Tính đến tháng 04/2013, tỷ lệ nợ xấu do các ngân hàng công bố tăng lên ở mức 4,67% so với mức 4,08% vào cuối năm 2012. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ xấu thực sự tại các ngân hàng vẫn là con số “bí ẩn”. Cuối năm 2012, Ngân hàng nhà nước (NHNN) công bố tỷ lệ nợ xấu là 8,8% trong khi tỷ lệ này do các ngân hàng công bố chỉ ở mức hơn 4%, bằng một nửa con số của NHNN. Nhìn chung, nhiều ý kiến cho rằng mức nợ xấu vào khoảng 18%-20% trên tổng dư nợ nếu được tính đầy đủ hơn và bao gồm cả các khoản nợ xấu liên quan đến Vinashin và Vinalines.

Kế hoạch đặt ra quá cao?

Trong năm 2013, NHNN dự kiến VAMC sẽ xử lý khoảng 80.000-100.000 tỷ đồng nợ xấu (khoảng 4-5 tỷ USD, tương đương 60%-70% tổng nợ xấu) với tỷ lệ thu hồi ước đạt 20%-40%. Tuy nhiên, kế hoạch này dường như quá cao cho 6 tháng còn lại của năm 2013. VAMC có khả năng sẽ bắt đầu mua lại nợ xấu trong năm 2013, nhưng có thể sẽ chỉ xử lý khoảng 20%-30% tổng giá trị nợ xấu thông qua việc phát hành trái phiếu đặc biệt hoặc mua nợ xấu tại giá thị trường. Phát hành trái phiếu đặc biệt để mua lại nợ xấu thuần túy là việc “đổi” trái phiếu của VAMC lấy nợ xấu của ngân hàng tại giá trị sổ sách sau khi trừ đi dự phòng. Phương án phát hành trái phiếu đặc biệt khả thi hơn phương án mua nợ tại giá thị trường do vốn điều lệ của VAMC (500 tỷ đồng) thấp hơn nhiều so với tổng số nợ xấu cần xử lý.

Thách thức phía trước

Song có thể thấy rằng, trước kỳ vọng xử lý “cục máu đông” trên, VAMC cũng gặp phải không ít những khó khăn khi đi vào hoat động. Đó là:

i) việc đánh giá và phân loại nợ xấu của các ngân hàng hiện nay chưa minh bạch, đầy đủ;

ii) thị trường vốn, thị trường mua  bán nợ xấu chưa thực sự hiệu quả;

iii) chưa có cam kết hay kế hoạch hỗ trợ tài chính trực tiếp từ Chính phủ cho VAMC; iv) khả năng thiếu nhân sự cấp cao và chuyên gia kinh nghiệm để điều hành công ty xử lý nợ; v) nguy cơ từ lợi ích nhóm hiện hữu trong hệ thống ngân hàng.

Bên cạnh đó, các ngân hàng hiện đang có ý kiến cho rằng VAMC đã đưa ra những yêu cầu khá khắt khe. Chẳng hạn, quy định khoản nợ xấu được mua phải là khoản nợ được bảo đảm bằng tài sản, trong đó không dưới 65% tổng giá trị tài sản đảm bảo phải là bất động sản (hoặc bất động sản hình thành trong tương lai); các ngân hàng cho rằng tỷ lệ hợp lý nên là 50-60%.

Hơn nữa, một khó khăn của VAMC gặp phải là việc chưa rõ các ngân hàng nào sẽ tham gia bán nợ cho VAMC. Theo NHNN, chỉ có 30 trong số 124 tổ chức tín dụng báo cáo tỷ lệ nợ xấu cao hơn 3%. Bằng hoặc cao hơn 3% là ngưỡng mà các tổ chức tín dụng sẽ phải bán nợ xấu cho VAMC cho đến khi tỷ lệ này giảm về mức an toàn. Trong các ngân hàng đang niêm yết, trừ Vietcombank  công bố tỷ lệ nợ xấu là 3,2% tại cuối Q1/2013, các ngân hàng còn lại như Ngân hàng Á Châu, Ngân  hàng Cổ phần Quân đội, Eximbank, Vietinbank, và Sacombank đều báo cáo nợ xấu dưới mức 3%.

Ngoài những khó khăn nêu trên, việc phần lớn nợ xấu là nợ có thế chấp, đặc biệt là thế chấp bằng BĐS là yếu tố thuận lợi cho VAMC. Theo kinh nghiệm của các nước trong khu vực, nợ xấu có đảm bảo bằng bất động sản là khoản nợ có tỷ lệ thu hồi cao nhất. Bên cạnh đó, việc sử dụng trái phiếu với lãi suất 0% cũng sẽ giảm bớt áp lực về vốn đối với VAMC và do đó giúp đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu.

Vẫn còn quá sớm để có thể đo lường tác động cũng như hiệu quả của VAMC. Vì vậy, chỉ xin tóm tắt một số thông tin cơ bản và khái quát về VAMC cũng như hoạt động của Công ty./.