Các dấu mốc đáng nhớ

Ngày 15/1/2008, Đề án Xây dựng thị trường trái phiếu Chính phủ (TPCP) chuyên biệt đã được Bộ Tài chính phê duyệt triển khai theo Quyết định số 86/2008/QĐ-BTC.

Ngày 24/9/2009, hệ thống giao dịch TPCP chuyên biệt chính thức ra đời, do HNX tổ chức quản lý và vận hành, có chức năng phát hành sơ cấp TPCP và tổ chức giao dịch thứ cấp, đảm bảo thị trường vận hành đồng bộ, thông suốt, minh bạch và an toàn.

Ngày 6/8/2012, HNX chính thức đưa vào vận hành Hệ thống đấu thầu điện tử đối với các đợt đấu thầu TPCP, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh và trái phiếu chính quyền địa phương.

Việc áp dụng Hệ thống đấu thầu điện tử đã giúp các thành viên có thể nhập phiếu dự thầu từ xa, sửa/hủy phiếu thầu theo diễn biến của thị trường, nhận kết quả đấu thầu trực tuyến tức thời. Hệ thống cũng giúp rút ngắn thời gian xét thầu, xác định kết quả đấu thầu; Kết nối trực tiếp giữa HNX, thành viên thị trường và cơ quản quản lý; góp phần liên kết thị trường sơ cấp, thứ cấp; rút ngắn thời gian từ khi phát hành đến khi niêm yết, giao dịch cũng như cung cấp thông tin kịp thời phục vụ công tác điều hành của cơ quan quản lý.

Ngày 24/8/2012, tín phiếu Kho bạc - loại TPCP ngắn hạn chính thức lên niêm yết và giao dịch tập trung tại thị trường thứ cấp trên HNX, góp phần tập trung thông tin giao dịch TPCP về một đầu mối, xây dựng bức tranh tổng thể về diễn biến tình hình thị trường nợ công.

Ngày 6/3/2013, khai trương hệ thống giao dịch TPCP phiên bản 2. Hệ thống này được HNX đưa vào sử dụng, cho phép hỗ trợ giao dịch đa thị trường, đa tiền tệ, tích hợp các hoạt động đấu thầu, giao dịch tín phiếu, trái phiếu và công bố thông tin, tạo sự liên thông giữa thị trường nợ sơ cấp, thứ cấp.

Ngày 18/3/2013, HNX đã triển khai thành công hệ thống Đường cong lợi suất TPCP. Đây là một trong những chỉ báo quan trọng giúp cơ quản lý, tổ chức phát hành và nhà đầu tư nhận định xu hướng thị trường và định giá trái phiếu…Đường cong lợi suất là kết quả nỗ lực nghiên cứu của HNX và sự đóng góp liên tục của các thành viên thị trường.

Ngày 7/5/2014, 3 tổ chức phát hành là Kho bạc Nhà nước (KBNN), Ngân hàng Phát triển Việt Nam và Ngân hàng Chính sách Xã hội đã ký kết thỏa thuận với HNX và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán về việc giảm thời gian từ khi đấu thầu lên niêm yết và giao dịch TPCP chỉ còn T+3 và rút ngắn từ ngày đăng ký cuối cùng đến ngày thực thanh toán xuống còn 4 ngày làm việc. Thành công trên ghi nhận nỗ lực rất lớn của HNX và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán trong việc thúc đẩy tính thanh khoản cho trái phiếu, vì quyền lợi của nhà đầu tư.

Những con số nổi bật

654.493 tỷ đồng là tổng số huy động TPCP thành công qua phát hành sơ cấp, trong đó KBNN huy động được 513.292 tỷ đồng, gấp 13,36 lần so với giai đoạn 2000 - 2008 (38.500 tỷ đồng). Đặc biệt trong giai đoạn 2012-2013, sau khi HNX đưa vào vận hành hệ thống đấu thầu điện tử, thị trường sơ cấp đã có những bước phát triển nhảy vọt. Giá trị huy động qua đấu thầu tăng mạnh từ mức 28.317 tỷ đồng (năm 2010) lên mức 167.589 tỷ đồng (năm 2012) và 194.000 tỷ đồng (năm 2013).

533 mã TPCP đang niêm yết trên HNX, tương đương với giá trị niêm yết đạt khoảng gần 599.303 tỷ đồng (tại thời điểm 30/6/2014), tăng 275% về quy mô niêm yết so với cuối năm 2009. Tổng quy mô thị trường TPCP niêm yết tại thời điểm 31/12/2013 đạt 14,51% GDP.

1.124 tỷ đồng/ mã là quy mô niêm yết bình quân toàn thị trường (thời điểm 30/06/2014), tăng tới 3,52 lần so với năm 2009. Trong đó, TPCP do KBNN phát hành đạt gần 4.108 tỷ đồng/mã, phần lớn đạt tiêu chí về quy mô và thanh khoản, giúp hình thành hệ thống mã Benchmark chuẩn và đường cong lợi suất tham chiếu cho thị trường.

2.734 tỷ đồng là giá trị giao dịch TPCP bình quân mỗi phiên trên thị trường thứ cấp 6 tháng đầu năm 2014 với quy mô giao dịch tăng rất mạnh qua các năm. Tính đến cuối năm 2013, tổng giá trị giao dịch đạt 404.993 tỷ đồng, tăng 4,37 lần so với năm 2010.

0,9 là hệ số giá trị thanh khoản trên quy mô niêm yết bình quân của thị trường năm 2013. Năm 2010, hệ số này là 0,35, năm 2012 tăng lên trên 0,6 và đến cuối năm 2013 thì vượt lên mức 0,9. Việc chất lượng thanh khoản trên thị trường TPCP được cải thiện là nguyên nhân trọng yếu giúp thị trường TPCP Việt Nam được các tổ chức quốc tế đánh giá là một trong số các thị trường có tốc độ phát triển nhanh nhất châu Á.

54 là số thành viên của thị trường TPCP hiện nay. Từ 29 thành viên ban đầu, trải qua 5 năm, số lượng thành viên thị trường TPCP chuyên biệt đã tăng lên 54, trong đó có 27 ngân hàng thương mại và 27 thành viên là công ty chứng khoán.

                                                                                     Bài đăng trên Tạp chí Tài chính và Đầu tư số 9-2014