Kết thúc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 24 tại Myanmar (từ ngày 10-11/5), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã trả lời phỏng vấn báo chí về kết quả Hội nghị.

Phóng viên: Xin Phó Thủ tướng cho biết kết quả chính của Hội nghị?

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh: Đây là Hội nghị cấp cao đầu tiên trong Năm Chủ tịch ASEAN 2014 của Myanmar, trong đó lãnh đạo cấp cao ASEAN tập trung bàn về các vấn đề nội khối cũng như tình hình quốc tế và khu vực.

Đáng chú ý, chủ đề “Đoàn kết hướng tới một cộng đồng hòa bình và thịnh vượng” của Hội nghị lần này rất phù hợp với tình hình hiện nay, trong bối cảnh quốc tế và khu vực đang có những diễn biến rất phức tạp, đặc biệt nghiêm trọng là tình hình đang diễn ra ở Biển Đông. Điều này đòi hỏi các nước ASEAN cần tăng cường đoàn kết để có các biện pháp duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực, cũng như phát huy vai trò trung tâm của ASEAN. 

Có thể nói, vấn đề Biển Đông là trọng tâm của Hội nghị lần này.

Các nhà lãnh đạo ASEAN đều bày tỏ quan ngại sâu sắc đối với việc Trung Quốc lần đầu tiên hạ đặt giàn khoan và đưa nhiều tàu bảo vệ vào sâu trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của một nước thành viên ASEAN; cho rằng đây là hành động nguy hiểm, vi phạm luật pháp quốc tế, Công ước Luật Biển 1982 và Tuyên bố về Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc là một bên ký kết, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, an toàn hàng hải trên Biển Đông cũng như hòa bình và ổn định của khu vực.

Theo đó, các nhà lãnh đạo đã nhất trí ASEAN cần kịp thời thể hiện lập trường chung về tình hình hiện nay ở Biển Đông; yêu cầu các bên liên quan kiềm chế, không sử dụng vũ lực, giải quyết hòa bình các tranh chấp, tuân thủ luật pháp quốc tế và Công ước Luật Biển 1982, thực hiện đầy đủ DOC và sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử COC, nhằm bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực, ngăn ngừa gia tăng căng thẳng.

Những mối quan tâm đó đã được phản ánh trong Tuyên bố Nay Pyi Taw về xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015; Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị Cấp cao ASEAN-24. Đồng thời, các nước ASEAN đã nhất trí thông qua một Tuyên bố riêng của các Bộ trưởng Ngoại giao về vấn đề này.

Điều này thể hiện sự đoàn kết, nhất trí cao và vai trò chủ động, trách nhiệm của ASEAN đối với hòa bình, ổn định và an ninh ở Biển Đông nói riêng và của khu vực nói chung; khẳng định mạnh mẽ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và của ASEAN. Có thể thấy, đây là lần đầu tiên sau gần hai thập kỷ (kể từ 1995), ASEAN có được một Tuyên bố riêng về một tình hình phức tạp đe dọa hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông.

Bên cạnh vấn đề Biển Đông, các nhà lãnh đạo ASEAN cũng dành nhiều thời gian thảo luận các biện pháp thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN trong bối cảnh năm từ nay đến năm 2015 là giai đoạn bản lề trong việc xây dựng Cộng đồng, cũng như thảo luận định hướng phát triển của Cộng đồng ASEAN sau 2015; tiếp tục mở rộng và làm sâu sắc quan hệ đối ngoại của ASEAN, duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực; trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm khác.

Xin Phó Thủ tướng cho biết những đóng góp của Đoàn Việt Nam?

Việt Nam đã đóng góp tích cực và có trách nhiệm vào thành công của Hội nghị.

Thứ nhất, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có phát biểu quan trọng về triển khai Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, về tương lai Cộng đồng ASEAN và về định hướng quan hệ đối ngoại của ASEAN. Đặc biệt, bài phát biểu của Thủ tướng đã chuyển tải thông điệp rõ ràng của Việt Nam về những diễn biến nghiêm trọng hiện nay ở Biển Đông, khẳng định lập trường nhất quán và những đề xuất hết sức xây dựng của Việt Nam trong việc giải quyết vấn đề này. 

Thứ hai, chúng ta đã thúc đẩy đoàn kết, phát huy vai trò chủ đạo của ASEAN trong những vấn đề thuộc lợi ích của khu vực. Việt Nam đã cùng các nước ASEAN duy trì đồng thuận và tiếng nói trách nhiệm chung trong vấn đề Biển Đông. Việc thúc đẩy đoàn kết, nhất trí của ASEAN trong vấn đề này có ý nghĩa hết sức quan trọng vì đây là cũng động lực cho việc duy trì đoàn kết, nhất trí của ASEAN để xử lý nhiều vấn đề phức tạp khác của Hiệp hội.

Thứ ba, Đoàn Việt Nam cũng đã có những đóng góp tích cực và quan trọng vào các văn kiện của Hội nghị để các văn kiện này phản ánh được các trọng tâm ưu tiên của ASEAN và khu vực, xây dựng và định hướng tương lai của Cộng đồng ASEAN, đặc biệt là về đoàn kết, tăng cường vai trò chủ đạo của ASEAN nhằm bảo đảm hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác phát triển ở khu vực và trên thế giới./.