Phóng viên: Thưa ông, là người điều hành VSD, xin ông chia sẻ những kết quả, thành tựu nổi bật mà VSD đã đạt được trong năm 2017?

Ông Dương Văn Thanh - Tổng Giám đốc VSD

Ông Dương Văn Thanh: Năm 2017 được đánh giá là năm thành công của nền kinh tế Việt Nam với mức tăng trưởng cao (6,81%), các cân đối vĩ mô được giữ vững, lạm phát và thâm hụt ngân sách đều ở mức thấp. Đây cũng là năm TTCK có sự phát triển vượt bậc (2 chỉ số VN Index tăng 48% và HNX Index tăng 46% so với năm 2016), giá trị vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt mức cao nhất từ khi mở cửa TTCK, hiện ở mức trên 70% GDP năm 2017. Thị trường đã thu hút hiệu quả các dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước, hỗ trợ thiết thực cho quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (CPH DNNN) và thoái vốn nhà nước.

Trong bối cảnh đó, năm 2017, VSD đã nỗ lực hoàn thành các công việc trọng tâm, góp phần không nhỏ vào sự phát triển vượt bậc của TTCK, cụ thể: (i) triển khai thành công hoạt động bù trừ thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh (CKPS) từ ngày 10/8/2017; (ii) triển khai thành công chuyển chức năng thanh toán tiền giao dịch trái phiếu chính phủ (TPCP) từ ngân hàng thương mại (NHTM) sang Ngân hàng Nhà nước (NHNN) kể từ ngày 01/8/2017; (iii) chính thức triển khai hoạt động vay và cho vay TPCP để bán, cho phép bán chứng khoán đã thực hiện thanh toán tại ngày giao dịch theo Thông tư số 10/2017/TT-BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 234/2012/TT-BTC hướng dẫn giao dịch TPCP từ ngày 01/9/2017; (iv) chính thức triển khai hoạt động đăng ký, lưu ký đối với cổ phiếu trúng đấu giá của doanh nghiệp CPH từ ngày 01/3/2017; (v) triển khai các công tác liên quan đến cung cấp dịch vụ cho chứng quyền có bảo đảm (covered warrant), đã hoàn thiện các khâu từ quy chế, quy trình, hệ thống sẵn sàng triển khai sản phẩm mới này theo chỉ đạo của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN).

Bên cạnh đó, VSD cũng đã thực hiện an toàn, hiệu quả và thông suốt các dịch vụ sau giao dịch và hỗ trợ thiết thực cho TTCK, cụ thể: tại ngày 29/12/2017, số lượng chứng khoán lưu ký tại VSD là hơn 66 tỷ chứng khoán, tăng 1,24 lần so với cùng kỳ năm 2016 và chiếm gần 57% tổng số chứng khoán đăng ký, trong đó số lượng chứng khoán lưu ký phát sinh trong kỳ đạt gần 17 tỷ chứng khoán, tăng hơn 30% so với cùng kỳ.

Cùng với sự khởi sắc của thị trường, tính thanh khoản của thị trường cũng tăng nhanh. Tính đến ngày 29/12/2017, tổng giá trị thanh toán tiền giao dịch chứng khoán qua VSD trên TTCK cơ sở đạt xấp xỉ 3.521.102 tỷ đồng, tăng gần 61% so với cùng kỳ. Điều đáng ghi nhận là mặc dù giá trị thanh toán giao dịch tăng, nhưng kỷ luật thanh toán của thị trường đã được nâng lên rõ rệt, ý thức chấp hành quy định về thanh toán của các thành viên được cải thiện. Đặc biệt trong năm 2017, không có trường hợp nào thiếu tiền giao dịch dẫn đến phải sử dụng Quỹ hỗ trợ thanh toán.

TTCKPS ra đời là sự kiện nổi bật nhất của TTCK Việt Nam trong năm 2017, đánh dấu bước phát triển vượt bậc của TTCK Việt Nam. VSD được giao đảm nhận tổ chức và vận hành hoạt động bù trừ thanh toán giao dịch CKPS theo mô hình đối tác trung tâm. Xin ông khái quát quá trình chuẩn bị cũng như đánh giá những kết quả mà VSD đã đạt được sau 5 tháng TTCKPS đi vào hoạt động?

Để triển khai hoạt động bù trừ thanh toán giao dịch CKPS, ngay sau khi Đề án “Xây dựng và phát triển TTCKPS Việt Nam” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 366/QĐ-TTg ngày 11/3/2014, thực hiện sự chỉ đạo của Bộ Tài chính, UBCKNN, VSD đã tập trung nguồn lực và tích cực chuẩn bị các khâu từ tham gia xây dựng các Nghị định, Thông tư về TTCKPS; xây dựng quy chế, quy trình hướng dẫn; phối hợp với các nhà thầu xây dựng hệ thống; tập trung đào tạo, tuyên truyền phổ biến kiến thức về TTCKPS.

Sau hơn 3 năm tập trung nguồn lực, VSD đã chính thức triển khai hoạt động bù trừ thanh toán giao dịch CKPS từ ngày 10/8/2017. Đây là sự kiện đánh dấu sự ra đời của TTCKPS và là dấu mốc quan trọng cho sự phát triển của TTCK Việt Nam. TTCKPS đi vào hoạt động đã và đang làm tăng tính hiệu quả, thu hút thêm vốn, tăng giá trị giao dịch (GTGD) và thanh khoản của TTCK.

Kể từ ngày đi vào hoạt động đến nay, hoạt động bù trừ thanh toán giao dịch CKPS đã được triển khai an toàn, thông suốt và có sự tăng trưởng vượt bậc, thể hiện qua những con số ấn tượng sau: tính đến ngày 29/12/2017 đã có 17.252 tài khoản của nhà đầu tư được đăng ký trên hệ thống bù trừ, thanh toán CKPS của VSD, tăng 5,3 lần so với ngày khai trương TTCKPS.

Số lượng hợp đồng mở có hiệu lực tính đến thời điểm ngày 29/12/2017 là 8.077 hợp đồng, tăng gần 40 lần so với ngày khai trương TTCKPS. Tổng GTGD tính đến hết 29/12/2017 là hơn 96 nghìn tỷ đồng; hoạt động bù trừ giao dịch ký quỹ và thanh toán giao dịch được VSD thực hiện an toàn, suôn sẻ. Tổng giá trị thanh toán lãi/lỗ vị thế là hơn 450 tỷ đồng và không có trường hợp nào phải sử dụng đến Quỹ bù trừ để đảm bảo khả năng thanh toán.

Bên cạnh đó, công tác giám sát thành viên bù trừ, bao gồm giám sát tuân thủ và giám sát rủi ro đã được thực hiện sát sao, hiệu quả. Giám sát rủi ro về tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ và giới hạn vị thế được thực hiện theo cơ chế thời gian thực, mọi tài khoản vi phạm đều được VSD phát hiện và phối hợp với thành viên bù trừ xử lý kịp thời, không để xảy ra rủi ro mất khả năng thanh toán. Điều này cho thấy hiệu quả trong hoạt động bù trừ, thanh toán CKPS.

Nhân dịp năm mới, xin ông chia sẻ với độc giả của Tạp chí Chứng khoán những định hướng và giải pháp mà VSD dự kiến áp dụng trong năm 2018 nhằm khẳng định vai trò quan trọng của VSD đối với sự phát triển và lớn mạnh của TTCK?

Năm 2018 được kỳ vọng là năm nền kinh tế tiếp tục duy trì được mức tăng trưởng cao khi Chính phủ chủ trương tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, ưu tiên phát triển doanh nghiệp và đẩy mạnh quá trình CPH, thoái vốn tại các DNNN. Đây sẽ là những nhân tố giúp thúc đẩy TTCK tăng trưởng nhanh và sôi động hơn.

Trong bối cảnh đó, để hỗ trợ thị trường, đáp ứng tốt hơn nhu cầu phát triển các dịch vụ, sản phẩm mới, cũng như thực hiện sự chỉ đạo, lãnh đạo của Bộ Tài chính, UBCKNN, khối lượng công việc của VSD trong thời gian tới sẽ rất lớn, trong đó tập trung vào các giải pháp trọng tâm như sau:

Một là, sẵn sàng triển khai cung cấp dịch vụ cho sản phẩm chứng quyền có bảo đảm (covered warrant) theo lộ trình đã đề ra.

Hai là, tổ chức bù trừ thanh toán cho các hợp đồng tương lai (HĐTL) chỉ số mới, HĐTL trái phiếu chính phủ sau khi được cơ quan quản lý chấp thuận.

Ba là, triển khai các công việc theo lộ trình phát triển thị trường trái phiếu Việt Nam giai đoạn 2017 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030 theo chỉ đạo của cơ quan quản lý.

Bốn là, xây dựng và vận hành hệ thống quản lý dịch vụ về đại lý chuyển nhượng, quản trị quỹ cho Quỹ mở và Quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện.

Năm là, nghiên cứu nghiệp vụ giao dịch trong ngày và thanh toán chứng khoán chờ về, dịch vụ quản lý chứng khoán thế chấp tại VSD.

Với những kết quả đã đạt được của năm 2017, với sự chỉ đạo sát sao, kịp thời của cơ quan quản lý, sự phối hợp hiệu quả của các thành viên thị trường, tôi tin tưởng rằng VSD sẽ tiếp tục vững bước, vượt qua những thách thức, hoàn thành các nhiệm vụ đặt ra trong năm 2018, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của TTCK Việt Nam.

Xin trân trọng cảm ơn ông!