do đã giảm 0,2% so với mức thấp nhất gần đây là 21.470 vào ngày 2/12.

Bơm 1,5 tỷ USD để ổn định tỷ giá

Để ổn định tỷ giá, trong những ngày đầu tháng 12, ước tính NHNN đã bơm xấp xỉ 1,5 tỷ USD vào thị trường liên ngân hàng nhằm tăng thanh khoản cuối năm, là thời gian cao điểm về cầu USD.

Với động thái này, NHNN muốn khẳng định sẽ không xem xét điều chỉnh tỷ giá tham chiếu từ nay cho đến cuối năm. Để làm được điều đó, có 2 cách, đó là bổ sung USD vào thị trường liên ngân hàng và sử dụng các biện pháp quản lý.

“Ngân hàng hiện đang áp dụng cả 2 phương án lựa chọn trên và như trong quá khứ đạt được những kết quả ngắn hạn tốt. Áp lực tăng cầu USD đến từ nhiều yếu tố; cầu USD thông thường tăng vào dịp cuối năm và hoạt động kinh doanh chênh lệch lãi suất chuyển đổi ngược tiền đồng thành USD để hoàn trả các khoản vay bằng USD ngắn hạn trong 6 tháng đầu năm sẽ sớm đáo hạn. Tăng áp lực đầu cơ ngoại tệ. NHNN đang tích cực hạn chế cầu từ kinh doanh chênh lệch lãi suất nói trên trong khi đó đảm bảo đủ thanh khoản đáp ứng cho nhu cầu cuối năm”, HSC bình luận..

Tại báo cáo đánh giá tình hình kinh tế 11 tháng đầu năm, tính đến 24/11/2014, tỷ giá chính thức tăng 134 đồng (tăng 0,63%), tỷ giá thị trường tự do tăng 155 đồng (tăng 0,73%), so với cuối tháng trước.

Theo Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, nguyên nhân chủ yếu là do yếu tố tâm lý khi chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế tiếp tục cao, đồng USD tăng giá trên thị trường quốc tế. “Đồng thời, nhu cầu thanh toán của các DN nhập khẩu thường tăng vào thời điểm cuối năm cũng làm tăng nhu cầu ngoại tệ. Tuy nhiên, tỷ giá có điều kiện tiếp tục duy trì ổn định nhờ xuất siêu trong 11 tháng đạt gần 2 tỷ USD”.

Tại báo cáo triển vọng kinh tế vĩ mô do HSBC vừa phát hành, tháng 11 và tháng 12 là những tháng thường có giao dịch thương mại tăng. Năm nay, tốc độ tăng này còn nhanh hơn (khi so sánh với năm trước) hoạt động thu lợi nhuận của các nhà đầu tư nước ngoài đã làm cho tiền đồng tăng đạt mức trần cho phép của NHNN.

Do nhu cầu cao vào quý IV hàng năm cũng như sản xuất tăng tốc vào thời điểm trước Tết Nguyên đán (người Việt Nam nghỉ 9 ngày để có nhiều thời gian với gia đình và bạn bè), cả 2 hoạt động xuất và nhập khẩu đều có xu hướng tăng mạnh. Theo HSBC, năm nay cũng không là ngoại lệ.

Do đặc tính tăng theo mùa vụ của nhu cầu, NHNN có sự lựa chọn hoặc cho phép thị trường điều chỉnh tỷ giá hoặc bơm thanh khoản để giữ tỷ giá trong biên độ. Thống đốc Nguyễn Văn Bình trước đây đã công bố rằng đồng Việt Nam có thể giảm giá 2% trong năm 2014. Nhưng trước những biến động trong những tuần gần đây, Thống đốc cho rằng tỷ giá tham chiếu sẽ không thay đổi đến cuối năm.

Vì sao có 3 “đợt sóng” tỷ giá?

Theo đánh giá của giới chuyên gia, năm 2014 được xem là năm khá ổn định của cặp tỷ giá USD/VND. Dẫu vậy, từ đầu năm đến nay, tỷ giá USD/VND có 3 đợt “tăng nóng” bất thường.

Đợt “sóng” đầu tiên diễn ra vào khoảng thời gian từ cuối tháng 5 đầu tháng 6, sau khi liên tục duy trì sự ổn định trong suốt quý I cũng như tháng 4, thị trường ngoại hối có dấu hiệu nóng lên và đã có những biến động khá mạnh. Đến chiều 18/6, NHNN đã công bố điều chỉnh tỷ giá bình quân liên ngân hàng giữa đồng Việt Nam và USD áp dụng từ ngày 19/6 từ mức 21.036 VND/USD lên 21.246 VND/USD, tương đương tăng 1%.

Với biên độ tỷ giá +/- 1% so với tỷ giá bình quân liên ngân hàng, tỷ giá trần tại NHTM kể từ ngày 19/6 là 21.458 USD/VND, tỷ giá sàn là 21.034 USD/VND. Đây là lần đầu tiên trong gần 1 năm, NHNN điều chỉnh tỷ giá trước những biến động trên thị trường.

Đợt “sóng” thứ 2 xuất hiện là do kỳ vọng điều chỉnh tỷ giá của NHNN sau phiên trả lời chất vấn Ủy ban Thường vụ Quốc hội (29/9) của Thống đốc NHNN. Tại phiên đó, Thống đốc NHNN đề cập đến khả năng nếu có điều chỉnh thì năm nay ở khoảng 1 - 1,43%; tức vẫn còn 0,43% chưa dùng tới.

Ngay sau phiên trả lời chất vấn, từ 1/10, tỷ giá đã biến động, có ngân hàng đã điều chỉnh tăng thêm 10 VND/USD. Tuy nhiên, với sự can thiệp của NHNN bằng thông điệp sẽ không điều chỉnh tỷ giá trong năm nay, thị trường đã đi vào ổn định.

Đợt “sóng” thứ 3 mới diễn ra vào ngày 18/11, khi tỷ giá USD/VND biến động mạnh, có thời điểm đạt mức 21.420 đồng/1 USD. Mức tăng tới 50 VND chỉ trong vòng 1 giờ đầu ngày - gây bất ngờ vì mức tăng quá đặc biệt, vì sự mạnh bạo đó thường chỉ có ở những thời điểm xáo trộn từ 2011 trở về trước.

Tính chung, sự ngấm ngầm đi lên từ đầu tháng 11/2014 đến nay, tỷ giá USD/VND đã lên tới 150 VND. Trước diễn biến này, thị trường xuất hiện thông tin việc NHNN sẽ điều chỉnh tăng tỷ giá trong thời gian tới và một lần nữa, cơ quan điều hành lại lên tiếng khẳng định “không có lý do gì để điều chỉnh tỷ giá”.