Bất chấp việc lãi suất tăng liên tục trong 18 tháng qua, lạm phát ở nhiều nền kinh tế hàng đầu vẫn ở mức cao, trong khi chi phí đi vay tăng vọt đã kích hoạt một số vụ sụp đổ ngân hàng nghiêm trọng nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 15 năm trước.

"Nền kinh tế toàn cầu đang ở thời điểm quan trọng. Những thách thức nghiêm trọng phải được giải quyết", Agustin Carstens - Tổng Giám đốc BIS cho biết trong báo cáo thường niên của tổ chức này công bố vào ngày 25/6.

"Thời gian để theo đuổi tăng trưởng ngắn hạn một cách ám ảnh đã qua. Chính sách tiền tệ giờ đây phải khôi phục lại sự ổn định giá cả. Chính sách tài khóa phải được củng cố."

Claudio Borio - Người đứng đầu bộ phận kinh tế và tiền tệ của BIS nói thêm, nguy cơ rủi ro "tâm lý lạm phát" hiện đang hình thành, mặc dù các đợt tăng lãi suất lớn hơn dự kiến ​​ở Anh và Na Uy vào tuần trước cho thấy các ngân hàng trung ương đang rất nỗ lực "để giải quyết xong vấn đề".

Tuy nhiên, những thách thức hiện nay rất khác biệt. Đây là lần đầu tiên, trên khắp thế giới, lạm phát gia tăng cùng tồn tại với các lỗ hổng tài chính ở phạm vi rộng lớn.

Báo cáo của BIS cho biết, lạm phát duy trì ở mức cao càng lâu thì yêu cầu thắt chặt chính sách lại càng phải mạnh mẽ và kéo dài, đồng thời cảnh báo rằng khả năng xảy ra thêm các vấn đề trong lĩnh vực ngân hàng là "hiện hữu".

Ông Borio cho biết, nếu lãi suất đạt đến mức giữa những năm 1990 thì gánh nặng trả nợ tổng thể đối với các nền kinh tế hàng đầu sẽ là cao nhất trong lịch sử.

"Tôi nghĩ rằng các ngân hàng trung ương sẽ kiểm soát được lạm phát. Đó là công việc của họ - khôi phục sự ổn định giá cả. Vấn đề là ở chỗ chi phí sẽ là bao nhiêu."

Khủng hoảng ngân hàng

Tháng 3 và tháng 4 vừa qua chứng kiến ​​sự sụp đổ của một số ngân hàng khu vực của Mỹ bao gồm Ngân hàng Thung lũng Silicon và sau đó là cuộc giải cứu khẩn cấp của Credit Suisse ở sân sau của chính BIS.

Báo cáo của BIS cho thấy, trong lịch sử khoảng 15% chu kỳ tăng lãi suất gây ra căng thẳng nghiêm trọng trong hệ thống ngân hàng, mặc dù tần suất sẽ tăng lên đáng kể nếu lãi suất tăng kèm lạm phát gia tăng hoặc giá nhà tăng mạnh.

Người ta cũng ước tính rằng chi phí hỗ trợ dân số già hoá sẽ tăng lần lượt khoảng 4% và 5% GDP ở các nền kinh tế thị phát triển (AEs) và các nền kinh tế mới nổi (EMEs) trong 20 năm tới.

Nếu các chính phủ không thắt lưng buộc bụng, điều đó sẽ đẩy nợ lên trên 200% GDP ở các nền kinh tế phát triển và 150% GDP ở các nền kinh tế mới nổi vào năm 2050 và nợ thậm chí có thể cao hơn nếu tốc độ tăng trưởng kinh tế suy yếu.

Báo cáo cũng đưa ra kế hoạch chi tiết "thay đổi cuộc chơi" cho một hệ thống tài chính phát triển, nơi các loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương và tài sản ngân hàng được mã hóa tăng tốc và các giao dịch và thương mại toàn cầu được thông minh hóa.

BIS cho rằng, một cuộc hạ cánh "mềm" về kinh tế - trong đó lãi suất tăng mà không gây ra suy thoái hoặc sự cố ngân hàng lớn - vẫn có thể xảy ra, nhưng cần nhìn nhận đó là một tình huống khó khăn.

Các nhà phân tích tại Bank of America đã tính toán rằng đã có 470 lần tăng lãi suất trên toàn cầu trong 2 năm qua so với 1.202 lần cắt giảm lãi suất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 15 năm trước.

Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ đã nâng lãi suất 500 điểm cơ bản từ mức gần bằng 0, Ngân hàng Trung ương Châu Âu đã tăng lãi suất của khu vực đồng Euro thêm 400 điểm cơ bản và nhiều nền kinh tế đang phát triển trên thế giới đã tăng nhiều hơn thế.

Thậm chí, chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản cũng có thể đang tiến gần đến ngã ba đường.

Câu hỏi đặt ra là sẽ cần thêm những gì, đặc biệt là với những dấu hiệu cho thấy các công ty đang tận dụng cơ hội để tăng lợi nhuận và người lao động hiện đang yêu cầu mức lương cao hơn để ngăn chặn sự xói mòn lớn hơn về mức sống của họ.

Người đứng đầu bộ phận tiền tệ và kinh tế của BIS cho biết: “Những thành quả dễ dàng đã đạt được và chặng đường cuối cùng sẽ khó khăn hơn” khi đề cập đến những thách thức mà các ngân hàng trung ương hiện phải đối mặt khi đưa lạm phát quay trở lại mức an toàn. "Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu có nhiều bất ngờ hơn".