Thông tin mới nhất của Bộ Xây dựng cho biết: dự án nhà ở xã hội Đặng Xá do Viglacera làm chủ đầu tư đã hoàn thành và đưa vào sử dụng (qua hai giai đoạn) trên 2.000 căn hộ, đồng thời vừa tiếp tục khởi công giai đoạn 3 có tổng số 1.466 căn hộ, diện tích từ 45-70m² bao gồm các căn hộ bán, cho thuê. Căn hộ để bán có giá dưới 9.000.000đ/m² (đã bao gồm VAT và phí bảo trì), giá trị các căn hộ khoảng 400 đến hơn 600 triệu đồng. Căn hộ cho thuê có giá thuê khoảng 25.000 đồng/m², tương đương trên 1 triệu đồng/căn hộ/tháng. Đây là mức giá bán và cho thuê thấp nhất trên địa bàn Hà Nội hiện nay, phù hợp với thu nhập của đa số người dân. Ngay sau khởi công giai đoạn 3, đã có 500 hồ sơ đăng ký mua và thuê. Dự kiến dự án sẽ bàn giao căn hộ trước Tết Ất Mùi 2015 và khi hoàn thành sẽ giải quyết nhu cầu về chỗ ở cho khoảng 3.400 cư dân.

Câu hỏi đặt ra là liệu việc xây dựng nhà ở xã hội cho thuê giá rẻ (khoảng 1 triệu đến 1,5 triệu đồng/tháng) có khả thi không? Nếu khả thi thì các doanh nghiệp cần có những điều kiện gì? Phó giám đốc Công ty địa ốc Đất Lành, Phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Đực tỏ ý băn khoăn: Nếu làm được nhà cho thuê với giá 1 triệu đồng/tháng thì quá khó để thực hiện, vì ở TP. Hồ Chí Minh nhà cho thuê ở vùng ven cũng từ 3 - 4 triệu đồng/căn/tháng. Nhà dưới 20m² mới có giá 1,5 - 2 triệu đồng. Nhưng về mặt pháp lý là căn hộ dưới 20m² không được công nhận. Hơn nữa pháp luật của Việt Nam chưa có chính sách nào dành cho các chủ đầu tư có căn hộ cho thuê. Nếu người thuê nhà thuê một thời gian rồi không thanh toán tiền thuê nhà thì giải quyết như thế nào?

Sự lo lắng này không phải là không có cơ sở. Trước đây Hà Nội đã có một mô hình thí điểm nhà ở cho thuê tại Khu đô thị Việt Hưng, có vốn đầu tư khoảng 300 tỷ đồng từ ngân sách Nhà nước. Dự án gồm 515 căn hộ cho cán bộ công nhân viên chức thuê với giá ưu đãi khoảng 1,6 triệu đồng/tháng căn rộng 50m². Thế nhưng, các căn hộ cho thuê với giá ưu đãi này không đến được với người thực sự có nhu cầu nhà ở mà nhiều căn hộ thuê chỉ để không hoặc cho người khác thuê lại lấy giá cao. Khi người dân sống trong khu đô thị phát hiện và phản ánh thì Sở Xây dựng Hà Nội thu lại căn hộ rất vất vả.

Song, theo ông Nguyễn Chí Sỹ, nguyên giám đốc Công ty Đầu tư xây dựng số 2 Hà Nội Hacinco, doanh nghiệp đầu tiên xây dựng nhà cho thuê tại Hà nội trong khuôn viên làng sinh viên Hacinco, vẫn có thể làm được nhà ở xã hội cho thuê với mức giá khoảng 1 - 1,5 triệu đồng/tháng, nếu như tính toán đúng. Trên thực tế, người dân có thể xây dựng được những căn hộ cho thuê với mức giá 1 - 2 triệu đồng/tháng thì không có lý gì doanh nghiệp không làm được. Tất nhiên nhà ở do người dân xây dựng có thể sẽ không đáp ứng được các tiêu chuẩn như doanh nghiệp xây, nhưng doanh nghiệp được hưởng sự hỗ trợ của Nhà nước thì vẫn có thể làm được. Vấn đề là cần nghiên cứu thị trường để đưa ra những căn hộ phù hợp với mọi đối tượng khách hàng, trong đó có người thu nhập thấp thì mới thành công được.

Theo đại diện Phòng Phát triển nhà ở, Sở Xây dựng Hà Nội, để chuẩn bị một dự án nhà ở xã hội, chủ đầu tư phải mất từ 1-2 năm. Sau khi Nghị định 188 có hiệu lực, từ nay, dự án nhà ở xã hội nào khởi công đều có 20% căn hộ dành cho thuê. Như vậy, 1 - 2 năm nữa, Hà Nội sẽ có nhiều nhà ở xã hội cho thuê. Tuy nhiên, chủ đầu tư không mặn mà làm nhà ở xã hội cho thuê vì mất từ 10 - 20 năm mới thu hồi được vốn. Để giải quyết vấn đề nhà ở xã hội cho thuê, Phó chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam Phạm Sỹ Liêm cho rằng, nên có giải pháp hỗ trợ trực tiếp đến người thuê nhà ở theo hai cách: một là Nhà nước xây để cho thuê, hai là hỗ trợ các doanh nghiệp có đông lao động xây nhà cho công nhân thuê.

Xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê là việc làm rất cần thiết, để có thể giải quyết được vấn đề nhà ở cho người thu nhập thấp. Nhưng để thực hiện được chính sách này thì cần rất nhiều cách làm thích hợp để kéo giá cho thuê nhà xuống thấp hơn chứ không nên chỉ trông chờ vào một vài dự án, thời hạn cho thuê cũng cần được duy trì lâu dài và cần cả sự thay đổi trong quan điểm của người có nhu cầu nhà ở, rằng không phải cứ mua được mới là có nhà.