Hiệp định này được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam và Vương quốc Anh duy trì các điều kiện thương mại ưu đãi và lợi ích kinh tế thông qua các cam kết mở cửa thị trường đã có trong Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA). 

Để triển khai thực hiện đầy đủ và có hiệu quả Hiệp định này, mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã phê duyệt Kế hoạch thực hiện Hiệp định UKVFTA. Trong đó, phân công nhiệm vụ, trách nhiệm cho các cơ quan, tổ chức liên quan, quyết định biện pháp chỉ đạo, điều hành và các biện pháp khác.

Trong đó, Thủ tướng yêu cầu trong thời gian tới, bên cạnh các nhiệm vụ thường xuyên và các nhiệm vụ đã được giao, các bộ, ngành, địa phương cần cụ thể hóa và tổ chức triển khai thực hiện những nhiệm vụ cơ bản như: Tuyên truyền, phổ biến thông tin về UKVFTA và thị trường Vương quốc Anh.

Thủ tướng yêu cầu thiết lập đầu mối thông tin về UKVFTA tại Bộ Công Thương để cung cấp thông tin, hướng dẫn và làm rõ các nội dung cam kết và các vấn đề có liên quan đến hiệp định. Bên cạnh đó, các bộ ngành liên quan cũng cần đẩy mạnh các chương trình xúc tiến thương mại - đầu tư tại Vương quốc Anh.

Ngoài ra, Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các thiết chế cần thiết để thực thi hiệp định; xây dựng các chương trình hỗ trợ, nâng cao năng lực cạnh tranh cho các ngành hàng, doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ, nông dân.

Xuất khẩu vào anh tăng trưởng khả quan

Theo nhận định của Bộ Công Thương, các FTA thế hệ mới, trong đó UKVFTA đã, đang và sẽ tiếp tục tạo điều kiện để hàng hóa của Việt Nam thâm nhập vào các thị trường đối tác với thuế quan ưu đãi hơn cùng với những cam kết về tạo thuận lợi giảm thiểu các rào cản.

Về thị trường Anh, dư địa tăng trưởng cho sản phẩm Việt Nam còn rất lớn vì tất cả các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam hiện đang chiếm được không quá 1% thị phần trong tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa mỗi năm gần 700 tỷ USD (2019) của Anh. Mặt hàng xuất nhập khẩu giữa hai quốc gia mang tính bổ sung thay vì cạnh tranh.

Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải Quan, tới hết quý 1/2021, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Vương quốc Anh đạt hơn 1,63 tỷ USD. Trong đó, cán cân thương mại của Việt Nam thặng dư hơn 1,3 tỷ USD.

Cụ thể, giá trị xuất khẩu của hàng Việt Nam vào thị trường Anh đạt gần 1,47 tỷ USD. Một số mặt hàng có giá trị xuất khẩu lớn trị giá hơn 100 triệu USD như: Hàng dệt may; sản phẩm giày dép; Điện thoại, linh kiện và Máy móc, thiết bị. Nhóm hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Vương quốc Anh, kim ngạch xuất khẩu nông, thủy sản hay dệt may vẫn giữ vững mức tăng ổn định và tích cực.

Về nhập khẩu, Việt Nam nhập khẩu từ Anh lượng hàng hóa trị giá hơn 164,8 triệu USD. Trong đó, những mặt hàng có giá trị nhập khẩu cao nhất là máy móc, thiết bị (37.72 triệu USD); Dược phẩm (25,79 triệu USD) và sản phẩm hóa chất (13,72 triệu USD).

Trong bối cảnh chịu nhiều ảnh hưởng của COVID-19, so với số liệu cùng kỳ 2020, có thể thấy, trong khi giá trị hàng hóa nhập khẩu từ Anh giảm nhẹ thì kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt tăng trưởng khoảng 15%.

Những nhóm hàng có nhiều dư địa xuất khẩu 

Theo cam kết trong UKVFTA, thuế nhập khẩu hầu hết tôm nguyên nhập khẩu vào Anh được giảm từ mức thuế cơ bản 10-20% xuống 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Với mặt hàng hoa quả, khi Hiệp định có hiệu lực hơn 94% trong tổng số 547 dòng thuế rau quả và các chế phẩm từ rau quả có mức thuế suất 0%.

Đánh giá về tiềm năng của nhóm này, Vụ Thị trường châu Âu-châu Mỹ nhận định: "Đây đều là những ngành hàng có nhiều cơ hội nâng cao giá trị xuất khẩu, tỷ trọng trong cơ cấu thị trường thông qua nhiều ưu đãi về thuế quan trong Hiệp định UKVFTA".

Nhiều sản phẩm là thế mạnh của Việt Nam như: Vải, nhãn, chôm chôm, thanh long, dứa, dưa… sẽ có thêm lợi thế tiếp cận thị trường trong bối cảnh các loại hoa quả nhiệt đới xuất xứ từ các quốc gia cạnh tranh như Brazil, Thái Lan, Malaysia… đều chưa có FTA với Anh.

Bên cạnh nông, thủy sản, xuất khẩu các mặt hàng thuộc nhóm ngành công nghiệp chế biến, chế tạo cũng là nhóm hàng được dự báo sẽ có mức tăng trưởng ấn tượng trong thời gian tới.

Với mặt hàng gạo, thị trường gạo của Anh có nhu cầu nhập khẩu mỗi năm trên 670 nghìn tấn. Mặc dù Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới nhưng xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Anh vẫn ở mức khiêm tốn, chiếm chưa tới 0,3% thị phần.

Một nhóm hàng khác được kỳ vọng tạo ra lợi thế lớn cho Việt Nam trong xuất khẩu là các sản phẩm đồ gỗ và sản phẩm mây tre đan xuất khẩu. Theo Bộ Thương vụ - Đại sứ quán Việt Nam tại Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ai Len, đồ gỗ Việt Nam xuất khẩu sang Anh có khả năng cạnh tranh nhờ chi phí thấp, nguyên liệu tốt, chất lượng sản phẩm cao.

Ví dụ, IKEA- nhà bán lẻ đồ gỗ nội thất có thị phần lớn nhất tại Anh đã có hệ thống cung cấp sản phẩm sâu rộng ở Việt Nam từ nhiều năm nay, giúp đồ gỗ Việt ngày càng có chỗ đứng vững chắc tại thị trường Anh.

Năm 2020, Anh nhập khẩu khoảng 256 triệu USD sản phẩm đồ gỗ và mây tre của Việt Nam. Sức cạnh tranh của đồ gỗ Việt Nam cũng đang ngày càng được gia tăng trước các đối thủ lớn đến từ Trung Quốc, Ý hay Hoa Kỳ...

Tương tự với mặt hàng dệt may, dù hàng năm Việt Nam xuất khẩu đạt tới hàng chục tỷ USD (35,2 tỷ USD năm 2020) song hiện kim ngạch sản phẩm dệt may Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Anh mới chiếm chưa tới 3% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Khi UKVFTA có hiệu lực, các mặt hàng dệt may của Việt Nam sẽ được giảm thuế nhập khẩu về 0% theo lộ trình sau 4 - 8 năm, trong đó một số sản phẩm có thể sẽ ngay lập tức về 0% (từ mức 12%).

UKVFTA không chỉ có "màu hồng"

Cũng như nhiều hiệp định thương mại tự do khác mà Việt Nam đã tham gia, UKVFTA mang lại không ít cơ hội nhưng cũng song hành cùng nhiều thách thức.

Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh khi ở cương vị Bộ trưởng Công Thương từng nhiều lần nhận định: các tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu chất lượng đối với hàng hóa nhập khẩu từ phía Anh rất cao.

Điển hình như với nông sản, cũng giống như EU, Anh kiểm soát rất chặt chẽ việc sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón và các sản phẩm hóa chất dùng trong nông nghiệp. Nông sản nhập khẩu chỉ được phép thông quan nếu có mức dư lượng hóa chất dưới ngưỡng tối đa cho phép (MRL) đối với từng loại sản phẩm.

"Để có thể mở rộng thị phần tại Anh, doanh nghiệp xuất khẩu rau quả Việt Nam phải đáp ứng một cách bền vững các quy định pháp luật của Anh về an toàn vệ sinh thực phẩm, giới hạn dư lượng thuốc trừ sâu thấp, kiểm dịch thực vật, giống cây biến đổi gien, khả năng truy xuất nguồn gốc rõ ràng", Bộ Thương vụ - Đại sứ quán Việt Nam tại Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ai Len đưa ra khuyến nghị với các doanh nghiệp xuất khẩu trong nước.