Ra đời từ Nghị định số 115/CP ngày 30/10/1962 của Chính phủ, ngày 01/04/1963 Vietcombank chính thức đi vào hoạt động với các nhiệm vụ chủ yếu như kinh doanh ngoại hối, thanh toán quốc tế, tín dụng quốc tế, cho vay ngoại thương, tham gia quản lý ngoại hối, góp phần bảo vệ tiền và tài sản Nhà nước, tăng cường và mở rộng quan hệ kinh tế, chính trị và văn hoá với nước ngoài.

Ngay sau khi thành lập, Vietcombank đã nỗ lực phấn đấu, tích cực lao động và trau dồi nghiệp vụ, phát triển mối quan hệ giao thương với các ngân hàng bạn bè xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, hình thành mạng lưới thanh toán quốc tế với các nước tư bản chủ nghĩa và thực hiện quan hệ tín dụng với các tổ chức kinh tế nước ngoài, nhằm góp phần xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc.

Trong kháng chiến chống Mỹ, Vietcombank trực tiếp tham gia vận chuyển ngoại tệ từ Bắc vào Nam để phục vụ kháng chiến. Cụ thể, triển khai những nghiệp vụ đặc thù (như AM, FM…), những tổ chức hoạt động bí mật ngay trong lòng địch (như N2683) cùng với những cán bộ mẫn cán, không ngại hy sinh gian khó, Vietcombank đã góp phần đảm bảo cho dòng huyết mạch tài chính lưu thông không ngừng nghỉ, đồng thời chuyển tải tấm lòng của các Chính phủ và nhân dân yêu chuộng hoà bình trên thế giới đến với miền Nam Việt Nam ruột thịt. Đó là những chiến công thầm lặng góp phần vào những thắng lợi vĩ đại của dân tộc mà đỉnh cao là Đại thắng mùa xuân 1975 - giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Ngay sau ngày giải phóng, Vietcombank đã tham gia tiếp quản các ngân hàng tại miền Nam, kế thừa quyền hội viên của Việt Nam tại Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB). Nhờ khéo léo vận dụng các điều luật quốc tế, kiên trì đấu tranh bảo vệ quyền thừa kế hợp pháp tài sản quốc gia, Vietcombank đã góp phần thu về cho nhà nước hàng trăm triệu đô la Mỹ từ nguồn tài sản bị phong toả ở nước ngoài.

Tiếp nối những “chiến công” đó, Vietcombank tiếp tục được Chính phủ tin tưởng giao nhiệm vụ tiếp nhận, tìm kiếm nguồn ngoại tệ cho đất nước, đồng thời là trung tâm thanh toán và tín dụng quốc tế, quản lý dự trữ ngoại tệ của quốc gia, tham gia đàm phán xử lý nợ Chính phủ và nợ thương mại tại Câu lạc bộ Paris và London.

Trong bối cảnh đất nước còn bộn bề gian khó do sự bao vây, cấm vận của các thế lực thù địch, không phụ niềm tin của Đảng và Nhà nước, Vietcombank đã tiếp tục hoàn thành vai trò ngân hàng đối ngoại duy nhất thay mặt quốc gia trên thị trường tiền tệ, tài chính quốc tế.

Phát triển và hội nhập trong thời kỳ mới

Bước vào thời kỳ đổi mới, Vietcombank đã bước đầu trở thành một ngân hàng thương mại đa năng, có hệ thống mạng lưới trên toàn quốc và có mối quan hệ ngân hàng đại lý trên khắp thế giới. Quán triệt tinh thần của Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX là “chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực theo tinh thần phát huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế”, Vietcombank đã từng bước thoát khỏi tư duy bao cấp, xoá bỏ những rào cản cơ chế để tiếp cận, hội nhập với thị trường tài chính - tiền tệ thế giới; thực hiện tốt vai trò bảo lãnh, hỗ trợ xuất khẩu cho các doanh nghiệp trong nước, thực thi chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), góp phần vào việc ổn định tiền tệ, kiềm chế lạm phát, điều hành tỷ giá và tăng cường dự trữ ngoại tệ quốc gia.

Bằng chứng là vào đầu những năm 90 của thế kỷ trước, Vietcombank đã chính thức tham gia vào thị trường tiền tệ thế giới, gia nhập tổ chức SWIFT; là thành viên của Hiệp hội ngân hàng châu Á, của tổ chức thẻ quốc tế và là ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam phát hành các loại thẻ tín dụng quốc tế (Master Card, Visa…).

Bên cạnh đó, Vietcombank đã tăng cường đầu tư, hiện đại hoá, nâng cao trình độ công nghệ, đa dạng hoá sản phẩm dịch vụ, mở rộng hoạt động sang các lĩnh vực khác bằng việc thành lập các công ty liên doanh, các công ty trực thuộc... Với lợi thế về nguồn vốn, đặc biệt là vốn ngoại tệ, Vietcombank đã tham gia tài trợ vốn cho hàng loạt các dự án thuộc các lĩnh vực then chốt của quốc gia như điện lực, dầu khí, hàng không, viễn thông...

Thế kỷ XXI đánh dấu một trong những bước đột phá của Vietcombank, đó là việc xây dựng và thực hiện thành công Đề án tái cơ cấu mà trọng tâm là nâng cao năng lực tài chính, quản trị rủi ro, tiếp tục đổi mới công nghệ, đưa nhiều tiện ích ngân hàng mới vào phục vụ khách hàng và sẵn sàng cho quá trình hội nhập.

Nhờ sự chủ động, sáng tạo cũng như tầm nhìn vượt trước, Vietcombank tự hào là ngân hàng đi đầu khối các ngân hàng thương mại (NHTM) xử lý dứt điểm nợ xấu, nâng cao hệ số an toàn vốn, hoàn tất giai đoạn 2 của dự án hiện đại hoá ngân hàng và hệ thống thanh toán.

Trên nền tảng công nghệ hiện đại, Vietcombank từng bước cung ứng cho thị trường những sản phẩm dịch vụ có chất lượng cao như VCB online & connect 24, VCB Money, I-Banking, Home Banking, SMS Banking, VCB Cyber Bill Payment, VCB Global Trade…, tạo tiền đề quan trọng cho việc xây dựng nền tảng thanh toán điện tử ở Việt Nam, dần thay thế “văn hoá tiền mặt” bằng “văn minh thẻ và dịch vụ thanh toán hiện đại”.

Dịch vụ thanh toán điện tử này tại Vietcombank được hỗ trợ bởi hệ thống mạng lưới của NHNT rộng khắp tren cả nước với 80 chi nhánh, hơn 200 phòng giao dịch, 2 công ty trực thuộc và một đơn vị sự nghiệp; đã vươn ra thị trường quốc tế với 1 công ty con và 2 văn phòng đại diện tại nước ngoài. Vietcombank đã có quan hệ đại lý với gần 2000 ngân hàng và định chế tài chính tại trên 100 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới.

Trong vòng 5 năm gần đây, tốc độ tăng trưởng của Vietcombank luôn được duy trì ở mức độ cao. Tổng tích sản tăng bình quân 21% mỗi năm, đưa Vietcombank trở thành một trong các ngân hàng có quy mô tích sản và vốn chủ sở hữu lớn nhất Việt Nam. Đồng thời, mức độ tăng trưởng bình quân huy động vốn từ nền kinh tế đạt 17%, thị phần vốn ngoại tệ chiếm 30-40%, vốn nội tệ từ 18-20% chính là những con số minh chứng cho việc đảm bảo an toàn thanh khoản của Vietcombank bất chấp những diễn biến phức tạp của thị trường tiền tệ.

Bên cạnh đó, tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng bình quân của Vietcombank trong những năm gần đây đã đạt mức gần 27%/năm. Không chỉ giữ tốc độ tăng trưởng tín dụng tốt, Vietcombank còn nỗ lực đảm bảo an toàn tín dụng, kiềm chế tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ ở mức thấp. Chính tình hình tài chính tốt đã là nhân tố quan trọng giúp Vietcombank trở thành NHTM đầu tiên trong số các NHTM Nhà nước trích lập đủ dự phòng rủi ro trước thời hạn quy định của NHNN.

Thanh toán quốc tế là lĩnh vực kinh doanh truyền thống mà Vietcombank luôn giữ vị trí dẫn đầu trong hệ thống ngân hàng. Doanh số thanh toán xuất nhập khẩu (XNK) tăng trưởng bình quân 26% mỗi năm. Mặc dù ở Việt Nam có tới 30 ngân hàng hoạt động thanh toán quốc tế nhưng Vietcombank vẫn giữ thị phần 20% tổng kim ngạch thanh toán XNK của cả nước.

Không chỉ khẳng định thế mạnh về thanh toán XNK, Vietcombank còn thể hiện ưu thế nổi trội trong thanh toán chuyển tiền khi Vietcombank liên tiếp triển khai các chương trình công nghệ mới như chương trình chuyển tiền tập trung, chuyển và phân điện tự động… nhằm không ngừng nâng cao chất lượng phục vụ, đáp ứng yêu cầu của khách hàng một cách nhanh chóng, tiện lợi, chính xác. Nhiều năm liền Vietcombank đã được các Tạp chí nước ngoài như Trade Finace, The Asian Banker công nhận là ngân hàng có chất lượng dịch vụ thanh toán tốt nhất Việt Nam.

Là ngân hàng đi tiên phong trong lĩnh vực thẻ ở Việt Nam, Vietcombank duy trì vị thế đầu tàu, dẫn dắt thị trường thẻ Việt Nam từng bước hình thành và phát triển bùng nổ như hiện nay. Vietcombank là ngân hàng có mạng lưới máy ATM lớn nhất (trên 1800 máy đang hoạt động với gần 7 triệu chủ thẻ); là đại lý thanh toán nhiều loại thẻ quốc tế nhất tại Việt Nam và là ngân hàng độc quyền thanh toán thẻ American Express tại Việt Nam. Vietcombank cũng đã đóng vai trò nòng cốt xây dựng liên minh thẻ với sự tham gia của 17 thành viên là các NHTM CP và các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.

Một nhân tố quyết định và là chìa khóa của tăng trưởng và phát triển bền vững đã và đang được Vietcombank quan tâm hàng đầu là bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ. Đến nay, Vietcombank đã xây dựng được một đội ngũ cán bộ có trình độ, chuyên môn nghiệp vụ cao, có đạo đức nghề nghiệp tốt, tận tâm cống hiến hết mình cho sự nghiệp chung của ngân hàng.

Những mốc son đáng tự hào

Trên chặng đường phát triển, trang vàng của lịch sử Vietcombank 50 năm còn được đánh dấu một điểm sáng vào năm 2007, đó là trở thành một đơn vị đi tiên phong trong ngành ngân hàng về thực hiện chủ trương cổ phần hoá DNNN. Sau một thời gian chuẩn bị kỹ lưỡng, với sự quan tâm chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Chính phủ, NHNN, Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan, Vietcombank đã thực hiện thành công việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng vào ngày 26/12/2007.

Thời điểm IPO diễn ra trong giai đoạn khó khăn đối với thị trường chứng khoán Việt Nam nhưng một lần nữa Vietcombank đã khẳng định thành công về thương hiệu, uy tín và tầm nhìn với gần 97% lượng phát hành, được bán hết cho khoảng 9000 nhà đầu tư với mức giá bình quân 107,6 ngàn đồng/1 cổ phiếu. Thành công đó chứng tỏ niềm tin, kỳ vọng mà công chúng đầu tư gửi gắm Vietcombank là rất lớn.

Một chặng đường mang nhiều dấu ấn trong lịch sử phát triển nữa của Vietcombank chính là giai đoạn 2008-2012. Trong chặng đường này, Vietcombank đã đồng hành cùng nền kinh tế, đón nhận các cơ hội và vững vàng vượt qua những thách thức của tiến trình hội nhập.

Với những thuận lợi sau khi chuyển đổi sang hình thức cổ phần trong năm 2007, Vietcombank đã có điều kiện để nâng cao năng lực tài chính, thay đổi mô hình tổ chức, quản trị phù hợp với thông lệ quốc tế. Nhờ đó, quản trị ngân hàng của Vietcombank đã hiệu quả và minh bạch hơn, vị thế cạnh tranh được nâng cao, đồng thời có thêm nhiều cơ hội để nắm vai trò nòng cốt trong việc cung cấp dịch vụ ngân hàng và giữ thị phần lớn chi phối.

Kết quả là trong năm 2012, tổng tài sản của Vietcombank đạt 414.670 tỷ đồng, tăng hơn 2 lần so với năm 2007, vốn chủ sở hữu cũng gia tăng ấn tượng ở mức 42.337 tỷ đồng, tăng hơn 3 lần so với năm 2007.

Cùng những bước tiến vượt bậc về năng lực tài chính, Vietcombank còn tạo một bước ngoặt quan trọng thông qua việc ký kết Hợp đồng cổ đông chiến lược với Mizuho Corporate Bank thuộc Tập đoàn Tài chính Mizuho – Tập đoàn tài chính lớn thứ ba tại Nhật Bản vào tháng 9/2011. Đây là một “cơ duyên” đối với cả Vietcombank lẫn Mizuho sau khi trải qua một khoảng thời gian khá dài “tìm hiểu”, đảm bảo lợi ích hài hòa cho cảhai phía. Loại bỏ tới 42 tổ chức tài chính để lựa chọn Mizuho, Vietcombank khẳng định Mizuho thực sự là một đối tác chiến lược đáp ứng đầy đủ các tiêu chí khá “khắc nghiệt” mà Vietcombank đã đặt ra. Đó là một định chế tài chính có thế mạnh về những lĩnh vực mà Vietcombank đang cần phát triển, có quy mô và năng lực tài chính tầm cỡ quốc tế, có kinh nghiệm đầu tư thành công tại khu vực, và quan trọng nhất là đảm bảo không có xung đột lợi ích với chiến lược phát triển của Vietcombank.

Vietcombank –ngân hàng hàng đầu vì Việt Nam thịnh vượng

Trong suốt quá trình hoạt động của mình, Vietcombank luôn xác định rõ và hướng tới việc xây dựng một ngân hàng hoạt động chuẩn mực, tuân thủ các quy định của pháp luật và bắt nhịp với các thông lệ quốc tế, đảm bảo hoạt động an toàn và bền vững.

Uy tín, chất lượng và hiệu quả hoạt động của Vietcombank không chỉ được khách hàng trong nước đánh giá cao mà còn được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Liên tục nhiều năm liền từ 2000-2012, Vietcombank đã vinh dự được các tạp chí, tổ chức danh tiếng như The Banker, Financial Time, EuroMoney… bình chọn là Ngân hàng tốt nhất Việt Nam.

Bên cạnh đó, trong những năm qua, Vietcombank cũng luôn được nhắc đến là đơn vị đi đầu trong phong trào hoạt động xã hội. Thông qua hoạt động của các tổ chức đoàn thể Đảng-Công Đoàn-Đoàn Thanh niên mỗi năm, Vietcombank đã quyên góp ủng hộ hàng tỷ đồng cho công tác đền ơn đáp nghĩa, ủng hộ đồng bào bị thiên tai bão lụt, xoá đói giảm nghèo, đóng góp cho Quỹ bảo trợ trẻ em, Quỹ chất độc da cam…

Trong những năm gần đây, Vietcombank đã quyên góp gần 50 tỷ đồng cho các hoạt động xã hội, từ thiện và hiện đang nhận phụng dưỡng suốt đời 74 mẹ Việt Nam anh hùng với mức phụng dưỡng hơn 5triệu đồng/mẹ/mỗi năm. Với những nỗ lực phấn đấu đó, thương hiệu Vietcombank không chỉ được biết đến với tư cách là ngân hàng thương mại hàng đầu vì Việt Nam thịnh vượng mà còn là một ngân hàng phát triển vì cộng đồng, vì an sinh xã hội.

Ghi nhận sự đóng góp của tập thể cán bộ công nhân viên trong đơn vị, Đảng, Nhà nước, Chính phủ đã trao tặng Vietcombank Việt Nam và các đơn vị thành viên cũng như các cá nhân xuất sắc của Vietcombank nhiều Huân, Huy chương và Bằng khen các loại, trong đó đặc biệt phải kể tới Huân chương Hồ Chí Minh vào Lễ kỷ niệm 45 năm thành lập. Đối với Vietcombank, đây không chỉ là sự động viên khích lệ to lớn mà đồng thời cũng là trách nhiệm nặng nề - trách nhiệm đối với sự phát triển của ngành ngân hàng cũng như đối với sự phát triển của nền kinh tế nước nhà.

Để có được một Vietcombank phát triển, lớn mạnh như ngày hôm nay, cần phải kể đến trước hết là nhờ đường lối, chính sách phát triển kinh tế xã hội đúng đắn của Đảng và Nhà nước, sự chỉ đạo, điều hành sát sao của Chính phủ, NHNN và các bộ, ngành liên quan.

Cùng với đó là sự đoàn kết nhất trí của tập thể Ban lãnh đạo, sự đồng thuận với các tổ chức đoàn thể và người lao động trong toàn hệ thống và trên hết là nỗ lực cống hiến của các thế hệ cán bộ Vietcombank qua các thời kỳ cũng là nhân tố vô cùng quan trọng cho sự thành công của Vietcombank.

Và trên hết, chính sự tin tưởng, gắn bó và hợp tác chặt chẽ của khách hàng, bạn hàng và đối tác chính là động lực để Vietcombank không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ, sáng tạo giá trị để cùng khách hàng đi tới thành công.

Hào khí cho tương lai

Với những thành công đã đạt được trong 50 năm lịch sử vàng son, Vietcombank hôm nay và ngày mai vẫn luôn tiếp tục phấn đấu và trưởng thành hơn nữa để xứng đáng với kỳ vọng và niềm tin của xã hội. Với mục tiêu xuyên suốt là “Hướng tới một ngân hàng xanh, phát triển bền vững vì cộng đồng”, Vietcombank quyết tâm tiếp tục khẳng định vị thế với mảng kinh doanh lõi là hoạt động ngân hàng thương mại, đảm bảo an toàn, hiệu quả trong kinh doanh, đồng thời phát triển trên nền tảng công nghệ hiện đại với nguồn nhân lực chất lượng cao, quản trị theo chuẩn mực quốc tế.

Có thể khẳng định rằng, Vietcombank đã, đang và sẽ luôn đồng hành cùng mọi tầng lớp khách hàng trên con đường hướng tới hình ảnh và vị thế của một ngân hàng đại diện quốc gia mang tầm vóc khu vực và quốc tế với định hướng “Sáng tạo – Phát triển – Tận tâm - Kết nối – Khác biệt – An toàn”.

Nhìn lại chặng đường đã qua, Vietcombank tự hào là một ngân hàng anh dũng trong thời chiến; một ngân hàng năng động, tiên phong, nòng cốt trong công cuộc xây dựng và phát triển, đổi mới kinh tế đất nước. Bằng bề dày truyền thống hoạt động với tiềm lực và uy tín không chỉ trong nước mà còn trên cả quốc tế, Vietcombank đã thực sự là cầu nối giữa thị trường tài chính tiền tệ trong nước với thị trường quốc tế, góp phần làm thay đổi hình ảnh, diện mạo, vị thế của ngành ngân hàng ở trong nước cũng như trên trường quốc tế.

Mốc lịch sử 50 năm là cơ hội để Vietcombank nhìn lại từng mốc son trên chặng đường đầy gian khó nhưng cũng nhiều vẻ vang, củng cố thêm mỗi bước đi để thẳng thắn và cầu thị nhìn nhận những khó khăn, tồn tại, để cố gắng nhiều hơn cho sự phát triển một Vietcombank ngày càng bền vững.

Bằng những giá trị cốt lõi truyền thống đã hình thành trong nửa thế kỷ đã khoác lên Vietcombank một diện mạo mới với những nét trẻ trung, năng động, bắt nhịp với các bước chuyển mình của đất nước và thế giới.

Bài đăng trên Tạp chí Tài chính số 3 - 2013