Năm 2012, dù phải đối mặt với rất nhiều khó khăn nhưng thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam cũng tạo được một số “điểm sáng”. Xin ông cho biết ý kiến về nhận định trên?

Do tác động từ khó khăn của kinh tế trong và ngoài nước, TTCK Việt Nam năm 2012 phải đối mặt với những khó khăn lớn, sau hơn 12 năm xây dựng, phát triển. Đó là việc thị trường bất động sản trầm lắng kéo dài, hệ thống ngân hàng phải đối mặt với vấn đề nợ xấu; các doanh nghiệp (DN) bị ảnh hưởng lớn từ những bất ổn vĩ mô năm 2011 để lại và phải giải quyết vấn đề hàng tồn kho, thị trường bị co hẹp trong năm 2012…; Một số công ty chứng khoán (CTCK) thua lỗ, dẫn tới vi phạm chuẩn mực đạo đức hoạt động. Những điều này đã tác động tiêu cực đến lòng tin của giới đầu tư và hình ảnh của TTCK.

Tuy nhiên, trong bức tranh chung đó, TTCK vẫn ghi nhận những “điểm sáng” tích cực. Thứ nhất, chỉ số chứng khoán của năm 2012 tăng gần 18%, là con số tăng trưởng vào loại mạnh trên thế giới. Thứ hai, dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài có xu hướng tăng, đặc biệt là trong các tháng cuối năm cho thấy sự quan tâm tích cực trở lại của nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài đối với thị trường. Thứ ba, tổng mức huy động vốn thông qua đấu thầu trái phiếu chính phủ vượt gấp đôi so với năm 2011. Thứ tư, là nỗ lực của các Sở Giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán trong việc kéo dài thời gian giao dịch, phát triển các sản phẩm mới như chỉ số VN30, HNX30… Bên cạnh đó là nỗ lực bền bỉ của các DN thành viên thị trường để vượt qua khó khăn, góp phần đem lại sự ổn định và lành mạnh hơn cho thị trường.

Được biết, mặc dù khó khăn như vậy nhưng TTCK vẫn là kênh huy động vốn hiệu quả cho nền kinh tế và có những giai đoạn đạt thanh khoản cao. Ông có thể cho biết rõ hơn?

Có thể khẳng định việc huy động vốn qua TTCK năm 2012 vẫn là điểm sáng lớn nhất. Tổng số vốn huy động qua TTCK năm 2012 đạt kỷ lục từ trước đến nay, với 170.000 tỷ đồng, tăng hơn 40% so với năm 2011. Trong đó, lượng vốn huy động qua kênh trái phiếu, đặc biệt là trái phiếu chính phủ đạt 160.000 tỷ đồng, tăng gần gấp đôi so với năm 2011. Thanh khoản của thị trường có sự cải thiện khi tăng khoảng 40% so với năm trước. Thậm chí, có những tháng thanh khoản toàn thị trường đạt tương đương với mức cao của năm 2010.

Năm 2012, Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã tiến hành nhiều giải pháp tái cấu trúc, đặc biệt là với khối các CTCK. Xin ông một vài đánh giá về hoạt động này?

Việc tái cấu trúc TTCK, ngoại trừ tái cấu trúc các Sở Giao dịch Chứng khoán còn chậm so với lộ trình, 3 trụ cột tái cấu trúc còn lại gồm: hàng hóa, cơ sở NĐT và tổ chức kinh doanh chứng khoán đã đạt được những kết quả bước đầu.

Trong năm 2012, UBCKNN đã đặt 11 CTCK vào diện kiểm soát đặc biệt, 3 CTCK vào diện kiểm soát; đình chỉ hoạt động 3 CTCK gồm: Trường Sơn, Hà Nội và Cao Su; rút nghiệp vụ tự doanh của 2 CTCK là Hà Thành và Việt Tín; rút nghiệp vụ bảo lãnh phát hành của CTCK Thương mại và Công nghiệp Việt Nam… UBCKNN đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan công an và chuyển hồ sơ các vụ việc liên quan đến lạm dụng tài sản khách hàng, để cơ quan chức năng xử lý theo thẩm quyền.

Trong năm 2013, tái cấu trúc CTCK tiếp tục là tâm điểm tái cấu trúc TTCK. Trong đó, UBCKNN sẽ tiếp tục đẩy mạnh hoạt động phân loại và xử lý các CTCK vi phạm, nhất là vi phạm về an toàn tài chính, về đảm bảo an toàn tài sản của NĐT. Trên cơ sở kết quả đạt được trong năm 2013, giai đoạn 2 của quá trình tái cấu trúc CTCK sẽ bắt đầu triển khai từ năm 2014, với nhiệm vụ trọng tâm là nâng chuẩn điều kiện thành lập và hoạt động của CTCK. Trong đó, tập trung vào việc đưa ra các điều kiện khắt khe hơn về an toàn tài chính, quản trị rủi ro...

Theo Đề án tái cơ cấu TTCK mà Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 06/12/2012, năm 2015 sẽ hoàn chỉnh tái cơ cấu các Sở Giao dịch Chứng khoán. Lộ trình này sẽ được triển khai thế nào, thưa ông?

Năm 2013, UBCKNN sẽ trình Chính phủ Đề án tái cấu trúc Sở Giao dịch Chứng khoán. Sau khi có sự chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ, sẽ bắt đầu triển khai từ năm 2014.

Định hướng tái cấu trúc là phát triển một thị trường duy nhất có hai sàn nhưng thống nhất về: bộ máy quản lý và điều hành; trên một nền tảng công nghệ thống nhất; chuẩn hóa chế độ báo cáo, công bố thông tin… Việc thực hiện tái cấu trúc không chỉ phải đảm bảo giảm thiểu sự xáo trộn trong vận hành thị trường, mà còn phải tạo ra sức bật mới cho Sở Giao dịch Chứng khoán. Với định hướng này, phải mất ít nhất 1 năm để cơ cấu lại các phòng, ban của hai Sở hiện tại, việc chuẩn hóa hàng hóa phải mất khoảng 2 năm…

UBCKNN đã đề xuất một số giải pháp hỗ trợ thiết thực cho DN trên TTCK trong năm 2013. Chi tiết các giải pháp này là gì, thưa ông?

Chính phủ đang triển khai đồng bộ các giải pháp hỗ trợ DN và thị trường. Để tăng tính hiệu quả cho các giải pháp này, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương trong vai trò quản lý của mình cần chủ động đề xuất và triển khai các giải pháp khả thi, hiệu quả. Bởi vậy, UBCKNN đang tính toán triển khai 3 giải pháp nhằm góp phần tháo gỡ khó khăn cho DN và cho TTCK.

Thứ nhất, tập trung tháo gỡ khó khăn cho DN trong huy động vốn qua TTCK. Chủ trương tái cấu trúc TTCK là nâng cao tiêu chuẩn phát hành, niêm yết, nay lại đặt vấn đề tháo gỡ khó khăn cho DN để huy động vốn thì có vẻ mâu thuẫn. Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường khó khăn, UBCKNN sẽ nỗ lực tìm kiếm giải pháp kỹ thuật, để kiến nghị cấp có thẩm quyền hoặc quyết định triển khai giải pháp hợp lý. Trong đó, trước mắt là cho phép DN được phát hành tăng vốn điều lệ dưới mệnh giá.

Thứ hai, tạo thuận lợi cho quá trình hợp nhất, sáp nhập DN. Theo quy định và thông lệ quốc tế, khi sáp nhập mà DN thua lỗ sẽ không được niêm yết.

Thứ ba, là tạo ra động lực mới trong thu hút vốn nước ngoài nhằm thúc đẩy sức cầu TTCK, thu hút NĐT có tổ chức, qua đó hỗ trợ cho công tác xử lý nợ. UBCKNN đang nghiên cứu các giải pháp thí điểm báo cáo Bộ Tài chính để trình Chính phủ về vấn đề tỷ lệ sở hữu không có quyền biểu quyết, hoặc thí điểm phân loại một số DN không thực sự cần thiết nắm giữ để có giải pháp xử lý phù hợp, tập trung chủ yếu cho các NĐT có tổ chức. Ngoài các giải pháp trên, UBCKNN cũng đã có kiến nghị lên Bộ Tài chính xem xét cơ chế nới “room” cho khối ngoại, bao gồm cả kiến nghị xem xét cho phép DN phát hành cổ phiếu không quyền biểu quyết cho NĐT nước ngoài, “mở room” trên 49% với một số nhóm ngành, một số ngân hàng không thực sự cần thiết; cho phép sở hữu nước ngoài tại các tổ chức kinh doanh chứng khoán từ 49% đến 100%, thay vì chỉ dưới 49% hoặc 100% như hiện nay

Thêm một giải pháp kỹ thuật, tăng tính hấp dẫn cho thị trường là ngày 8/01/2013, UBCKNN đã ký quyết định cho phép tăng biên độ giao dịch hai sàn. Theo đó, biên độ giao dịch trên HoSE sẽ nâng từ 5% lên 7%, trên HNX từ 7% lên 10%. Quyết định có hiệu lực từ ngày 15/1/2013.

Ông có thể cho biết một vài nhận định về TTCK năm 2013?

Do bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước vẫn còn bộc lộ nhiều khó khăn, nên TTCK trong năm 2013 còn đối mặt với không ít thách thức. Tuy nhiên, nếu việc giải quyết 3 thách thức lớn nhất hiện tại là: nợ xấu ngân hàng, hàng tồn kho và đóng băng tín dụng đạt được những kết quả lớn trong năm 2013 thì đó là một động lực đáng kể tác động tích cực lên TTCK.

Xin cảm ơn ông!

Bài đăng trên Tài chính & Đầu tư số 1+2-2013