Việt Nam thêm cơ hội xuất khẩu vào thị trường Halal qua cửa ngõ Malaysia

Lê Thu

Hiện nay, hàng hóa Việt Nam còn rất nhiều dư địa tăng trưởng xuất khẩu tại thị trường Malaysia, vì đây là thị trường có sức mua khá, nhu cầu đa dạng và gần gũi về văn hóa tiêu dùng với sản phẩm Việt.

Công chức Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 kiểm tra hàng xuất khẩu. Ảnh: T.H
Công chức Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 kiểm tra hàng xuất khẩu. Ảnh: T.H

Hướng đến 25 tỷ USD vào năm 2030

Ngày 7/8/2025, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố (ITPC) phối hợp với Tổng Lãnh sự quán Malaysia tại TP. Hồ Chí Minh và Cục Xúc tiến Thương mại Malaysia tại TP. Hồ Chí Minh (MATRADE) tổ chức Hội thảo “Triển vọng xuất khẩu vào thị trường Halal thông qua cửa ngõ Malaysia năm 2025”.

Việt Nam và Malaysia là hai quốc gia có nhiều tiềm năng để thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư. Năm 2024, tổng kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam và Malaysia đã lên đến 14,2 tỷ USD. Cả hai nước đang nỗ lực hướng tới mục tiêu kim ngạch thương mại song phương đạt 25 tỷ USD vào năm 2030. Tuy nhiên, con số này vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng và triển vọng hợp tác rất lớn của hai nước.

Hiện nay, hàng hóa Việt Nam còn rất nhiều dư địa tăng trưởng xuất khẩu tại thị trường Malaysia vì đây là thị trường có sức mua khá, nhu cầu đa dạng và gần gũi về văn hóa tiêu dùng với sản phẩm Việt. Malaysia cũng có độ mở thị trường lớn; mức độ rào cản tương đối thấp với hàng xuất khẩu của Việt Nam do hai nước cùng tham gia nhiều hiệp định trong khuôn khổ ASEAN và ASEAN +, đặc biệt là Hiệp định Ðối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Theo thống kê của Cục Hải quan, riêng 6 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam – Malaysia ước đạt 7,7 tỷ USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2024, trong đó kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Malaysia đạt 2,5 tỷ USD. Các sản phẩm xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang thị trường Malaysia bao gồm máy móc thiết bị và phụ tùng; máy vi tính; điện tử và linh kiện; sắt thép các loại; xăng dầu, hóa chất, v.v.

Bà Hồ Thị Quyên, Phó Giám đốc ITPC cho biết, trong năm 2025, ngành công nghiệp Halal được dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh tại các thị trường châu Á, Trung Đông và châu Phi. Các xu hướng Halal năm 2025 sẽ góp phần định hình lại môi trường kinh doanh Halal toàn cầu tạo ra cơ hội mới song cũng đòi hỏi các doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng với bối cảnh mới.

Theo đó, các tiêu chuẩn Halal cần được mở rộng kiểm soát từ nguồn đến nơi người tiêu dùng mua hàng như các nhà bán lẻ, nhà hàng và mua sắm trực tuyến.

Riêng đối với Malaysia và Việt Nam đang có rất nhiều tiềm năng hợp tác lớn trong lĩnh vực thực phẩm Halal. Tiêu chuẩn Halal của Maylaysia đã được công nhận trên thế giới. Vì vậy Việt Nam đã công nhận Trung tâm chứng nhận Halal Quốc gia (HALCERT), thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam là một cơ quan đầu mối về Halal tại Việt Nam với các chuyên gia về lĩnh vực Halal, trong đó có Malaysia.

Vượt qua rào cản thương mại

Tuy nhiên, bà Hồ Thị Quyên cũng chỉ ra rằng, thực tế hiện nay số lượng đơn vị có chức năng cấp chứng chỉ Halal ở Việt Nam còn ít, chi phí khá cao đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Mặt khác, một số yêu cầu khó thực hiện tại Việt Nam như quy định phải có người đạo Hồi giám sát quy trình sản xuất khiến việc đạt được chứng nhận Halal để xuất khẩu hàng hóa sang thị trường các nước Hồi giáo là một thách thức lớn với doanh nghiệp Việt Nam.

Tại Hội thảo, bà Zaimah Osman, Lãnh sự Thương Mại, MATRADE đã công bố các thông tin cập nhật về năng lực và thế mạnh thương mại của Malaysia, đồng thời khẳng định cam kết tăng cường mối quan hệ hợp tác kinh tế song phương với Việt Nam.

Bà Zaimah Osman cho biết, để hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam trong việc kết nối và hợp tác, MATRADE có một mạng lưới toàn cầu gồm 48 văn phòng, trong đó có các văn phòng đại diện tại TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, sẵn sàng cung cấp các dịch vụ tư vấn thương mại và thông tin thị trường để thúc đẩy hợp tác kinh doanh với doanh nghiệp Việt Nam thường xuyên hơn.

Để vượt qua các rào cản khi tiếp cận thị trường Halal, TS. Phú Văn Hẳn đề xuất một hệ thống giải pháp chiến lược. Trước tiên, cần ưu tiên thúc đẩy việc ký kết các cơ chế công nhận lẫn nhau với các tổ chức chứng nhận Halal uy tín như JAKIM (Malaysia), MUIS (Singapore), MUI (Indonesia) và GCC (Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh). Song song đó, việc phát triển các khu công nghiệp và trung tâm logistics chuyên biệt phục vụ ngành Halal, theo mô hình đã thành công tại Malaysia và UAE, là rất cần thiết.

Bà Shariza binti Abdul Rasheed, Giám đốc Sản phẩm Halal - Ngân hàng Maybank Malaysia, nhận định rằng cơ hội thị trường đang mở ra cho các doanh nghiệp Việt Nam với quy mô thị trường Halal toàn cầu được dự báo đạt 5 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Riêng thị trường Halal tại Malaysia, một trong những cửa ngõ quan trọng, dự kiến sẽ đạt giá trị 113,2 tỷ USD. Tiềm năng này trải rộng trên nhiều lĩnh vực, từ thực phẩm - đồ uống (85,2 tỷ USD) đến mỹ phẩm (10,5 tỷ USD) và dược phẩm (5,9 tỷ USD), trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu đang vượt xa nguồn cung đến 80%.

Con đường để doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường này đang ngày càng trở nên thuận lợi. Đơn cử, Cơ quan Chứng nhận Halal Việt Nam (HCA) đã được cơ quan phát triển Hồi giáo Malaysia (JAKIM) chính thức công nhận. Sự công nhận này là chìa khóa then chốt, giúp các sản phẩm của Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn và dễ dàng thâm nhập vào hệ thống phân phối tại Malaysia.

Chứng nhận Halal không chỉ là một yêu cầu tôn giáo mà còn là biểu tượng cho các tiêu chuẩn vệ sinh, đạo đức và bền vững trên toàn cầu, đòi hỏi sự toàn vẹn và khả năng truy xuất trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể đưa sản phẩm đã được chứng nhận Halal lên sàn thương mại điện tử B2B Halal đầu tiên của Malaysia, Salaam Market.

Ngoài ra, các chương trình kết nối doanh nghiệp sẽ giới thiệu các nhà sản xuất Việt Nam với các nhà cung cấp và đối tác bản địa để hoàn thiện chuỗi cung ứng Halal. Các doanh nghiệp còn được tiếp cận những công cụ tài trợ thương mại như thư tín dụng (L/C) để giảm thiểu rủi ro khi xuất khẩu, cũng như cơ hội tham gia các sự kiện thương mại quốc tế lớn như MIHAS để mở rộng mạng lưới và tìm kiếm đối tác.