Phấn đấu đúng nghĩa tự động

Đánh giá kết quả thí điểm HQĐT từ năm 2005 đến nay, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Vũ Ngọc Anh cho biết, thủ tục HQĐT đã được triển khai tại 21/34 cục hải quan và tại 101 chi cục với hơn 50.000 DN tham gia. Từ đầu năm 2012 đến nay, tổng lượng tờ khai điện tử đạt 3,2 triệu bộ, chiếm 87,2% tổng lượng tờ khai tại các đơn vị đang thực hiện, tổng giá trị kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 145,1 tỷ USD, chiếm 87% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu. Xu hướng quản trị DN hiện đại sẽ dựa rất nhiều vào nền tảng công nghệ thông tin và thương mại điện tử. Nếu không triển khai phương thức thông quan tiên tiến và phổ biến trên thế giới sẽ ảnh hưởng tới hoạt động của DN, nhất là các DN có liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu. Thủ tướng Chính phủ cũng vừa ban hành Thương mại cổ phần chính thức hóa việc áp dụng thủ tục HQĐT, quy định khung pháp lý để triển khai đến các cơ quan hải quan, DN...

Theo đó, bên cạnh việc nâng cấp hoạt động ngành hải quan, các DN cũng phải nâng cao hạ tầng kỹ thuật, tránh trường hợp người khai do không nắm vững kỹ năng khai hải quan, dẫn đến phải khai đi khai lại nhiều lần hay gửi trùng thông tin của một tờ khai. Ngoài ra, Nghị định cũng quy định nguyên tắc phối hợp, trao đổi, cung cấp thông tin giữa hải quan và các bộ, cơ quan quản lý khác, giúp cho thủ tục HQĐT mang đúng nghĩa tự động.

Ông Vũ Ngọc Anh cho biết, sau khi thủ tục HQĐT triển khai chính thức trên toàn quốc, các biện pháp hỗ trợ DN vẫn tiếp tục được duy trì như cung cấp phần mềm khai báo miễn phí, hướng dẫn thủ tục HQĐT qua các hoạt động đào tạo, tập huấn... Đồng thời, Dự thảo Thông tư hướng dẫn cho Nghị định 87 sẽ phải có hiệu lực đồng thời với Nghị định 87, tức là vào ngày 1/1/2013. Dự thảo thông tư này hiện đã được hoàn thiện và trình Bộ Tài chính để sớm ban hành.

“Bên cạnh việc thúc đẩy HQĐT, ngành hải quan luôn bố trí người và phương tiện giúp DN tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về thủ tục xuất nhập khẩu. Thái độ phục vụ của các cán bộ trong ngành cũng được quán triệt để đảm bảo thời gian thông quan cho DN nhanh và kịp thời hơn”, ông Ngọc Anh nói.

Chữ ký số, sẽ có lộ trình

Theo ông Nguyễn Mạnh Tùng, Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (Tổng cục Hải quan), chữ ký số giúp đảm bảo tính xác thực của các thông tin khai báo, tăng cường độ tin cậy, đảm bảo người khai không phủ nhận được các dữ liệu mình đã khai báo. Trên cơ sở đó, cơ quan hải quan sẽ chấp nhận các thông số khai báo bằng dữ liệu điện tử mà không yêu cầu phải nộp các hồ sơ bản in, trừ trường hợp cơ quan hải quan cần kiểm tra chi tiết các thông tin về lô hàng hoặc kiểm tra thực tế hàng hóa. Tuy nhiên, trên thực tế, việc triển khai áp dụng chữ ký số vẫn còn một số khó khăn như việc tiếp nhận và phản hồi thông tin giữa hải quan và DN còn chậm, đôi khi bị lỗi và DN không nhận được phản hồi của hải quan. Nhiều DN không tham gia, nhất là DN có tờ khai phát sinh không thường xuyên.

Điều này có nguyên nhân từ vấn đề kết nối hệ thống, cơ quan hải quan phải kết nối với hệ thống quản lý chữ ký số của các nhà cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số (CA), để kiểm tra chữ ký số, nên việc kiểm tra phải thực hiện nhiều bước hơn so với khi không áp dụng chữ ký số. Hạ tầng mạng Internet kết nối DN với Tổng cục Hải quan cũng như từ Tổng cục Hải quan đến nhà cung cấp CA chưa thực sự ổn định.

Theo đại diện Tổng cục Hải quan, cơ quan này đang tiếp tục hoàn thiện hệ thống thông tin và đẩy mạnh phối hợp giữa Tổng cục và các cục hải quan địa phương. Song về phía DN cũng cần phải rà soát, nâng cấp hệ thống thông tin, đảm bảo đường kết nối Internet tới Tổng cục Hải quan được ổn định và thông suốt.

Ông Trần Quốc Định, Phó trưởng Ban cải cách hiện đại hóa Hải quan (Tổng cục Hải quan) cho biết, đối với phần mềm đầu cuối, sẽ có điều chỉnh cho phù hợp, bởi thủ tục hải quan theo Nghị định 87 có một số điểm cần bổ sung, điều chỉnh liên quan tới khuôn dạng, chỉ tiêu thông tin khai báo, quy định về áp dụng chữ ký số. Tuy nhiên, Tổng cục Hải quan đang làm việc với các công ty cung cấp phần mềm, để thống nhất phương án điều chỉnh và hỗ trợ DN theo hướng giảm thiểu tối đa chi phí phát sinh cho DN.

Dù vậy, việc áp dụng chữ ký số sẽ có lộ trình để DN thay đổi cho phù hợp. Trước mắt, DN nào đang sử dụng hoặc có nhu cầu chữ ký số sẽ tiếp tục sử dụng, các DN còn lại sẽ có khoảng thời gian để chuyển đổi dần dần và tạm thời vẫn được mở tài khoản, cấp mật mã để truy cập tham gia vào HQĐT.