Chiều 11/6, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi).

Khuyến khích, bảo vệ người dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung

Trình bày Báo cáo một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý vẫn giữ bố cục gồm 7 chương và 54 điều, trong đó đã tiếp thu, chỉnh lý cả về nội dung và kỹ thuật tại 36/54 điều so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại đầu kỳ họp thứ Bảy. Các nội dung chưa được tiếp thu (kể cả nội dung trong Báo cáo số 269/BC-CP của Chính phủ) đều đã được giải trình cụ thể trong Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật. 

Thường trực Ủy ban Pháp luật và cơ quan chủ trì soạn thảo báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội 5 nội dung lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi). Cụ thể, về việc quản lý, sử dụng đất tại bãi sông, bãi nổi ở các tuyến sông có đê; về hình thức giao đất, cho thuê đất và vai trò của Ban quản lý trong quản lý đất đai trong khu công nghệ cao Hòa Lạc; về việc quản lý, sử dụng tài sản công và khai thác công trình hạ tầng; về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát; về thực hiện hợp đồng xây dựng - chuyển giao.

Đối với cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, trong quá trình thảo luận, có ý kiến đề nghị cân nhắc kỹ việc giao HĐND thành phố được quyền quyết định cho miễn áp dụng quy định của pháp luật; làm rõ việc được miễn trách nhiệm của các bên liên quan và quy định cụ thể trong Luật này.

Thường trực Ủy ban Pháp luật và các cơ quan thấy rằng, thử nghiệm có kiểm soát là việc cho phép thực hiện các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới chưa được pháp luật quy định hoặc có quy định của pháp luật nhưng không còn phù hợp nên nếu phải áp dụng toàn bộ các quy định hiện hành của pháp luật thì sẽ không thể thực hiện được. Để quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát có thể phát huy được hiệu quả trên thực tế, bảo đảm tính khả thi, tạo sự chủ động cho thành phố thì cần cho phép HĐND thành phố, trên cơ sở đánh giá về mức độ rủi ro và khả năng kiểm soát, có quyền cho miễn áp dụng một số quy định của pháp luật trong phạm vi giới hạn thử nghiệm như tại khoản 5, Điều 25 của dự thảo Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng cho biết, do đây là các nội dung mới, chưa có tiền lệ, lần đầu được triển khai nên mức độ rủi ro thường khá cao, nhiều vấn đề chưa có thực tiễn, chưa thể lường hết được. Nếu không có các quy định về loại trừ, miễn trách nhiệm theo quy định của pháp luật có liên quan thì không thể khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tích cực tham gia đổi mới sáng tạo.

"Đối với các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức trực tiếp làm nhiệm vụ tham mưu, hướng dẫn, kiểm soát việc thực hiện các nội dung được thử nghiệm thì cũng cần được áp dụng các quy định về khuyến khích, bảo vệ người dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung và cần có hành lang pháp lý phù hợp để họ yên tâm, chủ động, sáng tạo trong việc đề xuất các cơ chế quản lý có tính chất đổi mới, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho các ý tưởng đổi mới, sáng tạo của tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp được phát triển, hiện thực hóa, mang lại nhiều lợi ích, hiệu quả cho xã hội”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nhấn mạnh. 

Do đó, trên cơ sở tham khảo, nâng cấp các quy định của Nghị định số 73/2023/NĐ-CP ngày 29.9.2023 của Chính phủ quy định về khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, dự thảo luật đã được chỉnh lý lại theo hướng quy định về việc loại trừ trách nhiệm hoặc không xử lý trách nhiệm với cơ quan, cán bộ, công chức trực tiếp hướng dẫn, kiểm soát quá trình thử nghiệm trong trường hợp đã thực hiện đúng các quy định về trình tự, thủ tục, cơ chế hướng dẫn, kiểm soát, giám sát, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung.

Dùng biện pháp ngăn chặn để quản lý tốt hơn

Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí cao với Báo cáo một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi).

Báo cáo thêm tại Phiên họp, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh nêu thực tế, vừa qua có trường hợp, một số công trình như xây dựng khách sạn mini quá tầng, không đúng quy định phòng cháy chữa cháy, lúc này người dân cũng chưa vào ở, thì trước mắt phải áp dụng biện pháp cắt điện, nước, buộc dừng thi công. Đây chính là áp dụng biện pháp hành chính. Vì vậy, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội mong muốn được giao thêm quyền này và chỉ có Chủ tịch UBND xã, Chủ tịch UBND huyện, Chủ tịch UBND thành phố mới được áp dụng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thống nhất với đề xuất của TP. Hà Nội và cho rằng, nên cho phép TP. Hà Nội trong điều kiện bất khả kháng được áp dụng biện pháp hành chính để thực hiện đúng quy hoạch phát triển thủ đô.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, vấn đề này đang vướng mắc ở tên gọi, đây là biện pháp hành chính hay là biện pháp xử phạt vi phạm hành chính hay là biện pháp ngăn chặn để xử phạt vi phạm hành chính? Nếu xử phạt thì đã có nhưng chưa hiệu quả, vấn đề là chúng ta ngăn chặn để không tiến hành nữa. "Nhưng nếu là biện pháp hành chính thì sẽ mạnh hơn, không xử phạt nữa mà làm mạnh hơn và có lẽ đây mới là đặc thù của luật. Dùng biện pháp ngăn chặn để quản lý tốt hơn”, Phó Chủ tịch Quốc hội nói. 

Kết luận nội dung phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị, Bộ Tư pháp, Ủy ban Pháp luật, UBND TP. Hà Nội tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, hoàn chỉnh về mặt kỹ thuật, hoàn chỉnh Báo cáo tiếp thu giải trình chỉnh lý dự thảo luật.

+ Trước đó, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về vị trí việc làm các cơ quan thuộc thẩm quyền quản lý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.