Tỷ giá VND/USD tăng cao nhất từ đầu tháng 10 đến nay là trong phiên giao dịch ngày 3/10, với mức tăng 60 đồng/USD so với phiên giao dịch trước. Theo đó, giá mua vào thấp nhất đang ở mức 21.200 đồng/USD và cao nhất là 21.270 đồng/USD; giá bán ra thấp nhất là 21.290 đồng/USD và giá bán ra cao nhất là 21.340 đồng/USD. Sau những bước tăng nhanh trong 2 tuần qua (tăng 155 đồng), tỷ giá đã đạt mức cao nhất trong vòng 3 tháng qua. Diễn biến của tỷ giá trong những ngày đầu tháng đã thu hút sự quan tâm trở lại của doanh nghiệp, giới đầu tư và người dân.

Lý giải về tình trạng tỷ giá tăng nhanh hiện nay, đại diện một số ngân hàng thương mại cho rằng, nhu cầu mua USD của các doanh nghiệp tăng trong những ngày cuối năm khiến một số ngân hàng đẩy mạnh mua ngoại tệ vào. Động thái này nhằm giảm bớt trạng thái ngoại hối âm để giảm rủi ro về tỷ giá, tạo ra nhu cầu từ thị trường và đẩy tỷ giá tăng.

Các chuyên gia thì cho rằng, những biến động về tỷ giá trong mấy ngày gần đây là phản ứng của thị trường trước phát biểu của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình về khả năng điều chỉnh tỷ giá ở mức 1 - 1,43% trong năm nay. Trong khi đó, tính tới lần điều chỉnh trong tháng 9/2014, thì tỷ giá mới được điều chỉnh 1%, có nghĩa còn dư địa để điều chỉnh trong những tháng cuối năm. Ngoài ra, kỳ vọng lãi suất VND giảm thêm cũng trở nên nhạy cảm trong cân đối lãi suất giữa VND với USD. Điều này đã ảnh hưởng không có lợi đến giá trị của VND. Hai thông tin này đã tác động đến tâm lý của các thành viên trên thị trường, khiến ngân hàng thương mại đóng bớt trạng thái để dự phòng rủi ro, doanh nghiệp thì tạm dừng chuyển từ ngoại tệ sang VND.

Tuy nhiên, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, dù tỷ giá VND/USD có tăng trong các phiên giao dịch gần đây, nhưng tỷ giá thực tế trên thị trường liên ngân hàng vẫn thấp xa so với trần tỷ giá theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Vì thế, biến động tăng tỷ giá chủ yếu do yếu tố tâm lý trước tin đồn Ngân hàng Nhà nước sẽ điều chỉnh tỷ giá. Trên thực tế, cung cầu ngoại tệ hiện vẫn ổn định, tháng 9 cán cân thanh toán tổng thể vẫn tiếp tục thặng dư và tính chung trong 9 tháng thặng dư khoảng 11 tỷ USD. Nhu cầu mua ngoại tệ của các tổ chức và cá nhân từ tổ chức tín dụng cũng không nhiều, thậm chí  các tổ chức tín dụng tiếp tục mua ròng từ khách hàng trong tháng 9/2014.

Và dù lãi suất liên ngân hàng ở mức thấp khiến một số tổ chức tín dụng mua ngoại tệ để giảm mức âm trạng thái, song bà Nguyễn Thị Hồng cho rằng, áp lực tăng tỷ giá từ nguyên nhân này không đáng kể. Bởi dư thừa thanh khoản VND của hệ thống đã giảm so với thời gian trước đây, đặc biệt trong bối cảnh tín dụng đang tăng trưởng trở lại (đến cuối tháng 9, tín dụng toàn hệ thống tăng 7,26% so với cuối năm 2013). Ngoài ra, mức tăng tỷ giá thực tế trên thị trường liên ngân hàng thấp hơn mức điều chỉnh 1% tỷ giá bình quân liên ngân hàng cũng cho thấy Ngân hàng Nhà nước không nhất thiết phải điều chỉnh tăng tỷ giá hết biên độ đề ra từ đầu năm.

Diễn biến của tỷ giá ngoại tệ trong những ngày vừa qua là do chịu ảnh hưởng của tâm lý, nên đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết, Ngân hàng Nhà nước sẽ không điều chỉnh tăng tỷ giá bình quân liên ngân hàng mà giữ ổn định. Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục theo dõi sát thị trường, điều hành đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ để bảo đảm ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối và ổn định tỷ giá, thậm chí trường hợp cần thiết sẽ bán ngoại tệ để can thiệp ổn định tỷ giá trong biên độ đề ra. Và sẽ điều tiết vốn khả dụng của hệ thống một cách hợp lý để hỗ trợ ổn định tỷ giá; ổn định các mức lãi suất điều hành như hiện nay.