Trong tháng 6/2013, thị trường tiền tệ Trung Quốc có thể được coi là đã trải qua một đợt “sóng gió” khi thị trường liên ngân hàng xuất hiện tình trạng khan hiếm tiền mặt và lãi suất biến động mạnh.

Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) thậm chí có hôm không giao dịch trên thị trường mở. Ngày 20/6, tại Thượng Hải, lãi suất repo kỳ hạn 7 ngày tăng 270 điểm cơ bản (2,7%) lên mức 10,77%. Đây là mức cao nhất kể từ tháng 3/2003 (lãi suất này thường dùng để đánh giá xem vốn trên thị trường liên ngân hàng dồi dào đến đâu). Điều này cho thấy các ngân hàng Trung Quốc thiếu thanh khoản tương đối lớn.

Lãi suất qua đêm cũng tăng chưa từng có, đạt mức 12,85%, cao nhất lịch sử. Trên thị trường liên ngân hàng, thậm chí xuất hiện giao dịch với lãi suất 25%. Tình trạng căng thẳng tiền mặt ngay lập tức làm dấy lên nỗi sợ hãi về sự đổ vỡ của hệ thống ngân hàng. Vậy đâu là nguyên nhân?

… Khi ngân hàng trung ương phản ứng chậm

Về nguyên tắc, nếu các ngân hàng hết tiền (điều khó có thể xảy ra ở Trung Quốc), PBOC sẽ in tiền. Số tiền vừa mới được tạo ra sẽ được PBOC chuyển đến các ngân hàng bằng cách mua lại tài sản gì đó (như ngoại tệ, trái phiếu... hoặc PBOC có thể cho các ngân hàng vay tiền.

Tuy nhiên, vừa qua khi các ngân hàng cạn tiền, PBOC đã từ chối giúp đỡ. Tờ Financial Times được PBOC bảo trợ, đã khẳng định một số ngân hàng gặp rắc rối do phụ thuộc quá nhiều vào vốn vay ngắn hạn trên thị trường liên ngân hàng và vượt quá giới hạn cho vay theo quy định. Theo đó, các nhà băng cần tự giải quyết vấn đề của mình và không nên trông đợi vào PBOC.

Phản ứng của PBOC cho thấy, các lãnh đạo Trung Quốc đang lo lắng về tình trạng tín dụng tăng trưởng quá nhanh mà không đóng góp vào tăng trưởng của nền kinh tế. Thay vì tài trợ cho chi tiêu tiêu dùng hoặc mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, tín dụng lại giúp mua các tài sản đã tồn tại và do đó không thể tạo ra tăng trưởng.

Tuy nhiên, khi lãi suất tăng vọt, khủng hoảng tiền mặt trở nên nghiêm trọng hơn, nỗi sợ hãi và sự bấp bênh tràn ngập, PBOC đã phải can thiệp, buộc các ngân hàng lớn phải cho các ngân hàng nhỏ vay tiền và cam kết ổn định thị trường.

Khan hiếm tiền sẽ tiếp diễn?

Cho đến nay, PBOC dường như vẫn muốn duy trì lập trường thắt chặt tiền tệ hơn là hỗ trợ thanh khoản cho các nhà băng.

Wang Tao, chuyên gia kinh tế tại ngân hàng UBS cho biết: “Chúng tôi cho rằng PBOC đã xác định rõ tăng trưởng tín dụng quá nhanh là không phù hợp. Nếu các ngân hàng để việc này xảy ra, PBOC sẽ chẳng ngại tăng lãi suất liên ngân hàng để chặn họ lại. Mặt khác, thiếu thanh khoản có thể khiến nhiều ngân hàng giảm bớt các khoản cho vay rủi ro và quản lý thanh khoản cẩn thận hơn”.

Bài đăng trên Tài chính & Đầu tư số 7- 2013