Thiếu thống kê chính xác

Chủ tịch Hội Bảo trợ người khuyết tật và trẻ mồ côi Việt Nam Lương Phan Cừ cho biết, không ít người ở trường hợp có mức độ khuyết tật nặng như khiếm thị, khiếm thính, khuyết tật vận động, đa tật… nhưng vẫn có nhiều cống hiến, đóng góp không nhỏ ở nhiều lĩnh vực khác nhau.

Chính vì vậy, Nhà nước đã tạo điều kiện để người khuyết tật thuộc đối tượng bảo trợ xã hội được cấp thẻ BHYT và quyền lợi cao nhất là hưởng 100% chi phí khám, chữa bệnh BHYT theo quy định. Đây là chủ trương đầy tính nhân văn, hỗ trợ người khuyết tật, người yếu thế, thiệt thòi được chăm sóc sức khỏe, giảm bớt gánh nặng chi phí khám chữa bệnh.

Không chỉ tạo điều kiện về cấp thẻ BHYT, để nâng cao tỷ lệ đóng BHXH cho người khuyết tật, Nhà nước đã có những chính sách khuyến khích doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động là người khuyết tật được hưởng chính sách ưu đãi. Thế nhưng, hiện nay vẫn chưa có con số thống kê chính thức lượng người khuyết tật đã tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

 Theo nhiều chuyên gia, do hạn chế của tình trạng khuyết tật và sự kỳ thị vẫn tồn tại trong xã hội, đa số họ chỉ có việc làm là những công việc giản đơn, thu nhập thấp, làm theo thời vụ hoặc làm việc tại các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, hộ gia đình - khu vực phi chính thức, nên rất ít trường hợp tham gia BHXH bắt buộc. Bên cạnh đó, do điều kiện kinh tế còn eo hẹp, cùng với đó là chủ sử dụng lao động cũng như bản thân người lao động khuyết tật vẫn còn hạn chế về nhận thức, hiểu biết trong việc chủ động tham gia BHXH tự nguyện, bảo đảm an sinh cho chính bản thân khi về già.

“Chính vì vậy, nhiều người khuyết tật chưa tham gia BHXH, thiếu chỗ dựa khi ốm đau, thai sản, bệnh nghề nghiệp hoặc khi về già không có lương hưu để làm điểm tựa an sinh” - Chủ tịch Hội Bảo trợ người khuyết tật và trẻ mồ côi Việt Nam Lương Phan Cừ khẳng định.

Vướng trong nhận thức

Không chỉ hạn chế về điều kiện kinh tế, khó khăn lớn nhất hiện nay lại nằm ở nhận thức về tầm quan trọng của BHXH trong việc ổn định cuộc sống người lao động khuyết tật. Thực tế, không nhiều người khuyết tật hiểu rõ, BHXH sẽ trợ giúp họ khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp...; giúp vơi đi gánh nặng bệnh tật, giúp họ sớm tìm được việc làm.

Hay việc thực hiện tốt chính sách BHXH, nhất là chế độ hưu trí, góp phần ổn định cuộc sống cho người lao động khuyết tật khi hết tuổi lao động hoặc không còn khả năng lao động. Với nguồn lương hưu và trợ cấp BHXH, lao động người khuyết tật có thu nhập ổn định, bảo đảm được cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.

Nhiều chuyên gia cho biết, BHXH cũng góp phần ổn định và nâng cao chất lượng lao động, bảo đảm sự bình đẳng về vị thế xã hội của người lao động khuyết tật trong các thành phần kinh tế khác nhau, thúc đẩy sản xuất phát triển. Theo Chủ tịch Hội Bảo trợ người khuyết tật và trẻ mồ côi Việt Nam Lương Phan Cừ, vấn đề đặt ra là người sử dụng lao động khuyết tật và chính bản thân người khuyết tật cần được nâng cao nhận thức về việc họ có quyền được bảo đảm an sinh xã hội thông qua chính sách BHXH và BHYT như tất cả những lao động bình thường khác.

Chủ tịch Công ty Luật SB Law, Luật sư Nguyễn Thanh Hà (thuộc Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho hay, trên thực tế, việc người khuyết tật tiếp cận thông tin, hiểu được chính sách và sự hỗ trợ của nhà nước tương đối hạn chế. Vì vậy, để hỗ trợ người khuyết tật hòa nhập cộng đồng và hưởng được chính sách về BHXH cần nêu cao được vai trò của các tổ chức Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ và UBND cấp xã, bởi đây là chính quyền cấp cơ sở và gần dân nhất.

Các cơ quan chính quyền cũng hỗ trợ, giải thích tuyên truyền cho người dân hiểu được những chính sách của Nhà nước và hướng dẫn họ làm các thủ tục. Bởi đối với những người khuyết tật nặng thì việc tiếp cận những thủ tục cũng như làm các giấy tờ, tài liệu về BHXH tương đối khó khăn.

“Hiện chính sách an sinh xã hội đang dần được cải thiện, do đó trong thời gian tới, khi nền kinh tế phát triển có nhiều ngân sách, nhà nước có thể hỗ trợ người khuyết tật được hưởng chính sách BHXH, BHYT tốt hơn. Đơn cử như đưa ra các chế độ BHXH ưu tiên về mức hưởng, mức đóng cho lao động người khuyết tật” - Luật sư Nguyễn Thanh Hà kiến nghị.