Lần đầu tiên trong một thập kỷ, Đông Nam Á đã thu hút nhiều vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) hơn Trung Quốc khi các nhà đầu tư chuyển hướng sang khu vực để xây dựng chuỗi cung ứng “Trung Quốc + 1” trong bối cảnh chi phí sản xuất tăng và thuế quan tăng làm giảm khả năng cạnh tranh của Bắc Kinh.

Theo báo cáo mới có tựa đề “Vượt qua sóng gió: Triển vọng Đông Nam Á 2024-2034” do Angsana Council, Bain & Company và DBS Bank công bố, tăng trưởng FDI vào Đông Nam Á sẽ tiếp tục vượt xa Trung Quốc, đảo ngược tình trạng thiếu FDI vào khu vực trong ba thập kỷ qua. 

Báo cáo này cũng cho biết thêm, vào năm 2023, FDI vào 6 nền kinh tế hàng đầu Đông Nam Á (SEA-6) – Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam – đạt 206 tỷ đô la Mỹ, lớn hơn nhiều so với 43 tỷ đô la Mỹ của Trung Quốc. Báo cáo chỉ ra, trong giai đoạn 2018 - 2022, FDI vào SEA-6 tăng 37% trong khi FDI vào Trung Quốc chỉ tăng 10%.

Theo Charles Ormiston, Chuyên gia tư vấn tại Bain & Company và Chủ tịch Hội đồng Angsana: "Do tăng trưởng trong nước mạnh mẽ và chiến lược Trung Quốc +1, chúng tôi ngày càng lạc quan rằng Đông Nam Á sẽ vượt qua Trung Quốc về cả tăng trưởng GDP và FDI trong thập kỷ tới."

Trong số các nước SEA-6, Singapore giữ vị trí hàng đầu với lượng FDI bình quân đầu người cao nhất, trong khi Indonesia và Philippines có mức thấp nhất. Tuy nhiên, cùng với Việt Nam, tốc độ tăng trưởng FDI tại hai quốc gia này trong giai đoạn 2018-2022 là cao nhất.

Malaysia có tốc độ tăng trưởng FDI chậm nhất nhưng đã cam kết nỗ lực đảo ngược xu hướng này, đặc biệt trong việc thúc đẩy lợi ích trong các ngành công nghiệp bán dẫn, điện tử và trung tâm dữ liệu.

Nghiên cứu trong báo cáo cho thấy FDI ở Đông Nam Á có thể vượt qua Trung Quốc trong 10 năm tới, đặc biệt khi khu vực này đã thu hút được nguồn vốn nước ngoài lớn vào các lĩnh vực mới nổi, như sản xuất xe điện (EV), sản xuất pin EV, sản xuất chất bán dẫn và cung cấp trung tâm dữ liệu.

Trong sản xuất xe điện, Thái Lan và Indonesia đã thu hút được nhiều FDI nhất, khoảng 14 tỷ đô la Mỹ trong 5 năm qua, nhờ vào cơ sở sản xuất của họ đang sản xuất các sản phẩm cho nhiều thương hiệu, cùng với sự hỗ trợ và ưu đãi của chính phủ.

Indonesia thống trị sản xuất pin xe điện nhờ trữ lượng niken của mình, với FDI đổ vào lĩnh vực này đạt 26 tỷ đô la Mỹ trong 5 năm qua.

Trong lĩnh vực sản xuất chất bán dẫn, Malaysia và Singapore đứng đầu danh sách với 38 tỷ đô la Mỹ FDI. Singapore chuyên chuyển đổi nguyên liệu thô thành chip nhỏ, trong khi Malaysia dẫn đầu về đóng gói và thử nghiệm chip.

Thái Lan, Indonesia và Malaysia là những quốc gia Đông Nam Á cung cấp các trung tâm dữ liệu nhờ vào cơ sở hạ tầng đáng tin cậy, cùng nền kinh tế kỹ thuật số đang phát triển mạnh. Hiện Indonesia là trung tâm hoạt động của một số công ty thương mại điện tử lớn nhất trong khu vực.

Nhưng để duy trì đà tăng trưởng của FDI, các chuyên gia cho rằng Đông Nam Á cần cải thiện việc cung cấp dịch vụ và đổi mới, vốn vẫn còn tụt hậu so với Trung Quốc.

Peng T. Ong, đồng sáng lập kiêm quản lý của Monk’s Hill Ventures nhận định: “Đông Nam Á đang ở thời điểm chuyển giao. Khu vực này có cơ hội để suy nghĩ về việc tận dụng công nghệ một cách có ý nghĩa như sử dụng công nghệ để thúc đẩy nhiều đổi mới trong khối tư nhân”.

Sự chuyển đổi của Đông Nam Á diễn ra vào thời điểm thế giới ngày càng trở nên bảo hộ, khi ngày càng nhiều doanh nghiệp đa dạng hóa khỏi Trung Quốc để tránh phụ thuộc quá mức vào một thị trường. Bên cạnh đó, thuế quan áp lên hàng hóa Trung Quốc cũng làm giảm khả năng cạnh tranh của các sản phẩm của quốc gia này và chi phí đầu vào như lao động tăng.

Mặc dù vậy, Trung Quốc vẫn là nhà sản xuất có chi phí thấp nhất thế giới. Ngay cả khi chi phí lao động tại Trung Quốc tăng, thì nó vẫn thấp hơn so với các nước G7. Bắc Kinh sở hữu nhóm nhân tài kỹ thuật và nghiên cứu lớn nhất toàn cầu.