Tình trạng vi phạm đất đai vẫn diễn ra phổ biến, phức tạp

Theo N.L/vnbusiness.vn

Theo ông Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, sau hơn 9 năm thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 31/10/2012 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về "Tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới", tình trạng vi phạm chính sách pháp luật đất đai còn diễn ra phổ biến, phức tạp.

Theo đó, các vi phạm phổ biến là giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất không đúng quy định, không qua đấu giá quyền sử dụng đất. Việc thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, không đảm bảo quyền lợi người có đất bị thu hồi.

Theo số liệu của Ban Kinh tế Trung ương, dù có xu hướng giảm nhưng trong giai đoạn 2013 đến nay, đơn thư khiếu nại, tố cáo có liên quan đến đất đai vẫn chiếm tỷ lệ cao trong tổng số các đơn thư khiếu nại, tố cáo (trên 60%). Các vụ án hành chính liên quan đến đất đai có xu hướng tăng liên tục từ mức chiếm 64,2% tổng số các vụ án về hành chính năm 2015 lên trên 80% năm 2020.

Cũng trong khoảng thời gian này, số lượng thụ lý, giải quyết các vụ án dân sự, kinh doanh thương mại liên quan đến đất đai chiếm 75% tổng số các vụ án Tòa án nhân dân tối cao thụ lý, giải quyết theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm (trong đó, số vụ đã giải quyết chiếm 83,49%).

Các vụ án hình sự liên quan đến đất đai diễn ra rất đa dạng, động cơ, mục đích phạm tội rất phức tạp. Có nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng, liên quan đến nhiều tổ chức, nhiều người, trong đó có cả cán bộ có chức vụ cao, gây thiệt hại lớn đối với tài sản của Nhà nước, làm ảnh hưởng đến uy tín của tổ chức và niềm tin của xã hội đối với Đảng và Nhà nước.

Một trong những nguyên nhân chính của tình trạng này là do còn có những hạn chế, bất cập trong chính sách, pháp luật về đất đai cũng như sự chồng chéo, chưa thống nhất trong một số quy định giữa Luật đất đai 2013 với các hướng dẫn thi hành luật và với một số luật khác (Bộ Luật Dân sự, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật Nhà ở…).

Điều này dẫn đến sự lúng túng trong quản lý và tạo ra những khe hở của luật pháp để một số cá nhân và tổ chức lợi dụng để tham nhũng và trục lợi, gây lãng phí, thất thoát tài sản của nhà nước. Thêm vào đó là năng lực của bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai còn chưa cao, nhất là chất lượng nguồn nhân lực. Hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về đất đai còn sơ sài, thiếu thống nhất…

Trước những thực trạng nói trên, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình đã đưa ra lưu ý về một số vấn đề liên quan đến việc xây dựng, sửa đổi bổ sung Luật Đất đai như: Phải hoàn thiện hệ thống pháp luật chủ đạo là Luật Đất đai và hệ thống pháp luật liên quan, đảm bảo yêu cầu đơn giản, tiện ích, rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực thi; đồng bộ thống nhất với hiến pháp, với các đạo luật, khắc phục xung đột, chồng chéo; bổ sung những khoảng trống chưa được điều chỉnh như các ý kiến đã nêu; Luật Đất đai phải tạo ra hành lang pháp lý chống được vi phạm, đặc biệt là tội phạm tham nhũng, đấu giá, đấu thầu... phải đảm bảo quyền, lợi ích người dân theo nguyên tắc thị trường.

Tổ chức các luật hiện hành đặc biệt thực thi Luật Đất đai nghiêm chỉnh hơn, tránh dự án giao rồi thành dự án treo làm lãng phí nguồn lực; tăng cường thanh tra, kiểm soát xử lý nghiêm các vi phạm, tội phạm.

Nghiên cứu, tổ chức lại các cơ quan thực thi pháp luật về đất đai một cách chuyên nghiệp hơn, đồng bộ hơn trong đó có tòa án về đất đai, cơ quan thanh tra về đất đai. Tăng cường công khai, minh bạch trong quản lý, sử dụng đất đai về đăng ký tài sản, cơ sở dữ liệu quốc gia, kiểm soát tài sản...