Trong phiên chất vấn chiều ngày 9/11, đại biểu Cao Văn Trọng (đoàn Bến Tre) đã đặt vấn đề về việc Chính phủ đề xuất điều chỉnh thuế suất thuế GTGT mặt hàng phân bón từ 0% lên 5% để giúp cho các nhà máy sản xuất phân bón khôi phục sản xuất, giảm lỗ vì được khấu trừ chi phí đầu vào.

Tuy nhiên, đại biểu đoàn Bến Tre cũng băn khoăn khi tại thời điểm hiện nay, người nông dân đang gặp khó khăn về hạn hán và bão lũ thì việc tăng thuế đối với mặt hàng phân bón có phù hợp hay không?

Làm rõ vấn đề mà đại biểu Cao Văn Trọng nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, Bộ Tài chính đã báo cáo và Chính phủ thông qua hồ sơ dự thảo nghị quyết trình Quốc hội về chuyển phân bón từ đối tượng không chịu thuế GTGT sang áp dụng thuế suất thuế GTGT là 5%.

Bộ trưởng khẳng định, vấn đề này đã nhận được ý kiến nhất trí của Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hiệp hội sản xuất phân bón cũng như Hội Nông dân Việt Nam, là những cơ quan, tổ chức trực tiếp liên quan đến ngành sản xuất phân bón nông nghiệp, nông dân và nông thôn.

Để làm rõ thêm vấn đề, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, trước ngày 1/1/2015, theo đề nghị của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, để tháo gỡ khó khăn cho nông dân, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ, Quốc hội điều chỉnh phân bón từ đối tượng chịu thuế suất GTGT là 5% về đối tượng không chịu thuế suất GTGT. Các hàng hóa mua vào hoặc nhập khẩu để tạo tài sản cố định của dự án đầu tư sản xuất phân bón cũng được khấu trừ hoặc khoản thuế GTGT đầu vào.

Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không nhất trí với đề xuất trên với lý do không phù hợp với nguyên tắc của thuế GTGT. Thay vào đó, Quốc hội đã thông qua Luật số 71/2014 sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật thuế có hiệu lực từ ngày 1/1/2015, quy định là phân bón thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT.

Sau một thời gian áp dụng Luật số 71/2014, quy định nêu trên đã hỗ trợ giá đầu vào cho nông dân. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng nhận được kiến nghị của Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Hiệp hội Phân bón Việt Nam, các doanh nghiệp sản xuất phân bón cho rằng quy định trên khiến các doanh nghiệp sản xuất phân bón gặp khó khăn do không được kê khai, khấu trừ thuế GTGT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ (bao gồm cả hoạt động đầu tư, mua sắm tài sản cố định) phục vụ cho hoạt động sản xuất phân bón.

Doanh nghiệp phải tính vào chi phí sản phẩm, khiến giá thành tăng và lợi nhuận giảm, làm bất lợi trong cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu cùng loại, khi phân bón nhập khẩu không chịu thuế GTGT.

Để hỗ trợ ngành sản xuất phân bón trong nước vượt qua khó khăn hiện nay, góp phần tăng sức cạnh tranh của mặt hàng phân bón, đồng thời theo đề nghị nhiều lần từ năm 2015 đến nay (kể từ khi Luật số 71 có hiệu lực) của Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hiệp hội Phân bón Việt Nam về việc là đưa phân bón vào đối tượng chịu thuế GTGT, Chính phủ nhận thấy cần thiết phải ban hành Nghị quyết của Quốc hội về chính sách thuế GTGT để hỗ trợ, phát triển doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước.

Theo Bộ trưởng, hiện nay nếu chuyển phân bón từ đối tượng không chịu thuế GTGT sang đối tượng áp dụng thuế suất thuế GTGT là 5%, trong khi số thuế GTGT đầu vào hằng năm của mặt hàng phân bón khoảng 1.200 tỷ đồng/năm thì doanh nghiệp sẽ được khấu trừ và không phải tính vào chi phí sản xuất, cũng như giá thành sản phẩm của phân bón.

Đặc biệt, khi Nghị quyết được thông qua, Chính phủ sẽ chỉ đạo các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước giảm giá bán tương ứng với giá thành để người nông dân không bị ảnh hưởng bởi điều chỉnh mức thuế GTGT này.

Bên cạnh đó, phân bón sản xuất trong nước sẽ có thêm điều kiện để cạnh tranh với mặt hàng nhập khẩu cùng loại khi phân bón nhập khẩu cũng phải chịu thuế GTGT là 5%. Từ đó, phân bón sản xuất trong nước có thêm cơ hội để hạ giá bán so với phân bón nhập khẩu theo cơ chế thị trường.

Bộ trưởng Tài chính thông tin, theo Hiệp hội Phân bón Việt Nam, hiện nay phân bón sản xuất trong nước đang chiếm thị phần khoảng 70%, còn lại 30% là nhập khẩu. “Việc điều chỉnh thuế suất thuế GTGT đối với phân bón sẽ tạo cơ hội để các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước có dư địa để tăng công suất, tăng sản lượng và thị phần để cạnh tranh với phân bón nhập khẩu” – Bộ trưởng khẳng định.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho rằng, bên cạnh việc tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp sản xuất trong nước bằng chính sách thuế, các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh phân bón trong nước cũng cần phải tăng cường quản trị, rà soát, tiết giảm tối đa chi phí, giảm giá thành và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, nhằm cạnh tranh bình đẳng với hàng hóa nhập khẩu cùng loại.